محمد حسین خوانین زاده؛ خلیل پروینی؛ رضا افهمی؛ مریم اسماعیلی نسب
چکیده
با توجه به مشاهدۀ گفتار خودستایانه در نهجالبلاغه، بررسی این موضوع با روش‌های تحلیلی نوین روان‌شناسی، ضروری است تا ارتباط این ویژگی با رهبری معنوی-اسلامی مشخص شود. خودستایی دارای بسیاری از مؤلفه‌های خودشیفتگی است و این پژوهش، ابتدا به تحلیل روان‌شناختی، و سپس به بررسی زبانی خودستایی می‌پردازد. یافتههای پژوهش به شناخت شخصیت ...
بیشتر
با توجه به مشاهدۀ گفتار خودستایانه در نهجالبلاغه، بررسی این موضوع با روش‌های تحلیلی نوین روان‌شناسی، ضروری است تا ارتباط این ویژگی با رهبری معنوی-اسلامی مشخص شود. خودستایی دارای بسیاری از مؤلفه‌های خودشیفتگی است و این پژوهش، ابتدا به تحلیل روان‌شناختی، و سپس به بررسی زبانی خودستایی می‌پردازد. یافتههای پژوهش به شناخت شخصیت امام علی(ع) و درک متون تاریخی-کلامی کمک میکند. این مطالعه در حوزۀ روان‌شناسی تاریخی و محاسباتی قرار دارد که به بررسی رفتار، ذهن و چگونگی تأثیر عوامل تاریخی، اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. پژوهش با روش «بازنمایی ساختارمفهومی» که روش جدیدی در پردازش زبان طبیعی با هدف پیوند آن با مقیاس‌های روانسنجی است، به واکاوی متن نهجالبلاغه و همگرایی میان آن و پرسشنامۀ NPI-40 (معیار رایج خودشیفتگی) پرداخته و علاوه بر سنجش میزان انطباق، رابطۀ رگرسیون میان متن و هفت زیرمقیاس پرسشنامۀ مزبور را تعیین نموده و از طریق واکاوی متن نهجالبلاغه، به تفسیر جنبه‌های مختلف این مقیاس پرداخته است. نتایج نشان میدهد امام علی(ع) خودشیفته نبوده است و زیرمقیاس «خودنمایی» و «قدرت و اختیار» بیشترین میزان را دارد و پس از آن، «خودبسندگی» قرار می‌گیرد و «غرور و خودبینی» در پایین‌ترین میزان است. همچنین در موارد کمترین آمار خودشیفتگی در نهجالبلاغه، موضوع سخن موارد سلبی و مذمت‌آمیز را شامل میشود و موضوعات «حقانیت»، «مدح‌وذم» و «جنگ»، بیشترین آمار زیرمقیاس‌ها را می‌رساند.
سعید قربانی تازه کندی
چکیده
از موضوعات راهبردی برای نظام‌های سیاسی در تمام جوامع، نظام سازی مطلوب اجتماعی و فرهنگی برای تحصیل آرمان‌ها و اهداف متعالی است و به همین دلیل، هر دولتی در جهت پایداری و ثبات سیاسی و توسعه جامعه و تأمین کمال افراد خود می‌بایست نسبت به یک سلسله مؤلفه‌ها و شاخص‌ها در این راستا وفادار بماند(ضرورت). این موضوع موردتوجه مکتب اسلام نیز قرارگرفته ...
بیشتر
از موضوعات راهبردی برای نظام‌های سیاسی در تمام جوامع، نظام سازی مطلوب اجتماعی و فرهنگی برای تحصیل آرمان‌ها و اهداف متعالی است و به همین دلیل، هر دولتی در جهت پایداری و ثبات سیاسی و توسعه جامعه و تأمین کمال افراد خود می‌بایست نسبت به یک سلسله مؤلفه‌ها و شاخص‌ها در این راستا وفادار بماند(ضرورت). این موضوع موردتوجه مکتب اسلام نیز قرارگرفته است. شکلگیری و بقای دولت مطلوب بر مبنای اسلام نیز از آرمانیترین خواستههای این مکتب است که تنها با تکیهبر ارزشهای فرهنگی و اجتماعی مطلوب شکل می‌گیرد. در این پژوهش نویسنده مترصد آن است که با روش تحلیل مضمون با استناد به نگرش امیرمؤمنان(ع) در نهجالبلاغه، در باب دولت سازی و با بهکارگیری رویکرد نظری نظام سازی اجتماعی- فرهنگی، مؤلفه‌های اساسی اجتماعی سازی را از منظر امیرالمؤمنین(ع) مورد کنکاش قرار دهد(روش) درصدد پاسخدهی به این سؤال است که مؤلفه‌های اجتماعی- فرهنگی برای شکلگیری یک نظام سیاسی مطلوب از منظر امیرالمؤمنین(ع) کدامند؟(سؤال) یافتههای پژوهش حاکی از این هست که برای رسیدن بهنظام اسلامی مطلوب نیازمند اجتماعی سازی از طریق مؤلفه‌های دینی،اخلاقی، سیاسی و اجتماعی دوازدهگانه هستیم.(یافتهها)
عزیز علی زاده سالطه؛ پریوش علی زاده
چکیده
یکی از مهمترین شیوه های تبیین و ترسیم یک مطلب در ذهن مخاطب به نحو ملموس و محسوس، شیوه تصویرسازی است. امام علی(ع) در نهجالبلاغه، در موارد متعدد، از این روش برای تبیین مسائل استفاده کرده است. یکی از این مسائل که فهم دقیق آن در سرنوشت فرد و جامعه تأثیر بسزایی دارد شناخت فتنه و فتنه‌گری است؛ ایشان با بکارگیری استعاره‌های دقیق، کنایه‌ها، ...
بیشتر
یکی از مهمترین شیوه های تبیین و ترسیم یک مطلب در ذهن مخاطب به نحو ملموس و محسوس، شیوه تصویرسازی است. امام علی(ع) در نهجالبلاغه، در موارد متعدد، از این روش برای تبیین مسائل استفاده کرده است. یکی از این مسائل که فهم دقیق آن در سرنوشت فرد و جامعه تأثیر بسزایی دارد شناخت فتنه و فتنه‌گری است؛ ایشان با بکارگیری استعاره‌های دقیق، کنایه‌ها، تشبیهات، مجاز و غیره به معرفی آن؛ از قبیل گردانندگان جنگ نهروان، بنیامیه و نیز تبیین مراحل تکوین فتنه، رشد و فراگیری آن و یا نحوه مواجهه با مسئله فتنه پرداخته است. از اینرو با توجه به اهمیت مسأله فتنه و تأثیر شناخت آن در زندگی، سعی شده است با روش توصیفی- نقلی، نگاه امام علی(ع) در این باره بیان شده، نشان داده شود که آن حضرت با تصویرسازیهای مختلف و آفرینش‌های ادبی، زیباترین الگو را در معرفی چهره فتنه در زمانهای مختلف به دست داده است.
پیام صدریه؛ محمدهادی امین ناجی؛ مژگان حامی
چکیده
نهجالبلاغه شامل قالب‌های متفاوت گفتگو با خداوند است. توجه امام علی(ع) به این مسئله، در بافت‌های گوناگون سخن، سبب شد تا عبارات دعایی امام در میدان‌های نبرد با تأکید بر اسلوب تسبیح، برگزیده شود. عبارات تسبیحی نهجالبلاغه، به‌مثابه کنشهای گفتاری است که با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی ...
بیشتر
نهجالبلاغه شامل قالب‌های متفاوت گفتگو با خداوند است. توجه امام علی(ع) به این مسئله، در بافت‌های گوناگون سخن، سبب شد تا عبارات دعایی امام در میدان‌های نبرد با تأکید بر اسلوب تسبیح، برگزیده شود. عبارات تسبیحی نهجالبلاغه، به‌مثابه کنشهای گفتاری است که با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی آن پرداخته شد. در این پژوهش مشخص شد که این کارگفتها هر چند دربردارنده تعبیر یا خوانش عاطفی است، اما با گذر از ساختار صوری عبارات، هریک از کارگفتها دارای تعابیر و خوانشهای متعدد است که گوینده از ساختارهای نهفته و پیچیده عبارات برای تبیین معانی و اقناع مخاطب بهره برده است. چارچوب نظری این مقاله نظریه کنش‌گفتاری جان سرل انتخاب شد. با کاربست این نظریه مشاهده شد کنشهای عاطفی، ترغیبـی، اظهـاری به ترتیب پر بسامدترین کنشها در عبارات تسبیحی نهجالبلاغه در میدان نبرد است و کنشهای اعلامی و تعهدی در کارگفت‌های امام علی(ع) در میدان نبرد کاربرد کمتری داشته است.
حفیظ‌الله فولادی؛ فاطمه سادات موسوی
چکیده
یکی از بایسته‌‌های جامعه امروزی توجه به فرهنگ‌عمومی است. وضعیت فرهنگ جامعه حکایت‌گر وضعیت عمومی آن جامعه از میزان پای‌بندی و عدم پای‌بندی افراد آن به هنجارهاست. هنجارهای فرهنگی از منظر جامعه‌شناختی، شامل ارزشها، آداب و رسوم یا عرف و قوانین میشود. با توجه به اینکه سخنان امیرالمؤمنین‌علیه‌السلامبه بعدارزشی فرهنگ‌عمومی ...
بیشتر
یکی از بایسته‌‌های جامعه امروزی توجه به فرهنگ‌عمومی است. وضعیت فرهنگ جامعه حکایت‌گر وضعیت عمومی آن جامعه از میزان پای‌بندی و عدم پای‌بندی افراد آن به هنجارهاست. هنجارهای فرهنگی از منظر جامعه‌شناختی، شامل ارزشها، آداب و رسوم یا عرف و قوانین میشود. با توجه به اینکه سخنان امیرالمؤمنین‌علیه‌السلامبه بعدارزشی فرهنگ‌عمومی بیشتر توجه دارد، در این تحقیق درصددیم در بعداجتماعی و از جنبه ارزشی آن، با مراجعه به نهجالبلاغه و استخراج و تحلیل گزارههای مرتبط مورد بررسی قرار دهیم. در پاسخ به این سوال که چه معیارهایی را برای تشخیص ناروایی فرهنگ در بعد اجتماعی می‌توان از نهجالبلاغه بدست آورد، به معیارهایی همانند ظلم‌پیشگی، عیب‌جویی، شایعه‌پردازی، عقب‌گرد‌فرهنگی، قطع‌ارتباط با دیگران، منت‌گذاری در یاری دیگران، خلف‌وعده، سوءظن، چاپلوسی و سخن‌چینی، بعنوان معیارهای ناروایی و عدم مطلوبیت آن در جامعه دینی بر مبنای مبانی اسلامی با استفاده از یانهادیین کار موجب پرهیز از زادهظلم پیشگی عیب جویی شایعه پردازی قعب گرد فرهنگی قطع ارتباط با دیگران خلف وعده سوء ظن وبه مبانی انروش تحلیل کیفی محتوای گزاره‌‌ها به نتیجه رسیده‌ایم که برخی از رفتارهای مردم در قالب فرهنگ عمومی طبق گزارههای نهجالبلاغه نارواست که باید اصلاح شوند.
کبری راستگو؛ محمد فاتحی
چکیده
یکی از نکات حائز اهمیت در دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی، توجه به طرح‌واره‌های تصویری و استخراج تغییراتِ احتمالیِ طرح‌واره‌ای در آن‌هاست؛ چه نخستین پیامدِ تغییر یک طرح‌واره به دیگری، تولید مضامینِ متمایز خواهد بود. نظر به وجود بدفهمی‌های گاه بسیار ظریف در تعامل انسان با متن گفتاری و نوشتاری و با توجه به برخورداری دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی ...
بیشتر
یکی از نکات حائز اهمیت در دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی، توجه به طرح‌واره‌های تصویری و استخراج تغییراتِ احتمالیِ طرح‌واره‌ای در آن‌هاست؛ چه نخستین پیامدِ تغییر یک طرح‌واره به دیگری، تولید مضامینِ متمایز خواهد بود. نظر به وجود بدفهمی‌های گاه بسیار ظریف در تعامل انسان با متن گفتاری و نوشتاری و با توجه به برخورداری دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی از ابزاری مناسب جهت تحلیلِ راه‌هایی که در آنها انسان، زبان را در برهم‌کنش‌های روزمره به‌کارمی‌برد، جستار حاضر کوشیده است با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسیِ طرح‌وارۀ حجمی حرف«فی» و تغییراتِ احتمالی آن در خطبه‌های نهجالبلاغه بپردازد و نشان دهد که عبارت‌های زبان، با استفاده از فرآیندهای تعبیری چون کانون توجه، دیدگاه و غیره، شیوۀ خاصی از ادراکِ صحنۀ جاری زندگی روزمره را رمزگذاری می‌کنند. بررسی داده‌ها نشان داد که معنای پیش‌نمونه‌ای«فی» کارکردِ محبوس بودن را داراست که چندین پیامد همچون واقع‌بودن و محدودشدنِ حرکاتِ هستیِ محبوس را دربرمی‌گیرد. همچنین حوزه‌های انتزاعی‌تری چون زمان، شبهه و شهوت، عهد و پیمان، و شریعت با این طرح‌واره رمزگذاری شده‌اند که خود بیش از پیش ادعای جهانی بودن طرح‌واره‌ها را تقویت و تأیید میکند. افزون بر این مشخص گردید که طرح‌وارۀ حجمی حرف«فی» ضمن تغییراتِ طرح‌واره‌ای، غیر از معنایِ پایۀ ظرفیت، بر معانی رویه، تکیه‌گاه و حلقه نیز اشتمال دارد.
وحیدرضا حلوائیها؛ سعید صحت
چکیده
امام علی(ع) با تاکید بر دوسویه بودن حق در نهجالبلاغه، امکان تضییع حق فرادست توسط زیردست و بهتبع آن بیعدالتی نسبت به فرادست را وارد میدانند. مفهومی که در ادبیات عدالت سازمانی مغفول مانده است. بنابراین، هدف این پژوهش احصاء دلالتهای ادراک عدالت فرادستان در سازمان مبتنی بر راهبرد دلالتپژوهی از نهجالبلاغه است. با ...
بیشتر
امام علی(ع) با تاکید بر دوسویه بودن حق در نهجالبلاغه، امکان تضییع حق فرادست توسط زیردست و بهتبع آن بیعدالتی نسبت به فرادست را وارد میدانند. مفهومی که در ادبیات عدالت سازمانی مغفول مانده است. بنابراین، هدف این پژوهش احصاء دلالتهای ادراک عدالت فرادستان در سازمان مبتنی بر راهبرد دلالتپژوهی از نهجالبلاغه است. با تعریف عدالت بهمعنی دادن حق به صاحب حق، دلالتهای احصاءشده مبین ذیحق بودن فرادستان و برخورداری زیردستان از قدرت و انگیزة نقض این حق است، که امام(ع) به ویژگیهای ادراک‌کننده (فرادست)، ادراکشونده (زیردست) و زمینههای این ادراک اشاره کردهاند.
علاوه بر معرفی عدالت فرادست بهعنوان سازهای جدید، یافتههای پژوهش نشان میدهد، با ورود این سازه در مفهوم عدالت سازمانی، تحولی پارادایماتیک رخ میدهد. از این منظر، عدالت موهبتی نیست که توسط فرادستان به زیردستان اعطا و یا دریغ شود، بلکه عدالت مفهومی است محیط بر کنشگران سازمان. بر این اساس، ادراک عدالت، مفهومی ایستا، درخصوص یک رفتار یا واقعه نیست بلکه، ادراکی است تجمعی و پویا که در کنشهای اجتماعیِ مشارکتکنندگان، متجلیشده و تبدیل به جو غالب میگردد، که نه فرادستان میتوانند از مسئولیت خود در قبال آن شانه خالی کنند و نه زیردستان آنقدر کوچک فرض میشوند که تاثیری در آن نداشته باشند.
علی قنبری برزیان؛ داود زهرانی
چکیده
زمینه و هدف: واکاوی وتحلیل خطبه‌ها وآثار امام علی (ع) نشان می‌دهدکه امام درمقام حکمران جامعه اسلامی درمدیریت رفتارهای اجتماعی و تحولات اجتماعی وسیاسی جامعه، تاکید بی‌نظیری برخلقیات اجتماعی وتغییرات و دگرگونی‌های آن دارد. درمقاله حاضرتلاش براین است که به این پرسش پاسخ داده شود که از نقطهنظر امام علی (ع)، خلقیات اجتماعی چه تاثیری ...
بیشتر
زمینه و هدف: واکاوی وتحلیل خطبه‌ها وآثار امام علی (ع) نشان می‌دهدکه امام درمقام حکمران جامعه اسلامی درمدیریت رفتارهای اجتماعی و تحولات اجتماعی وسیاسی جامعه، تاکید بی‌نظیری برخلقیات اجتماعی وتغییرات و دگرگونی‌های آن دارد. درمقاله حاضرتلاش براین است که به این پرسش پاسخ داده شود که از نقطهنظر امام علی (ع)، خلقیات اجتماعی چه تاثیری بر توسعه و پیشرفت و در عینحال سقوط جوامع اسلامی و انسانی خواهد داشت؟روش: برای نیل به این هدف، پس ازتدارک نظری، ازروش مطالعات تاریخی و اسنادی وتحلیل محتوا استفاده شده است.یافتهها و نتایج: پژوهش حاضر نشان داد که درروش توسعه اجتماعی درحکمرانی امام علی(ع)، سنت‌ها و ویژگیهای اخلاق اجتماعی جایگاه محوری دارند.مراقبت و نظارت نظام اجتماعی بر خلقیات اجتماعی از جمله دورویی،بدگمانی و سوء ظن،تنبلی و تملق و تجمل،کلید توسعه اجتماعی و بازتولید سرمایه اجتماعی درحکمرانی امام علی(ع) هستند. ازسوی دیگر، فقدان خلقیات اجتماعی علاوه برایجاد بی اعتمادی،امکان همکاری و مشارکت وسایر تعاملات و کنشهای متقابل اجتماعی را از بین می‌برد و در پی آن، فقدان مشارکت و اعتماد متقابل اجتماعی، امکان هرگونه توسعه اجتماعی را از بین می‌برد و دورویی و تملق و تن‌آسایی و خشونت جایگزین آن در جامعه میگردد.
محمد هادی امین ناجی؛ سید محمدمهدی جعفری؛ مژگان حامی
چکیده
نهجالبلاغه شامل قالب‌های متفاوت گفتگو با خداوند است. توجه امام علی(علیهالسلام) به این مسئله، در بافت‌های گوناگون سخن، سبب شد تا عبارت تحمیدی امام در مواجهه با قاسطین بهعنوان جامعة آماری برگزیده شود. عبارات تحمیدی نهجالبلاغه کنش‌هایگفتاری است که با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی آن پرداخته شد. در ...
بیشتر
نهجالبلاغه شامل قالب‌های متفاوت گفتگو با خداوند است. توجه امام علی(علیهالسلام) به این مسئله، در بافت‌های گوناگون سخن، سبب شد تا عبارت تحمیدی امام در مواجهه با قاسطین بهعنوان جامعة آماری برگزیده شود. عبارات تحمیدی نهجالبلاغه کنش‌هایگفتاری است که با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی آن پرداخته شد. در پژوهش مشخص شد که این کارگفتها نه تنها دربردارندة تعبیر یا خوانش عاطفی است، که با گذر از ساختار صوری عبارات، هریک از کارگفتها دارای تعابیر و خوانشهای متعدد است که گوینده از ساختارهای نهفته و پیچیدة عبارات برای تبیین معانی و اقناع مخاطب بهره برده است. چارچوب نظری این مقاله نظریة کنش‌گفتاری جان سرل انتخاب شد. با کاربست این نظریه مشاهده شد کنشهـای عاطفی، ترغیبـی، اظهـاری پربسامدترین کنشها در عبارات تحمیدی نهجالبلاغه است.
سید محمد موسوی بفرویی؛ حسن زارعی؛ علی محمد میرجلیلی؛ مریم عمویی
چکیده
یکی از مهمترین رسائل سیاسی در اواخر دوره صفویه، رساله "طب الممالک" استکه توسط «سید قطبالدین محمد نیریزی شیرازی»درباره اصلاح شیوه حکمرانی تألیفیافته است. بخش قابل توجهی از این رساله، دربردارنده آموزههای سیاسی نهجالبلاغه استکه نیریزی با استمداد از آن، در پی اصلاح وضعیت نامطلوب اجتماعی و سیاسی عصر خود ...
بیشتر
یکی از مهمترین رسائل سیاسی در اواخر دوره صفویه، رساله "طب الممالک" استکه توسط «سید قطبالدین محمد نیریزی شیرازی»درباره اصلاح شیوه حکمرانی تألیفیافته است. بخش قابل توجهی از این رساله، دربردارنده آموزههای سیاسی نهجالبلاغه استکه نیریزی با استمداد از آن، در پی اصلاح وضعیت نامطلوب اجتماعی و سیاسی عصر خود برآمده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلیو با رویکردکتابخانهای-اسنادی درصدد است تا جایگاه نهجالبلاغه را در حل چالشهای اجتماعی و سیاسی در این دوره ارزیابیکرده است.یافتههای پژوهش نشان می‌دهدکه رسالهنیریزی ادغامی از اندیشه سیاسی نهجالبلاغه، اندیشه پادشاهی و اخلاق سیاسی شکل گرفته است و با استناد از آموزههای سیاسی نهج البلاغه، درصدد پاسخگویی به مسائلی از قبیل فساداداریوبحراناقتصادی،نبودنهادنظارتیدر قدرت،بیاعتناییبه فرامین قرآنی وسنت معصومین بوده است.
عباس شفیعی؛ علی آقا پیروز
چکیده
این تحقیق به دنبال بررسی نقش رفق و مدارای رهبری در جامعه‌پذیری و چگونگی کاربست آن توسط امیرالمؤمنین علیهالسلام بر اساس گزارههای گردآوری شده از نهجالبلاغه است که با بهره گیری از روشی توصیفی – تحلیلی به داوری گذاشته می شود؛ با این توصیف، در این پژوهش رابطه رفق و مدارا با جامعه‌پذیری بررسی شده ویافته ها زیر حاصل ...
بیشتر
این تحقیق به دنبال بررسی نقش رفق و مدارای رهبری در جامعه‌پذیری و چگونگی کاربست آن توسط امیرالمؤمنین علیهالسلام بر اساس گزارههای گردآوری شده از نهجالبلاغه است که با بهره گیری از روشی توصیفی – تحلیلی به داوری گذاشته می شود؛ با این توصیف، در این پژوهش رابطه رفق و مدارا با جامعه‌پذیری بررسی شده ویافته ها زیر حاصل گردیده است :
تأثیر رفق و مدارای رهبری در تربیت نیروها ؛ تاثیر رفق و مدارای رهبری دررفع کینه و اختلاف میان نیروها ؛ نقش نرمش در رهبری نیروها ؛ تاثیر گذشت هنگام قدرت وتوانایی در رهبری؛ وتاثیر رفق و مدارا در همدلی نیروها با رهبری؛ سپس حد و مرز مدارا در جامعهپذیر نمودن مردم بر اساس سیره امام علی ع بیان شده است.روش این پژوهش توصیفی –تحلیلی است که برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای متن گزاره‌‌ها بهرهگرفته و محتوای اصلی این تحقیق، برگرفته از کتاب نهجالبلاغه است.
فرحناز شاهوردی؛ محمود شهبازی؛ قاسم مختاری؛ سید ابوالفضل سجادی
چکیده
بارزترین ویژگی نهجالبلاغه،عبارتپردازی زیبا، آرایش لفظی و روح و آهنگ حماسی آن است. کمتر جمله و عبارتی در سخنان امیرالمونین علی(ع) به چشم میخورد که مسجع و موزون نباشد. از این رو کلام ایشان عرصهگاه پیدا و پنهان «جادویمجاورت» است. ﺟﺎﺩﻭﻱﻣﺠﺎﻭﺭﺕآنگونه که شفیعیکدکنی میگوید به معنایﺗﮑﺮﺍﺭهاﻱﺁﻭﺍﻳﻲ ...
بیشتر
بارزترین ویژگی نهجالبلاغه،عبارتپردازی زیبا، آرایش لفظی و روح و آهنگ حماسی آن است. کمتر جمله و عبارتی در سخنان امیرالمونین علی(ع) به چشم میخورد که مسجع و موزون نباشد. از این رو کلام ایشان عرصهگاه پیدا و پنهان «جادویمجاورت» است. ﺟﺎﺩﻭﻱﻣﺠﺎﻭﺭﺕآنگونه که شفیعیکدکنی میگوید به معنایﺗﮑﺮﺍﺭهاﻱﺁﻭﺍﻳﻲ است کهﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻱﻣﻌﻨـﺎﻳﻲﺩﺭﻣـﺘﻦﺍﻳﺠـﺎﺩﮐﻨﻨﺪ. ﻣﻨﻈﻮﺭﺍﺯﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻫﺎﻱﻣﻌﻨﺎﻳﻲ؛ﺍﻧﺴﺠﺎﻡﻭﺍﺗﺤاﺩﻣﻌﻨﺎﻳﻲﺑﺨﺸﻴﺪﻥﺑﻪﻭﺍﮊﮔﺎﻧﻲﺍﺳﺖﮐﻪﺍﺯﻟﺤﺎﻅﻣﻌﻨﺎﻳﻲﺍﺯﻫﻢﺩﻭﺭﻧﺪﻭ ﻳﺎﺁﻓﺮﻳﻨﺶﻣﻌﻨﺎﻱﺗﺎﺯﻩﺍﺯﻭﺭﺍﻱﺗﺸـﺎﺑﻪﺻـﻮﺭﻱﺩﻭﻭﺍﮊﻩﻱﻣﺘﺒـﺎﻳﻦﺩﺭ مجاورت هم. این پژوهش با تحلیل جادویمجاورت در دو محور همنشینی و جانشینی، هنرسازههایی که در فرآیند انتخاب و ترکیب واژگان بر این دو محور، دست به آشناییزدایی در بافت معمول کلام میزند را بازمیشناساند و معانی تازهای که از این رهگذر در اسلوب و ساختاری نو خلق میشود را به مخاطب مینمایاند. آنچه از این پژوهش بدست آمد به ما نشان میدهد جادویمجاورت در کلام امیرمومنان(ع) در همگونی و همآوایی الفاظ و کلمات منحصر نمیشود و حضرت بینیاز از صنایع بدیع و در درونیترین لایههای بافت کلام که همان موسیقی معنوی است نیز دست به آفرینش معانی میزند. جادویمجاورت در این عرصه با ایجاد تناسبهای پنهانی میان اجزاء سخن، نقش خود را به عنوان عنصری بیبدیل در اعجاز کلام حضرتعلی(ع) نشان میدهد.
بتول محبوبی زاده؛ غلامعباس ذاکّری؛ غلامرضا ستوده نیا
چکیده
بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. بر اساس نظریۀ ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن‌های پیشین است. بهره‌مندی از مفاهیم و آموزههای اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. ...
بیشتر
بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. بر اساس نظریۀ ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن‌های پیشین است. بهره‌مندی از مفاهیم و آموزههای اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهجالبلاغه و بیان شیوۀ تأثیرپذیری آن‌هاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریۀ بینامتنیّت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی- توصیفی و بیان نوع تأثیرپذیری بر اساس شیوههای گزارهای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیّت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیّت بینامتنیّت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تأثیرپذیری از نهجالبلاغه حکایت میکند. هدف مؤلّف از برقراری رابطۀ آگاهانه با نهجالبلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزههای اخلاقی این کتاب و اعتباربخشی به کلام خود در بهره‌مندی از این منبع اصیل اسلامی است.
مریم هاشمی
چکیده
یکی از راهبردیترین تصمیمات امام علی (ع) در عصر خلافت اسلامی (35-40 هـ) قبل از آغاز جنگهای این دوره، استراتژی صلح و آشتی با جناح ها و گروه های مخالف زمان خود بوده است. این جستار بر آن است تا با تکیه و تأکید بر خطبۀ 40 نهج البلاغه، لایههای معنایی پنهان متن را بر اساس رویکرد تحلیل هرمنوتیکی موردنظر «شلایر ماخر آلمانی» واکاوی نماید. اساس ...
بیشتر
یکی از راهبردیترین تصمیمات امام علی (ع) در عصر خلافت اسلامی (35-40 هـ) قبل از آغاز جنگهای این دوره، استراتژی صلح و آشتی با جناح ها و گروه های مخالف زمان خود بوده است. این جستار بر آن است تا با تکیه و تأکید بر خطبۀ 40 نهج البلاغه، لایههای معنایی پنهان متن را بر اساس رویکرد تحلیل هرمنوتیکی موردنظر «شلایر ماخر آلمانی» واکاوی نماید. اساس رویکرد هرمنوتیکی مؤلف محور و روشمندیِ ماخر در فهم متون راهبر (متون مقدس دینی مثل نهج البلاغه) بر این اصل استوار است که با به کارگیری دو پارادایم تأویل دستورگرا و تأویل روانشناختگرا به خوانش هرمنوتیکی و تحلیل علمیِ استراتژی صلح و سازش در سیرۀ عملی علی (ع)پرداخته شود و به این پرسش که استراتژی صلح در خوانش هرمنوتیکی خطبۀ 40 نهج البلاغه چه نسبتی را با روایت‌های تاریخی برقرار می سازد، پاسخ دهد. بر اساس دادههای تاریخی، مقولۀ صلح و آشتی، نمود کاملاً کاربردی و آشکارا در سیرۀ نظری و عملی ایشان دارد و دلالت های آن کشف میشود. از نتایج کاربست چارچوب نظری ماخر بر می آید که بر مبنای خطبۀ موردپژوهش در اندیشۀعلی (ع) اصالت با صلح و آشتی است؛ لذا سوق دادن جامعه به‌سوی امنیت و آرامش در شرایط اجتماعی بحرانزا، مد نظر گفتمان علوی است. خواننده در فرآیند خوانش، به کشف لایه های معنایی زیرین متن رهنمون می شود. واکاوی زیرساخت معنایی خطبۀ 40 از بستر تأویل دستورگرا و روان شناختگرا در هرمنوتیک مؤلف محور، میتواند بیانگر روحیه و افکار امام و شخصیتِ جامع الأضدادی وی باشد؛ او هم قهرمان صلح است و هم قهرمان جنگ، صلح میکند مادامیکه صلاح جامعۀ مسلمین، امنیت، آرامش و عزت ایشان در آن باشد و جنگ میکند مادامیکه محرز شود گفتمان صلح به سستی و رخوت گراییده است.
محمد مهدی حاجیلوئی محب؛ مریم شمخانی
چکیده
معناشناسی واژگان، یکی از شاخه های دانش زبان شناسی بوده که به تحلیل معنایی واژه ها و جمله های یک متن پرداخته و ارتباط بین آنان را به وسیله نظام معنایی روشن میسازد. این روش، به خواننده کمک میکند تا با توجه به سیاق و دقت در مجاورت کلمات، از افق نگاه گوینده یا نگارنده، به متن نگریسته و به زنجیرهای از معنا دست یابد. چنین فرآیندی، فهم بهتری ...
بیشتر
معناشناسی واژگان، یکی از شاخه های دانش زبان شناسی بوده که به تحلیل معنایی واژه ها و جمله های یک متن پرداخته و ارتباط بین آنان را به وسیله نظام معنایی روشن میسازد. این روش، به خواننده کمک میکند تا با توجه به سیاق و دقت در مجاورت کلمات، از افق نگاه گوینده یا نگارنده، به متن نگریسته و به زنجیرهای از معنا دست یابد. چنین فرآیندی، فهم بهتری از متون مختلف، به ویژه متون دینی، مانند نهج البلاغه و واژههای به کار رفته در آن، ارائه میدهد. هدایت، واژهای پر کاربرد در نهج البلاغه بوده که مسائل گوناگون اعتقادی، تربیتی و اخلاقی پیرامون آن طرح شده است. پژوهش حاضر، با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از معناشناسی همزمانی، با هدف فهم ابزار، مفاهیم تأثیرگذار و دستیابی به میدان معنایی واژه هدایت در نهج البلاغه، سامان یافته است. بررسیها نشان داد که معنای اساسی هدایت، راهنمایی کردن بوده و ساحتهای گوناگونی در ارتباط با این واژه قابل طرح است، شامل: همنشینهای ابزاری، مانند پیامبر(ص) ؛ همنشینهای پیشران، مانند درخواست مدد الهی؛ همنشینهای پسران مانند شیطان؛ واژههای ملازم، مانند برخورداری از قلب سلیم؛ واژههای متضاد، مانند ضلالت. از تحلیل دادههای پیشگفته، نتیجهگیری میشود که هدایت، نجاتی ازسوی خدا به کسانی است که از قلب سلیم برخوردارند و در مسیر گمراهی و هلاکت قدم نمی‌گذارند. ترسیم میدان معنایی واژه هدایت در نهجالبلاغه، بر پایه شیوه همزمانی و همنشینی واژگانی، از نوآوریهای پژوهش حاضر تلقّی میگردد.
اعظم حسین پور اصل؛ صمد بهروز
چکیده
نامه شش نهجالبلاغه خطاب به معاویه، نوشتهای است که امام(ع) در آن بر لزوم بیعت معاویه با ایشان و به شیوه احتجاج مورد قبول وی، با او سخن گفتهاند و به شبهاتی که مطرح کرده است، پاسخ استدلالی دادهاند. برخی از نویسندگان اهل‌سنت با استناد به این نامه، بیعت با خلفا را مطابق دیدگاه حضرت دانسته و در صدد انکار نصالهی امامت برآمدند. محمود شکری ...
بیشتر
نامه شش نهجالبلاغه خطاب به معاویه، نوشتهای است که امام(ع) در آن بر لزوم بیعت معاویه با ایشان و به شیوه احتجاج مورد قبول وی، با او سخن گفتهاند و به شبهاتی که مطرح کرده است، پاسخ استدلالی دادهاند. برخی از نویسندگان اهل‌سنت با استناد به این نامه، بیعت با خلفا را مطابق دیدگاه حضرت دانسته و در صدد انکار نصالهی امامت برآمدند. محمود شکری آلوسی از جمله نویسندگانی است که در کتاب «السیوف المشرقة مختصرالصواعق المحرقة» خود، پاسخ محققان شیعه را درباره شبهه مذکور ناکافی دانسته و آن را با بیانات متعدد رد کرده است. نوشته حاضر درصدد برآمد تا میزان اعتبار گفتههای وی را مورد تحلیل قرار دهد. با بررسی سیاقی نامه حضرت و دیدگاه بنیامیه درباره نصبالهی علی(ع)، آنچه او اظهار کرده است، انکار میشود و مداقه در جریانات تاریخی دوران نگارش نامه و تحلیل سخنان حضرت درباره معاویه، آنچه را او درصدد توجیه عملکردها و باورهای معاویه برآمده است، متزلزل میکند.
علی اکبر نورسیده؛ مسعود سلمانی حقیقی
چکیده
عوامل ربطی یا پیوندی به مجموعه عناصر زبانی اطلاق میشود که باعث پیوستگی و اتصال واژگان به خصوص جملات میگردد، این عوامل بین دو جمله یا اول آنها قرار می‌گیرند و آنان را به یکدیگر پیوند می‌دهند. مهم ترین طبقه‌بندی عناصر ربط ازدیدگاه هلیدی و رقیه حسن در چهار نوع زمانی، افزایشی، سببی و نقیضی نمود می‌یابد. عنصهر ربط زمانی انواع مختلفی ...
بیشتر
عوامل ربطی یا پیوندی به مجموعه عناصر زبانی اطلاق میشود که باعث پیوستگی و اتصال واژگان به خصوص جملات میگردد، این عوامل بین دو جمله یا اول آنها قرار می‌گیرند و آنان را به یکدیگر پیوند می‌دهند. مهم ترین طبقه‌بندی عناصر ربط ازدیدگاه هلیدی و رقیه حسن در چهار نوع زمانی، افزایشی، سببی و نقیضی نمود می‌یابد. عنصهر ربط زمانی انواع مختلفی نظیر: ربط زمانی ترتیبی، ربط زمانی همزمانی، ربط زمانی ارجاعی و ربط زمانی انجامی دارد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی به بررسی عناصر ربط زمانی در متن ترجمه‌های انتخابی از نهجالبلاغه(دشتی، فاضل لنکرانی، فقیهی و فیض‌الإسلام) و چگونگی نمود انسجام و پیوستگی در بافت آنها با آوردن نمونه‌های پراکنده پرداخته شده است. در این عامل، زمان و توالی زمانی نقشی اساسی در پیوند جمله‌های متن مبدا با متن مقصد دارند. در نهایت عناصر ربط زمانی به کار رفته در نمونه‌های انتخابی بیشتر ساختار معنایی جملات را به یکدیگر مرتبط کرده بودند، اگر چه این عناصر در بیشتر نمونه‌ها نمود ظاهری داشتند اما با تعمق بیشتر در مثال ها و ترجمه های ذکر شده میشود دریافت که این عناصر گاهی علیرغم نداشتن نمود ظاهری، ساخت معنایی و مفهومی عبارت و متن را به یکدیگر گره زده‌اند.
محمد حکاک؛ میثم جعفری؛ مهدیه ویشلقی
چکیده
هدف: امروزه سکوت تنها در سطح سازمان مطرح نبوده، بلکه می‌توان در سطح گسترده‌ای همچون جامعه مورد بررسی قرار داد. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی استراتژی سکوت براساس آموزههای نهجالبلاغه است.روش: این پژوهش از حیث هدف، جزء تحقیقات توسعه‌ای طبقه‌بندی شده و از حیث جمع‌آوری داده‌ها، کیفی است و با روش تحلیل مضمون و از طریق واکاوی ...
بیشتر
هدف: امروزه سکوت تنها در سطح سازمان مطرح نبوده، بلکه می‌توان در سطح گسترده‌ای همچون جامعه مورد بررسی قرار داد. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی استراتژی سکوت براساس آموزههای نهجالبلاغه است.روش: این پژوهش از حیث هدف، جزء تحقیقات توسعه‌ای طبقه‌بندی شده و از حیث جمع‌آوری داده‌ها، کیفی است و با روش تحلیل مضمون و از طریق واکاوی متن نهجالبلاغه انجام شده است.یافتهها: در پژوهش حاضر با کمک نرم افزار Maxqda، 253 کد متناسب با موضوع شناسایی شد که منجر به تولید 11 مضمون سازماندهنده و نهایتاً در 3 مضمون فراگیر جمعبندی شد و الگوی شبکه مفهومی آن شکل گرفت.نتیجهگیری: براساس سخنان گرانقدر امام علی (ع)، مولفههای سکوت با توجه به مضامین سازماندهنده در سه مضمون فراگیر، سکوت تدافعی، سکوت مطیع و سکوت برای مصالح جمعی قابل طبقه‌بندی میباشند.
محمدجواد یدالهی فر
چکیده
با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهجالبلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات ...
بیشتر
با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهجالبلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات و تمایزاتی میان این دو متن دیده میشود که با روشن شدن این وجوه اشتراک و تمایز، هم در درک بهتر گلشن راز گامی دیگر برداشته میشود و هم وجوه دیگری از عناصر اندیشه مولای متقیان علی (ع) در نهجالبلاغه برای فرد محقق آشکار میگردد. جستار حاضر با استفاده از رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی موضوع علم الهی در دو کتاب نهجالبلاغه و گلشن راز شیخ محمود شبستری پرداخته است، با توجه به رهیافت علمی این مقاله بااینکه امام علی (ع) در نهجالبلاغه و شیخ محمود شبستری در گلشن راز، به عالم بودن خداوند معتقدند اما امیرالمؤمنین (ع) در نهجالبلاغه بیشتر کیفیت سلبی و تنزیهی علم خداوند را آنهم با توجه به مطالب و آیات قرآنی بیان می‌کنند، اما مطالب گلشن راز در مورد علم الهی بر اساس اعتقاد به وحدت وجود و اعیان ثابته می‌باشد که مبنای آن تفکّرات ابن عربی است.
اکرم السادات حسینی هنومرور؛ کمال صحرایی؛ علی محمد میرجلیلی
چکیده
شناخت محیط و عوامل جغرافیایی شهر بصره و تأثیر آن ها در اخلاق و رفتار مردم، در کنار آگاهی از سایر عوامل فردی و اجتماعی مردمان این شهر در عصر امام علی(ع) می تواند اسباب انحراف بصریان در بیعت شکنی با امام علی(ع) و برپایی جمگ جمل را روشن تر نماید. امام علی(ع) بعد از پیروزی در جنگ جمل، بصریان را نکوهش کرده و افکار سفیهانه مردم این شهر را متأثر ...
بیشتر
شناخت محیط و عوامل جغرافیایی شهر بصره و تأثیر آن ها در اخلاق و رفتار مردم، در کنار آگاهی از سایر عوامل فردی و اجتماعی مردمان این شهر در عصر امام علی(ع) می تواند اسباب انحراف بصریان در بیعت شکنی با امام علی(ع) و برپایی جمگ جمل را روشن تر نماید. امام علی(ع) بعد از پیروزی در جنگ جمل، بصریان را نکوهش کرده و افکار سفیهانه مردم این شهر را متأثر از عواملی از جمله جغرافیایی بصره دانسته است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده های کتابخانه ای به ویژه کتاب نهج البلاغه و بیانات حضرت علی(ع) در مواجهه با مردم بصره، تلاش می کند علل و اسباب رفتار و اخلاق مردم را در مخالفت با امام علی(ع) در حوزه تأثیر عوامل جغرافیایی در آن دوران تبیین نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که محیط طبیعی و عوامل جغرافیایی مانند(آب، خاک، هوا، مسیرهای موصلاتی، بندری بودن، نزدیکی به کشورهای متمدن و غیره) در کنار عوامل متعدد دیگر، در اخلاق و رفتار بصریان تأثیر گذاشته و در نتیجه بخشی از علل و زمینه های انحراف آن ها از امام علی(ع) به واسطه محیط طبیعی شکل گرفته است. البته عوامل طبیعی تأثیر جبرگونه و غیرقابل تغییر نداشته و فقط تسهیل کننده و بسترساز انحراف رفتاری مردمان بصره در رویارویی با امام علی(ع) در عصر علوی بوده است. تأثیرپذیری بخشی از بصریان از این عوامل و همیشگی نبودن آن ها بیانگر مفید بودن این تأثیر در کلام امام علی(ع) است.
مهدی زمانی؛ مصطفی دلشاد تهرانی؛ جمیله امینی سولاری
چکیده
استفاده از انگاره‌ها برای تمثل بخشیدن به امور ذهنی و درونی در بسیاری از عرصه‌ها و ازجمله متون دینی پیشینه‌ای کهن دارد. در نهجالبلاغه برای تبیین مسئله معناداری زندگی از انگاره‌های گوناگونی استفادهشده است که یکی از آنها «زندگی به‌منزله سفر» است. در این مقاله پس از استقصای کامل موارد کاربرد واژه سفر و زندگی و نیز دیگر واژگان ...
بیشتر
استفاده از انگاره‌ها برای تمثل بخشیدن به امور ذهنی و درونی در بسیاری از عرصه‌ها و ازجمله متون دینی پیشینه‌ای کهن دارد. در نهجالبلاغه برای تبیین مسئله معناداری زندگی از انگاره‌های گوناگونی استفادهشده است که یکی از آنها «زندگی به‌منزله سفر» است. در این مقاله پس از استقصای کامل موارد کاربرد واژه سفر و زندگی و نیز دیگر واژگان مرتبط با موضوع با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین این انگاره در ساحتهای درونی آدمی یعنی شناخت، احساس و اراده پرداختهشده است. مؤلفه‌های شناختی انگاره سفر باورهایی مانند مبدأ، معاد، جایگاه انسان، ویژگیهای مسیر، راهنمای سفر، مراحل و مقاطع سفر و موانع و دشواری‌های آن را در برمی‌گیرد. مراد از مؤلفه‌های عاطفی این انگاره احساس‌هایی مانند شوق، آرامش، امید، تعالی، کامیابی، اعتمادبه‌نفس، پویایی و ارزشمندی است و سرانجام، مؤلفه‌های ارادی معناداری مواردی مانند تعهد به سیر و آمادگی برای آن، زهد، فرصت‌جویی، بازگشت از انحراف، غلبه بر موانع و پایداری در حرکت را در برمی‌گیرد. امتیاز انگاره سفر بر دیگر انگاره‌های معناداری زندگی در دو عامل است: 1-قدرت بیشتر برای تمثل بخشیدن به ویژگیهای معناداری زندگی و 2-شمول آن بر انگاره‌هایی مانند تجارت، کشتزار، مسابقهو کارزار که همگی ملازم با سفر منظور می‌شده‌اند.
سید مهدی ظفر حسینی؛ علی اسدی اصل؛ حسن نقی زاده
چکیده
تا کنون موضوع غیبیّات در نهج البلاغه از جهات گوناگونی همچون امکان علم به آن و اهداف ذکر آن بررّسی شده است، امّا شیوههای توصیف آن مورد برّرسی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن بیان معنای مشخّصی از غیب،غیب را در برابر عالم شهادت می‌داند نه صرف اخبار و ملاحم غیبی؛ و برّرسی الفاظ را به عنوان راهی در یافتن شیوه توصیف غیبیّات معرّفی میکند ...
بیشتر
تا کنون موضوع غیبیّات در نهج البلاغه از جهات گوناگونی همچون امکان علم به آن و اهداف ذکر آن بررّسی شده است، امّا شیوههای توصیف آن مورد برّرسی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن بیان معنای مشخّصی از غیب،غیب را در برابر عالم شهادت می‌داند نه صرف اخبار و ملاحم غیبی؛ و برّرسی الفاظ را به عنوان راهی در یافتن شیوه توصیف غیبیّات معرّفی میکند و در این جهت نمونههایی را انتخاب نموده و تحلیل کرده است که ما حصل آن چنین است که حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه، با شیوههایی از قبیل: طرح مسائل خداشناسی با استفاده از ترکیب کلمات، تنزیه خداوند از صفات نقص با عبارات سلبی ، معرفی فرشتگان از طریق مفاهیم آشنا نزد اذهان، مبرّا ساختن فرشتگان از ادّعاهای ناروا از طریق الفاظ دال بر پاکی آنان، اثبات هدفمندی برای زندگی بشر از طریق استعمال لفظ غایت، توصیف عدل الهی در قیامت با استفاده از تعابیر بیانگر شدّت حساب الهی ، طرح حوادثی در آینده مشابه حوادث گذشته با استفاده از ضمائر خطاب و طرح حوادثی در آینده بدون مشابهت در گذشته با استفاده از ادوات تنبیه، غیبیّات را توصیف نمودهاند.
کبری راستگو
چکیده
براساس زبان‌شناسی‌شناختی، استعاره، صورت ثانوی وشکل تحریف‌شدۀ زبان نیست، بلکه صورت بنیادین زبان ونوعی فعالیت تعبیری است که به نحوۀ مفهوم‌سازی مربوط میشود. در گفتمان علوی برای تبیین مهمترین مفاهیم انتزاعی از جمله مفهوم "فتنه" از استعاره‌های بسیاری استفاده شده است که بنیان هریک از آنها بر پایۀ مفهوم‌سازی‌های خاصی استوار می‌باشد. ...
بیشتر
براساس زبان‌شناسی‌شناختی، استعاره، صورت ثانوی وشکل تحریف‌شدۀ زبان نیست، بلکه صورت بنیادین زبان ونوعی فعالیت تعبیری است که به نحوۀ مفهوم‌سازی مربوط میشود. در گفتمان علوی برای تبیین مهمترین مفاهیم انتزاعی از جمله مفهوم "فتنه" از استعاره‌های بسیاری استفاده شده است که بنیان هریک از آنها بر پایۀ مفهوم‌سازی‌های خاصی استوار می‌باشد. براین اساس نوشتار حاضر برآنست تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی وبا هدف تاکید بر ساختار طبقهبندیشدۀ ذهن و تثبیت ارجاعمندی استعارات، به این پرسش اصلی پاسخ گوید که مفهوم انتزاعی "فتنه" در نهجالبلاغه برپایۀ نظریۀ استعارۀ شناختی، چگونه ارزیابی میشود؟ بررسی استعارات شناختی مفهوم "فتنه" نشاندهندۀ آن است که مفهوم فتنه در نهجالبلاغه، برمبنای استعاره‌های شناختی حسبنیاد «فتنه ظلمت است»، و ابراستعارۀ جانداربنیاد «فتنه حیوان وحشی است» واستعارۀ فراگیر ساختبنیاد «فتنه نیروهای طبیعی است»، مفهوم‌سازی شده است. وجه معنیشناختی در ورای کاربست چنین استعاراتی را می‌توان تبیین ناامنی، اضطراب، تنشها، کشمکشها وفضای شبههناک ناشی از فتنهها دانست.
محسن رفعت؛ مصطفی مسعودیان
چکیده
شناخت رفتار اخلاق مدارانه زمامدار پیش و پس از به‌دست گرفتن حکومت می تواند سیاست های اخلاقی و میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی وی را تبیین و برجسته تر بنمایاند. امام علی(ع)به عنوان یک زمامدار می کوشد با تأکید بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله ای نشان دهد آموزه های اسلامی مورد تأکید در خلافتش، همانی است که در دوره پیش از حکومتش وجود داشته است. ...
بیشتر
شناخت رفتار اخلاق مدارانه زمامدار پیش و پس از به‌دست گرفتن حکومت می تواند سیاست های اخلاقی و میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی وی را تبیین و برجسته تر بنمایاند. امام علی(ع)به عنوان یک زمامدار می کوشد با تأکید بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله ای نشان دهد آموزه های اسلامی مورد تأکید در خلافتش، همانی است که در دوره پیش از حکومتش وجود داشته است. امام بهعنوان رهبری اخلاقمدار در جنگ صفین می کوشد ابتدا از بروز جنگ جلوگیری کند و پس از جنگ نیز با رفتار اخلاق مدار با دشمنان خویش، نشان دهد که انسانیت بر محور اخلاق بر دیندار بی اخلاق برتری دارد. این پژوهش با مداقه بر سیرهی امام علی(ع)به روش توصیفی تحلیلی نشان میدهد، گفت وگو بر پایه گزاره های خاصِ اخلاق مدار، تندادن به خواسته های اصلاح گرایانه بنابر اقتضائات موجود، استفاده از راهکارهای مناسب برای اسکات خصم به منظور ممانعت از تشنّج بیشتر جامعه، حفظ کرامت انسانی و پاسداشت حقوق افراد مخالف می تواند کشمکش بهوجود آمده در جامعه را با رفتار اخلاق مدار زمامدار دفع کند.
میترا فرازمندی؛ علیرضا فقیهی؛ فائزه ناطقی
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافتهها ...
بیشتر
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافتهها نشان می‌دهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه بهخصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی دادهشده و میبایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روش‌های پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
