نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی/دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی/دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالی‏ترین عناصر فرهنگی و اندیشه‌‌ایِ جامعه محسوب می‏شوند، امری انکارناپذیر است و کم‌تر شاعر یا نویسنده‌‌ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج‌البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده‌‌اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج‌البلاغه و آموزه‌‌های اخلاقی و تعلیمی آن بهره‌‌مند شوند. سعدی از جمله نویسندگانی است که در آثارش از نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته است و میزان این تأثیرپذیری درخور تأمل است؛ تا آن‌جا که می‌‌توان اذعان داشت که بعد از قرآن کریم، نهج‌البلاغه کامل‌‌ترین و مهم‌‌ترین سرمشق‌‌ او بوده‌‌ است. مطالعة بوستان سعدی در این پژوهش نشان داد که سعدی در آرمان‌‌شهر خود از سخنان گهربار و ارزش‌مند امام علی (ع) در نهج‌البلاغه بهره‌‌های فراوانی برده است و از این راه‌‌ صبغۀ حکیمانه و اخلاقی اثر خویش را پررنگ‌‌تر کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

بررسی مضامین مشترک اخلاقی و حِکمی در نهج‌البلاغه و بوستان سعدی

نویسندگان [English]

  • mohamadart arta 1
  • elyas nooraei 2

1

2

چکیده [English]

تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالی‏ترین عناصر فرهنگی و اندیشه‌‌ایِ جامعه محسوب می‏شوند، امری انکارناپذیر است و کم‌تر شاعر یا نویسنده‌‌ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج‌البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده‌‌اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج‌البلاغه و آموزه‌‌های اخلاقی و تعلیمی آن بهره‌‌مند شوند. سعدی از جمله نویسندگانی است که در آثارش از نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته است و میزان این تأثیرپذیری درخور تأمل است؛ تا آن‌جا که می‌‌توان اذعان داشت که بعد از قرآن کریم، نهج‌البلاغه کامل‌‌ترین و مهم‌‌ترین سرمشق‌‌ او بوده‌‌ است. مطالعة بوستان سعدی در این پژوهش نشان داد که سعدی در آرمان‌‌شهر خود از سخنان گهربار و ارزش‌مند امام علی (ع) در نهج‌البلاغه بهره‌‌های فراوانی برده است و از این راه‌‌ صبغۀ حکیمانه و اخلاقی اثر خویش را پررنگ‌‌تر کرده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • مضامین اخلاقی
  • ادبیات تعلیمی
  • نهج‌البلاغه
  • بوستان
  • امام علی (ع)
  • سعدی
قرآن کریم.
 نهج‌‌‌البلاغه (1390). ترجمۀ محمد دشتی، قم: مهر امیرالمؤمنین.
اسلامی ‌‌ندوشن، محمدعلی (1381). چهار سخنگوی وجدان ایرانی، تهران: قطره.
خلیلی‌‌ جهانتیغ، مریم (1379). «آب حیات من است خاک سر کوی دوست (تأثیرپذیری سعدی از نهج‌‌‌البلاغه)»، فرهنگ، بهار و زمستان، ش 33-36.
راستگو، سیدمحمد (1376). تأثیر قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت.
سبزیان‌‌پور، وحید (1388). «تأثیر نهج‌‌‌البلاغه در گلستان سعدی»، فصل‌نامة علوم اسلامی، تابستان، س 1.
سعدی، مشرف‌‌الدین مصلح بن عبدالله (1381). بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
طهماسبی، فریدون (1391). «مضامین اخلاقی در بوستان و مقایسۀ آن با نهج‌‌‌البلاغه»، پژوهش‌‌نامۀ ادبیات تعلیمی، س 4، ش 16.
فِسنقری، حجت‌‌الله، میلاد جعفرپور، و محمد جهانبین (1391). «گونه‌‌های تناص/ هم‌‌متنی در بوستان و گلستان، با تکیه بر شیوه‌‌های اثرپذیری از نهج‌‌‌البلاغه»، فصل‌نامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، بهار ادب، س 5، ش 1.
فیض کاشانی، محسن (1369). اخلاق حسنه، ترجمۀ محمدباقر ساعدی، تهران: پیام آزادی.
گودرزی‌‌نژاد، آسیه (1390). «تأثیر صفات الهی در نهج‌‌‌البلاغه و بوستان سعدی»، مجلۀ مطالعات ادبیات تطبیقی، س 4، ش 15.
مکارم شیرازی، ناصر (1386). زندگی در پرتو اخلاق، قم: سرور.