فتیحه فتاحی زاده؛ محمدرضا رسولی راوندی؛ الهه حاتمی راد
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 49-88
چکیده
در کتب روایی مختلف، روایاتی از امام علی(ع) در مورد زن وارد شده است که تعدادی از این احادیث، شخصیت و هویت زن را زیر سوأل برده و مورد نکوهش قرار داده است. برخی تعابیری که در نهج البلاغهو جز آن به چشم می خورد به توصیف ویژگی های فردی زن پرداخته و آنان را ناقص العقل، ناقص الایمان، شر، قلیل الوفاء، آسیب پذیر در برابر گناه و... معرفی کرده ...
بیشتر
در کتب روایی مختلف، روایاتی از امام علی(ع) در مورد زن وارد شده است که تعدادی از این احادیث، شخصیت و هویت زن را زیر سوأل برده و مورد نکوهش قرار داده است. برخی تعابیری که در نهج البلاغهو جز آن به چشم می خورد به توصیف ویژگی های فردی زن پرداخته و آنان را ناقص العقل، ناقص الایمان، شر، قلیل الوفاء، آسیب پذیر در برابر گناه و... معرفی کرده است که زمینه ساز اختلاف نظرات متعددی بین علماء و شارحان نهج البلاغه گشته است. جدای از مشکلات سندی که متوجه اکثر این روایات است، در صورت عدم رعایت اصول و مبانی فهم حدیث،متن آنها نیز با ملاک ها و معیارهایی چون؛ قرآن، سنت، عقل، شأن معصوم، واقع و تاریخ، مخالف و از نظر به دور می نماید. و آنچه مورد پذیرش و موافق روح اسلام و سیره علوی است، یکسان بودن زن و مرد در خلقت و آفرینش و ابعاد شخصیتی است که البته این تنافی با حوزه جنسیتی زن و تفاوتهای مربوط به آن ندارد.
ابوالفضل تقی پور؛ افسانه قاسم پور
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 49-60
چکیده
تاریخ اسلام در طول قرن های متمادی انواع فتنه ها و جریانهای متعددی از غوغاسالاری وانحراف را تجربه کرده است. حضرت علی (ع) در مجموعه سخنان خود در نهج البلاغه بارها با طرح این مساله درصدد برآمد تا بر زوایای ناپیدای انواع فتنه ها نور بتاباند و نقاب از چهره آنها بردارد در این مقاله پس از استخراج و بررسی غالب بیانات حضرت در این زمینه، توصیف ...
بیشتر
تاریخ اسلام در طول قرن های متمادی انواع فتنه ها و جریانهای متعددی از غوغاسالاری وانحراف را تجربه کرده است. حضرت علی (ع) در مجموعه سخنان خود در نهج البلاغه بارها با طرح این مساله درصدد برآمد تا بر زوایای ناپیدای انواع فتنه ها نور بتاباند و نقاب از چهره آنها بردارد در این مقاله پس از استخراج و بررسی غالب بیانات حضرت در این زمینه، توصیف دقیق و داهیانه امیرالمومنین از جلوه های فتنه و بسترهای لازم برای شکل گیری آن ها و نیز آثار و پیامدهای آن ها مورد بررسی قرار گرفته و شیوه های مورد نظر امام(ع) در مقابله باآنها نیز رصد شده است. امام علی هوا پرستی و ضعف در باورهای دینی و ورود بی خردانه به مسایل شبهه ناک را از مهمترین عوامل بروز فتنه می داند که فضای غبارآلود ناشی از آن با درآمیختن حق و باطل سبب گمراهی افراد می شود.ایشان برای مقابله با فتنه، تمسک به آموزه های قرآنی و پرهیز از شتابزدگی و برخورد محتاطانه را مورد تاکید قرار می دهد.
علیاکبر عباسی
دوره 3، شماره 6 ، اسفند 1391، ، صفحه 53-68
چکیده
چکیده
قبیلۀ قریش در آستانۀ ظهور اسلام مهمترین قبیلۀ عرب بود و درمیان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم ازبین نرفت و تأثیراتی بر جامعۀ اسلامی گذاشت. بااینکه رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(ع) خود از بنیهاشم قریش بودند، ازدست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش بهجهت غرور و جایگاه ...
بیشتر
چکیده
قبیلۀ قریش در آستانۀ ظهور اسلام مهمترین قبیلۀ عرب بود و درمیان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم ازبین نرفت و تأثیراتی بر جامعۀ اسلامی گذاشت. بااینکه رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(ع) خود از بنیهاشم قریش بودند، ازدست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش بهجهت غرور و جایگاه مهمی که دربین اعراب داشتند و بهعلت انتظارات بالا و اینکه امام علی(ع) در دوران رسولالله(ص) قهرمانانشان را کشته بود و هم به این دلیل که امام(ع) آنان را با دیگران برابر میدید و برای آنان اعتباری بالاتر از دیگران قائل نبود، مدام علیه حضرت علی(ع) کارشکنی میکردند، تا آنجا که ابتدا از خلیفهشدن ایشان ممانعت کردند و پس از رسیدن آن بزرگوار به خلافت، بهفکر تضعیف قدرتش بودند و بیشترین نقش را در این زمینه داشتند.
در این مقاله، با روش تحلیلی ـ توصیفی، به این پرسش پاسخ داده شده است که قریشیان چه نقشی در دورکردن امام علی (ع) از خلافت اسلامی داشتند.
سعادت غضنفری
دوره 4، شماره 7 ، شهریور 1392، ، صفحه 53-78
چکیده
دائرةالمعارفاسلام را اصلیترین منبع اسلامشناسی در مغربزمین میشناسند؛ اما مقالات این مجموعه و تصویر ارائهشده از اسلام در آن، نیازمند نقد و بررسی است. بسیاری از این تصاویر، حاصل کجفهمی مظاهر مادی و معنوی اسلام و برخی نیز متعمدانه و از روی سوگیری است. در مقالۀ [امام] علیبنابیطالب[(ع)] ...
بیشتر
دائرةالمعارفاسلام را اصلیترین منبع اسلامشناسی در مغربزمین میشناسند؛ اما مقالات این مجموعه و تصویر ارائهشده از اسلام در آن، نیازمند نقد و بررسی است. بسیاری از این تصاویر، حاصل کجفهمی مظاهر مادی و معنوی اسلام و برخی نیز متعمدانه و از روی سوگیری است. در مقالۀ [امام] علیبنابیطالب[(ع)] از رابرت گلیو در چاپ سوم این دایرةالمعارف، بهرغم بهرهگیری از منابع شیعی و بررسیهای همدلانه، برخی از نکات مهم مسکوت گذاشته شده و گاهی نیز در برداشتها و تحلیلها به خطا رفته است.
فاطمه بشارتی؛ حسن عبدالهی؛ سید حسین سیدی؛ مرضیه آباد
دوره 9، شماره 18 ، مهر 1397، ، صفحه 53-75
چکیده
سبکشناسی، روشی علمی و کاربردی در بررسی و تحلیل متون است که از طریق بازشناسی مختصات سبکیِ پربسامد و کشف پیوند آنها با معانی وانهادهشده در متن، سعی در شناخت افکار و کشف درونیات مؤلف دارد. پژوهش پیشرو با استفاده از روش سبکشناسی توصیفی و با استمداد از تحلیلهای دقیق آماری به بررسی لایهی واژگانی خطبهی 27 و نامهی 28 نهج البلاغه ...
بیشتر
سبکشناسی، روشی علمی و کاربردی در بررسی و تحلیل متون است که از طریق بازشناسی مختصات سبکیِ پربسامد و کشف پیوند آنها با معانی وانهادهشده در متن، سعی در شناخت افکار و کشف درونیات مؤلف دارد. پژوهش پیشرو با استفاده از روش سبکشناسی توصیفی و با استمداد از تحلیلهای دقیق آماری به بررسی لایهی واژگانی خطبهی 27 و نامهی 28 نهج البلاغه در بستر سبکشناسی تطبیقی پرداخته، سعی بر آن دارد که وجوه تمایز و تشابه مختصات سبکی این دو گونة متفاوت ادبی را بازیابی و در نهایت، سبک هر یک را توصیف کند. در انتهای پژوهش، میتوان نتیجه گرفت که هرچند کاربرد یکسان ساختارهای صرفی، تشابه سبکی چشمگیری را به وجود آورده و از نیت مشترک امام(ع)مبنی بر افزایش میزان شفافیت، قاطعیت، اثرگذاری و اقناع، پرده بر میدارد، اما گزینش هدفمند واژگان، تحتتأثیر موقعیت مؤلف و بافت هر متن، دلالتهای معنایی متفاوتو ویژگیهای سبکی متمایزی را برای هر متن رقم زدهاست
عزت الله مولایی نیا؛ محمودرضا توکلی
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 63-78
چکیده
انسان دوستی و مفاهیم مرتبط با آن، از جمله مباحثی است که در طول تاریخ بشر، مورد توجه بوده و از اهمّیت ویژهای در روابط انسانی برخوردار است. مفهوم انسان دوستی و مسائل مرتبط با آن، بارها از سوی صاحبنظران و اندیشمندان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. تاریخ وصول مقاله: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ تاریخ تأیید نهایی: 6/ 5/1389. البته این ...
بیشتر
انسان دوستی و مفاهیم مرتبط با آن، از جمله مباحثی است که در طول تاریخ بشر، مورد توجه بوده و از اهمّیت ویژهای در روابط انسانی برخوردار است. مفهوم انسان دوستی و مسائل مرتبط با آن، بارها از سوی صاحبنظران و اندیشمندان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. تاریخ وصول مقاله: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ تاریخ تأیید نهایی: 6/ 5/1389. البته این مفهوم، از گسترة معنایی وسیعی برخوردار است و بحث و بررسی تمامی مسائل مربوط به آن، از عهدة یک مقاله یا کتاب، خارج است و به کنکاش و تتبع زیاد و زمان کافی نیاز دارد. اما از جمله مباحثی که مستقیماً به مفهوم انسان دوستی مربوط است و در حقیقت زیرمجموعة آن قرار میگیرد، مسئلة نحوة تعامل حکومت با مردم و حفظ کرامت و جایگاه انسانی شهروندان جامعه توسّط دولتمردان میباشد. مقالة حاضر به بررسی این امر مهم در سیرة علوی و با تأکید بر نامة حضرت به مالک اشتر، پرداخته و تلاش میکند برخی اصول انسان دوستی را که دولتمردان، ملزم به رعایت آن در قبال مردم هستند، از دیدگاه امام علی(ع) مورد بررسی قرار دهد. مفاهیمی چون رعایت عدالت در برخورد با مردم، مشورت با مردم در امور جامعه، نقدپذیری دولتمردان، مخالفت با حاکمیّت روابط، پاسخگو بودن مسئولان به مردم، ایجاد امنیّت در جامعه و... از جمله اصول انسان دوستی است که حضرت در کلام گهربار خود به آن اشاره فرموده و در این مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.
محمد مهدی ربیعه
چکیده
امام علی (علیه السلام) در خطبه ای از نهج البلاغه به توصیف ساختمان بدن مورچه و ملخ پرداخته و همگان را به تفکر در خلقت این موجودات به عنوان نشانه ای از عظمت خداوند دعوت می نمایند. بررسی معروفترین تفاسیر نهج البلاغه از قرن ششم هجری تا زمان حاضر نشان می دهد که بیان امام در رابطه با ساختمان بدن این دو حشره هیچ گاه بطور دقیق و از منظر علم حشره ...
بیشتر
امام علی (علیه السلام) در خطبه ای از نهج البلاغه به توصیف ساختمان بدن مورچه و ملخ پرداخته و همگان را به تفکر در خلقت این موجودات به عنوان نشانه ای از عظمت خداوند دعوت می نمایند. بررسی معروفترین تفاسیر نهج البلاغه از قرن ششم هجری تا زمان حاضر نشان می دهد که بیان امام در رابطه با ساختمان بدن این دو حشره هیچ گاه بطور دقیق و از منظر علم حشره شناسی مورد بررسی و تفسیر قرار نگرفته است. همانطور که ایشان در قسمتی از خطبه مذبور بیان می دارند، تفکر در خلقت این حشرات موجب درک بهتر عظمت خالق آنها می شود. در مقالهی حاضر بیان امام (ع) از این دو حشره بررسی و تحلیل خواهد شد تا عظمت آفرینش این دو حشره برای نخستین بار از دیدگاه علم حشره شناسی روشن گردد. بررسی ها نشان می دهد که ایشان بسیار دقیق و همانند یک حشره شناس خبره ساختمان بدن این دو حشره را شرح می دهند. آن حضرت پس از اشاره به بخش هایی از ساختمان بدن مورچه، به وجود گوش در سر این حشره اشاره می فرمایند. بررسی ها نشان داد که بیان آن حضرت سال ها پیش از شروع مطالعات علمی روی این حشره و کشف اندام تولید صدا در یک گونه از مورچه هاست. همچنین آن حضرت در توصیف خلقت ملخ، به وجود گوش مخفی در بدن ملخ اشاره می فرمایند. این نکته نیز از دیدگاه علم حشرهشناسی بسیار دقیق بوده و سالها پیش از شروع مطالعات حشرهشناسی روی بدن ملخ بیانشده است.
علی اکبر عباسی؛ صالح پرگاری
دوره 6، شماره 11 ، خرداد 1394، ، صفحه 45-59
چکیده
یکی از اقدامات عمر تعیین افرادی از صحابة قریش به منظور خلافت بود. وی شش تن از مهاجران را در شورای خلافت قرار داد و اعلام کرد که فقط این افراد شایستگی خلافت رسول الله (ص) را دارند. نکتة درخور توجه و تأمل این است که این افراد، به جز علی (ع)، هم در دوران خلافت عثمان و هم در عهد خلافت علی (ع) تابع خلیفة وقت نبودند و دردسرهای بزرگی برای جانشین ...
بیشتر
یکی از اقدامات عمر تعیین افرادی از صحابة قریش به منظور خلافت بود. وی شش تن از مهاجران را در شورای خلافت قرار داد و اعلام کرد که فقط این افراد شایستگی خلافت رسول الله (ص) را دارند. نکتة درخور توجه و تأمل این است که این افراد، به جز علی (ع)، هم در دوران خلافت عثمان و هم در عهد خلافت علی (ع) تابع خلیفة وقت نبودند و دردسرهای بزرگی برای جانشین رسول خدا (ص) ایجاد میکردند. در این مقاله با روش تحلیلی برآنیم تا دلایل مخالفتهای اعضای شورای ششنفره با عثمان و امام علی (ع) را ریشهیابی کنیم. در واقع اقدام خلیفة دوم باعث شد این افراد محبوبیت زیادی در بین عامة مسلمانان پیدا کنند (به واسطة فتوح، غنائم و گسترش قلمرو اسلام در عهد عمر و شکست بیزانسیان و ساسانیان از مسلمانان). به همین دلایل اعضای شورا، به استثنای امام علی (ع)، دچار غرور زیادی شده بودند و تابعیتشان از خلیفة سوم و چهارم، نسبت به خلیفة اول و دوم، کمتر شده بود. اعضای شورا، برخلاف عهد شیخین، حتی یک لحظه هم در عهد عثمان و علی (ع) مطاع این دو خلیفه نبودند و خلیفة مسلمین را همسطح خویش میدانستند. یکی از جدیترین مشکلات خلیفة سوم و چهارم زیادهخواهیها و غرور عبدالرحمن بن عوف، سعد بن ابی وقاص، طلحه و زبیر بود. آنها در عهد خلیفة سوم فقط به حقوق بالا راضی نبودند و مناصب پراهمیتی میخواستند و در عهد علی (ع) خواهان مستمری بالا و مناصب کلان بودند ولی هر دو را ازدسترفته میدیدند؛ از این رو برای وی مشکلتراشی میکردند
مجید معارف؛ حامد نصرالهی
دوره 9، شماره 17 ، فروردین 1397، ، صفحه 55-80
چکیده
کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی میباشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیهالسلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبهها، نامهها و حکمتها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمعآوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه ...
بیشتر
کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی میباشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیهالسلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبهها، نامهها و حکمتها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمعآوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه در مییابیم که سید رضی علاوه بر جمعآوری احادیث در این اثر، اقدامات دیگری نیز انجام داده که این اقدامات عبارتاند از: نگارش خطبه جامع (مقدمه)؛ ذکر مصادر روایات در برخی مواقع؛ ارجاع به برخی آثار خود؛ ذکر محاسن ادبی کلام امیرمؤمنانعلیه السلام؛ ذکر سبب صدور برای روایات؛ اشاره به مخاطب نامهها، حکمتها و خطبهها؛ اشاره به منشأ دیگری از روایت؛ ذکر شواهد قرآنی و روایی و ادبی جهت اعتبار کلام امام؛ تفسیر غرائب کلام امام؛ توضیحات فقه الحدیثی؛ ذکر موضوع برخی روایات؛ معرفی برخی اعلام و اشاره به مخاطب کلام امام؛ ذکر اختتامیه کتاب و تاریخ تألیف آن.
رقیه صادقی نیری
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 59-74
چکیده
قرآنکریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب میشود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا میشود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون میشود؛ و بیگمان بهدلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در ...
بیشتر
قرآنکریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب میشود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا میشود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون میشود؛ و بیگمان بهدلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در کلام عربی بر زبان و کلام علی(ع) بوده وآنچه از مجموع کلام ایشان در نهجالبلاغه به ما رسیده، از بارزترین تجلیات قرآن در ادب عربی هم در مفهوم و هم در ساختار است و این امر موجب شده که علی(ع) امام و پیشوای فصیحان و سرور بلیغان و کلامش (نهجالبلاغه) پایینتر از کلام خالق و برتر از کلام مخلوق باشد. در این مقاله با مقایسۀ نمونههایی از آیات قرآن و کلام علی (ع) تأثیر آیات قرآن از جنبة ساختاری بهویژه در گزینش مفردات و ساختار جملات بررسی شده است.
نصر الله شاملی؛ محسن سالاری
دوره 7، شماره 14 ، آبان 1395، ، صفحه 59-72
چکیده
اولین دیدگاهی که شایسته است از آن به نهج البلاغه نگریسته شود گزاره های شناختیآن است . در این میان بحث رسانگی طرح واره ها به همراه شباهت براساس استعاره های مفهومی و برحسب ویژگی های قلمرویی مبدأ و مقصد در نهج البلاغه، مفهوم بسیار گسترده دارد. رسانگی که بهترین صفت استعاره مفهومی در این جستار است برپایه واژة «ابل» در خطبة سوم با بسط ...
بیشتر
اولین دیدگاهی که شایسته است از آن به نهج البلاغه نگریسته شود گزاره های شناختیآن است . در این میان بحث رسانگی طرح واره ها به همراه شباهت براساس استعاره های مفهومی و برحسب ویژگی های قلمرویی مبدأ و مقصد در نهج البلاغه، مفهوم بسیار گسترده دارد. رسانگی که بهترین صفت استعاره مفهومی در این جستار است برپایه واژة «ابل» در خطبة سوم با بسط در مفاهیم مختلف تحلیل می شود و در این راستا به صورت توصیفی- تحلیلی براساس چارچوب استعاره ساختی و رسم طرح واره های تصویری مبدأ و مقصد، آموزه های دینی و تربیتی با ذکر مثال های متنوع خطبة سوم بیان می گردد. لیکن در این موضوع آنچنان که باید و شاید کمتر بحث نظری شده است. البته فارغ از جنبة معرفتی موضوع ، آثار و نتایج عملی گفتمان هایی از این دست تأثیر شگرفی در زندگی فردی و اجتماعی می گذارد .
صمد عبداللهی عابد
دوره 4، شماره 8 ، اسفند 1392، ، صفحه 60-80
چکیده
انسان براساس فطرت خویش همیشه درپی رسیدن به خدای خویش است و نتیجۀ این جستوجوها گاه به انحراف در شناخت معبود خود منجر شده است و او آن را همانند موجودات جسمانی تلقی کرده است که اعضای جسمانی دارد و قابل رؤیت است. در قرآن کریم، رؤیت خدا با چشم سر محال دانسته شده است و معصومین (ع) درجهت تبیین آن، بیاناتی فرمودهاند که سخنان حضرت ...
بیشتر
انسان براساس فطرت خویش همیشه درپی رسیدن به خدای خویش است و نتیجۀ این جستوجوها گاه به انحراف در شناخت معبود خود منجر شده است و او آن را همانند موجودات جسمانی تلقی کرده است که اعضای جسمانی دارد و قابل رؤیت است. در قرآن کریم، رؤیت خدا با چشم سر محال دانسته شده است و معصومین (ع) درجهت تبیین آن، بیاناتی فرمودهاند که سخنان حضرت امیر (ع) درمیان آنها درخشش خاصی دارد. علی (ع) در برخی از فرمودههای خود، درک خدا را با حواس منتفی دانسته است، چه از طریق چشم باشد و چه با حواس دیگر. گاه نیز به مصداق اعلای درک اشاره کرده و رؤیت بصری خدا را محال دانستهاند ولی گفتهاند که ندیدن خدا نمیتواند دلیلی بر انکارش باشد. حضرت امیر (ع) در مجموعهای از بیانات خود، علاوه بر رد امکان رؤیت بصری، رؤیت و درک قلبی را هم که مقصود از آن، رسیدن به کنه ذات باریتعالی است، منتفی اما درک قلبی او با حقایق ایمان، برهان و دلیل و علم و قدرتش را گاه ممکن دانستهاند؛ که تفاوت این دو دیدگاه اخیر در این است که در اولی درک ذات خدا منتفی و در دومی درک باریتعالی با آثار و صفاتش ممکن دانسته شده است.
صمد عبداللهی عابد
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 61-89
چکیده
علی (ع) آگاهترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقلهای متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون فقهی برجای مانده است که نشاندهندة دیدگاههای حضرت درمورد آیات فقهی است. براساس روایات، علی (ع) در موضوعات مختلف احکام توصیهها و تبیینهایی داشته است که مراجعه به کتب تفسیری، مخصوصاً ...
بیشتر
علی (ع) آگاهترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقلهای متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون فقهی برجای مانده است که نشاندهندة دیدگاههای حضرت درمورد آیات فقهی است. براساس روایات، علی (ع) در موضوعات مختلف احکام توصیهها و تبیینهایی داشته است که مراجعه به کتب تفسیری، مخصوصاً تفاسیر روایی، صحت این ادعا را اثبات میکند. علی (ع) در سخنان خود به تفسیر آیات مرتبط با طهارت، نماز، زکات، خمس، روزه، حج، و جهاد پرداخته است که از فروع دیناند. علاوهبر این، در میان بیانات ایشان به برخی دیگر از مباحث تفسیری در برخی معاملات و عقود مثل دَین، وصیت، نذر، قسم، نکاح، و طلاق پرداخته شده است. حضرت امیر (ع) به اموری مثل اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص، و قضا نیز میپردازند که از مباحث فقهی هستند. این مقاله به تحلیل و بررسی روایات مربوط به احکام از دیدگاه علی (ع) میپردازد.
حسن رضایی هفتادر؛ سمیه حسینی کاکلکی
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 61-84
چکیده
اسلام، آیینی ارزش آفرین است؛ با ارزش های ناهنجار و ناهمسوی با کرامت انسانی، مبارزه کرده و نظامی از ارزشهای الهی و انسانی بنیان نهاده است. حضرت علی (ع) برترین مفسر دین و قرآن به شمار می آید که جانش آمیخته با معارف قرآن و زندگیاش همراه با آن است. پژوهش حاضر، با توجه به مطلب مذکور و تأکید بر اینکه معارف علوی گویاترین، استوارترین و عینیترین ...
بیشتر
اسلام، آیینی ارزش آفرین است؛ با ارزش های ناهنجار و ناهمسوی با کرامت انسانی، مبارزه کرده و نظامی از ارزشهای الهی و انسانی بنیان نهاده است. حضرت علی (ع) برترین مفسر دین و قرآن به شمار می آید که جانش آمیخته با معارف قرآن و زندگیاش همراه با آن است. پژوهش حاضر، با توجه به مطلب مذکور و تأکید بر اینکه معارف علوی گویاترین، استوارترین و عینیترین آموزههای مرتبط با ابعاد دین و زندگی است و نهج البلاغه، مهمترین سندی است که میتواند اندیشه علوی را گزارش کند، ضدارزشها را در حوزه مسائل سیاسی از منظر نهج البلاغه به بحث نهاده است. در آغاز، سیاست را در نگاه حضرت دنبال میکند، پس از آن دو ضدارزش سیاسی ظلم و نفاق را برمی رسد که در نهجالبلاغه نمود بیشتری داشتهاند. البته ادعایی نیست که همه ضدارزش های سیاسی ذکر شده در نهجالبلاغه آورده شده؛ بلکه در حد امکان، مهم ترین مطالب مربوط به موضوع مذکور که در بیانات امام علی (ع) گسترده شده، در قالب عناوینی اصلی آمده و سپس بقیه اشارات وی به صورت ریزموضوعی در بحث گنجانده شده است.
شیرین سالم؛ مهین حاجیزاده
دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1391، ، صفحه 67-90
چکیده
جناس همانندی دو کلمه در لفظ با اختلاف آنها در معناست. جناس از مهمترین عناصر علم بدیع است و بهوضوح در نهجالبلاغه دیده میشود. هدف از بهکارگیری جناس تألیف کلام بهگونهای است که بر زیبایی فنی آن افزوده شود، و باعث میشود که متکلم در تعبیر سخن خود به اوج کمال فنی نایل آید. این صنعت در ادبیات ...
بیشتر
جناس همانندی دو کلمه در لفظ با اختلاف آنها در معناست. جناس از مهمترین عناصر علم بدیع است و بهوضوح در نهجالبلاغه دیده میشود. هدف از بهکارگیری جناس تألیف کلام بهگونهای است که بر زیبایی فنی آن افزوده شود، و باعث میشود که متکلم در تعبیر سخن خود به اوج کمال فنی نایل آید. این صنعت در ادبیات عرب و بهویژه در شعر بسیار کاربرد دارد و فنی برای زیبایی لفظی محسوب میشود. جناس باعث ملکهشدن معنا در ذهن شنونده و افزودهشدن تناسق و تناسب کلام میشود، اگرچه زیادهروی در کاربرد آن کلام را مستهجن میکند. در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه نیز صنعت جناس موسیقی داخلی متون ادبی آن را تشکیل میدهد، که این موسیقی با تداعی معانی مختلف موجب التذاذ میشود و روح و جان شنونده را به تسخیر خود درمیآورد و به گسترش تخیل ذهنی او کمک میکند. بهرغم کارکرد جناس در زیباییآفرینی، این پدیدة ادبی در نهجالبلاغه کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد است تا جستاری در زیباییشناسی گونههای جناس در نهجالبلاغه داشته باشد. ابتدا نگاهی گذرا به جایگاه ادبی و بلاغی نهجالبلاغه دارد و پس از تأمل در کارکرد جناس نمونههایی از نهجالبلاغه را به عنوان شاهد مثال گونههای جناس میآورد تا زیباییهای این عنصر بدیع نشان داده شود و اثر این پدیدة آوایی در بیان معنا تبیین شود.
دستاورد کلی پژوهش آن است که در کلام امام علی (ع) زیباییشناسی لفظی یا صوری با زیباییشناسی معنوی و معنایی همزمان بهکار گرفته شده و صنعت جناس نیز از مهمترین صنایع بدیع در این کتاب است که با ایجاد نوعی موسیقی زیبا و طنینانداز سبب تداعی معانی مختلف یک لفظ واحد میشود.
محسن فرمهینی فراهانی؛ فاطمه اشرفی
دوره 5، شماره 9 ، خرداد 1393، ، صفحه 67-86
چکیده
چکیده یکی از شاخههای دانش اخلاق که بهتازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزۀ اخلاق حرفهای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفهای، آموزههای دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفهای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزههای اخلاقی نهجالبلاغه امکانپذیر نیست. باتوجه به این ...
بیشتر
چکیده یکی از شاخههای دانش اخلاق که بهتازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزۀ اخلاق حرفهای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفهای، آموزههای دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفهای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزههای اخلاقی نهجالبلاغه امکانپذیر نیست. باتوجه به این مهم، در پژوهش حاضر برآنیم تا با استفاده از روش تحلیل اسنادی، اصول اخلاق حرفهای را در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه بررسی کنیم. نتایج نشان میدهد که امام علی (ع) همواره به بحث اخلاقیات و اصول اخلاقی توجه داشتهاند و در موارد فراوانی، کارگزاران و یاران خود، بهطور اخص و تمامی انسانها را در طول زمان به رعایت آنها فرمان دادهاند. اصول اخلاقی مطرح در نهجالبلاغه، مشتمل بر: اصل احترام، اصل آزادی، اصل انصاف، اصل وفای به عهد، اصل امانت، اصل صداقت، اصل مسئولیتپذیری، اصل نقادی و انتقادپذیری، اصل مدارا و سعۀ صدر، اصل قانونمداری، اصل اعتدال و اصل رازداری است.
محمدعلی مشایخیپور؛ عبدالهادی فقهیزاده؛ محمود واعظی
دوره 3، شماره 6 ، اسفند 1391، ، صفحه 69-100
چکیده
اهتمام و توجه قرآن به اخلاق و تأکید پیامبران عظام و ائمۀ اطهار(ع) بر متخلقشدن به آن در تمامی شئون زندگی، از نقش بیبدیل اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی انسان حکایت دارد. بر این اساس، توجه و بهکارگیری آن در همۀ عرصههای زندگی، ضرورتی اجتنابناپذیر است. کار نیز بهواسطۀ ارتباط تنگاتنگ با اخلاق، به نتایج مطلوب و شایسته منتهی ...
بیشتر
اهتمام و توجه قرآن به اخلاق و تأکید پیامبران عظام و ائمۀ اطهار(ع) بر متخلقشدن به آن در تمامی شئون زندگی، از نقش بیبدیل اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی انسان حکایت دارد. بر این اساس، توجه و بهکارگیری آن در همۀ عرصههای زندگی، ضرورتی اجتنابناپذیر است. کار نیز بهواسطۀ ارتباط تنگاتنگ با اخلاق، به نتایج مطلوب و شایسته منتهی نخواهد شد مگر اینکه اصول و معیارهای اخلاقی مرتبط با آن مدنظر قرار گیرد. در این میان، عواملی هم در تقویت اتخاذ چنین رویکردی مؤثرند. در این مقاله سعی شده است با استناد به آیات و روایات و بهویژه با تکیه بر کلمات گهربار امام علی(ع)، این عوامل شناسایی و تجزیه و تحلیل شود.
نرگس سادات مبلغ؛ مصطفی دلشاد تهرانی
دوره 8، شماره 15 ، خرداد 1396، ، صفحه 71-96
چکیده
شخصیت معاویه به عنوان یکی از خلفای مسلمانان در منابع تاریخی دارای دو وجه متفاوت است. در وجهی او حاکمی با تدبیر است که مردمان به اختیار پذیرفتار و فرمانبردار اویند و در وجه دیگر پادشاهی تجمل گراست که با بیتدبیری خود مردمان را به هلاکت کشانده است. بنابراین این سوال پیش میآید که شخصیت واقعی او در مقام یک حاکم به چه شکل بوده است. برای ...
بیشتر
شخصیت معاویه به عنوان یکی از خلفای مسلمانان در منابع تاریخی دارای دو وجه متفاوت است. در وجهی او حاکمی با تدبیر است که مردمان به اختیار پذیرفتار و فرمانبردار اویند و در وجه دیگر پادشاهی تجمل گراست که با بیتدبیری خود مردمان را به هلاکت کشانده است. بنابراین این سوال پیش میآید که شخصیت واقعی او در مقام یک حاکم به چه شکل بوده است. برای دستیابی به پاسخ این سوال گزارشهای تاریخی منابع اولیه با یکدیگر مقایسه شده که با بررسی آنها میتوان چنین استنباط کرد که معاویه فردی حیلهگر بوده که مردمان را با فریبکاری به اطاعت کورکورانه خود کشانده و آنان را از سعادت و اصلاح دور کرده است. بویژه که با مقایسه عملکرد وی با شروط مدیریتی ـ که از نهج البلاغه گرفته شده است ـ میتوان به این نتیجه رسید که او هیچ یک از شروط لازم برای مدیریت را نداشته و در واقع شایسته حکومت بر مردم نبوده است.
رحمان عشریه؛ مهران خاکسار کندر؛ محمد نقیب
دوره 8، شماره 16 ، دی 1396، ، صفحه 71-97
چکیده
خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آنرا در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، درحوزه سند ودلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی علیه السلام را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و ...
بیشتر
خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آنرا در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، درحوزه سند ودلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی علیه السلام را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و رجالی و مصادر تاریخی آن، با نظر داشت شرایط حاکم بر فضای صدور، وقوع آن را امکان پذیر می نماید. از این رو مقاله حاضر در پی بررسی اصالت خطبه مذکور و هموارسازی فهم محتوی اصلی آن از طریق تحلیل دیدگاه اندیشمندان این حوزه و بررسی اسناد و رجال و مصادر تاریخی خطبه می باشد. نتایج این بررسی ها نشان از آن دارد که تشکیک در صحت انتساب خطبه صحیح نمی باشد و اگر چه از منظر رجال منابع خطبه ضعیف است اما به علت کثرت متون نقل کننده ، اعتبار روایت پذیرفته است و بررسی فضای صدور خطبه نشان از آن دارد که امام در شرایطی ناخواسته و ناگزیر قرار داشته و ناگزیر از جملاتی در مورد خلیفه دوم که تا حدی ستایش نیز از آن قابل برداشت بوده است.
آفرین زارع؛ مرضیه کهندل جهرمی
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1390، ، صفحه 73-89
چکیده
امام علی بن ابیطالب (ع) شخصیتی است بینظیر که شاعران بسیاری از مذاهب گوناگون، اعم از شیعه و سنی، زبان به مدح ایشان گشودهاند. اما پس از کاوش در میان مدایح امیرمؤمنان، به قصیدهای از شاعری گمنام برخوردیم که با وجود برخورداری از قریحۀ شگفتانگیز شاعری و توانمندی و تسلط در شعرسرایی، بهویژه مدیحهسرایی، ...
بیشتر
امام علی بن ابیطالب (ع) شخصیتی است بینظیر که شاعران بسیاری از مذاهب گوناگون، اعم از شیعه و سنی، زبان به مدح ایشان گشودهاند. اما پس از کاوش در میان مدایح امیرمؤمنان، به قصیدهای از شاعری گمنام برخوردیم که با وجود برخورداری از قریحۀ شگفتانگیز شاعری و توانمندی و تسلط در شعرسرایی، بهویژه مدیحهسرایی، از نظرها دور مانده و تاکنون بررسی نشده است. از آنجا که این شاعر عراقی در عصر عثمانی و دورۀ رکود ادبی زندگی میکرده و دیوان شعر خود را به اظهار ارادتش به اهل بیت پیامبر رحمت، بهخصوص امام علی (ع) اختصاص داده، از انصاف دور است که فقط قصیدۀ بردۀ بوصیری را قصیدة برجستۀ این دوره بدانیم. برای همین، در این مقاله سعی کردهایم تا با معرفی عبدالباقی العمری به اهل علم و ادب، به بررسی درونمایهها و شیوۀ شاعری وی در قصیدۀ عینیهاش و بررسی سیمای امام علی (ع) در آن بپردازیم
کاوس روحی برندق
دوره 9، شماره 18 ، مهر 1397، ، صفحه 77-92
چکیده
عمل غیر معتدل افزون بر اینکه فاقد توجیه اخلاقی است، با عصمت معصومان (ع) سازگاری ندارد، پاره ای از جستارهای نصوص دینی نشانگر آن است که از امیر مؤمنان علی (ع) در برخی موارد اعمال محافظه کارانه و تفریطی و در مواردی عمل خشونت آمیز و افراطی سر زده است. این پژوهش– که در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای است و در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی ...
بیشتر
عمل غیر معتدل افزون بر اینکه فاقد توجیه اخلاقی است، با عصمت معصومان (ع) سازگاری ندارد، پاره ای از جستارهای نصوص دینی نشانگر آن است که از امیر مؤمنان علی (ع) در برخی موارد اعمال محافظه کارانه و تفریطی و در مواردی عمل خشونت آمیز و افراطی سر زده است. این پژوهش– که در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای است و در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی می باشد.–تمامی مواردی را که در زمینه یاد شده امکان ناسازگاری با عصمت امیر مؤمنان علی (ع) می رفت گردآوری و تحلیل نموده و در پاسخ بهشبهه های یاد شدهبه این نتیجه دست یافته است که تمامی این شبهه ها با توجه به حقایق تاریخی که از سوی پشتوانه های عقلی مطابق با مصلحت سنجی معقول، متناسب با زمانه و موقعیت و مطابق و یا مشابه با سیره انبیاء الهی پشتیبانی می شود، قابل پاسخ است.
صمد عبداللهی عابد
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 79-109
چکیده
تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمیتوان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمهاش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چارهای ...
بیشتر
تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمیتوان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمهاش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چارهای جز رجوع به سنّت معصومین برای تفسیر قرآن نیست که آن، یکی از بهترین و ضروریترین راههای شناخت قرآن و یکی از منابع تفسیر قرآن است. ولی از آنجا که بحث ما، بررسی روایت تفسیری علی (ع) است، لذا مقصود ما در این مقاله، احادیث تفسیری است که علی(ع) از پیامبر(ص) نقل میکند و آن اقسامی دارد که عبارتند از: الف ـ تفسیر قرآن با تکیه بر فضیلت آیات. ب ـ بیان مقصود و معانی کلمات و اصطلاحات. ج ـ بیان مصداق (مصداق انحصاری، مصداق اکمل، یکی از مصادیق). د ـ تفصیل مطالب و تبیین داستانهای قرآنی. هـ ـ بیان تأویل آیه. و ـ بیان شأن نزول آیه. تاریخ وصول مقاله: 8/4/1389. تاریخ تأیید نهایی: 6/5/1389. ز ـ بیان امور تاریخی و پیشگوئی آینده. ح ـ تطبیق ط ـ تمثیل و ... .
عباسعلی فراهتی؛ زهرا زمانی قورتانی
دوره 4، شماره 7 ، شهریور 1392، ، صفحه 79-104
چکیده
همانگونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کردهاند، امیرمؤمنان(ع) در تمامی علوم اسلامی ازجمله صرف و نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،... سرآمد همگان درطول تاریخ بوده است.
دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کردهاند که در ...
بیشتر
همانگونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کردهاند، امیرمؤمنان(ع) در تمامی علوم اسلامی ازجمله صرف و نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،... سرآمد همگان درطول تاریخ بوده است.
دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کردهاند که در آن از شناخت خیر و شر بحث میشود تا انسان به انتخاب خیر ملزم شود. این دانش سرنوشتساز دربین سایر دانشهای دیگر اهمیت والایی دارد و بر این اساس، بررسی آن، حساسیت و اهمیت ویژهای مییابد.
در این مقاله کوشش شده است ضمن معرفی این دانش، پارهای از فضایل و رذایل اخلاقی بیان و از دو جنبۀ اخلاق فردی و اجتماعی بررسی شود؛ همچنین، بعضی از زیرشاخههای اخلاق فردی مانند تقوا، صدق و راستی و عُجب و نیز برخی از زیرشاخههای اخلاق اجتماعی مانند ادای امانت، تواضع و عدالت مطرح و دیدگاههای امیرالمؤمنین(ع) و عملکرد آن حضرت(ع) در این زمینه از هر دو بُعد نظری و عملی بیان و وجود ملکات و حالات ارزندۀ نفسانی در وجود حضرت(ع) توصیف و درنهایت به این مطلب دست یافته شود که اندیشههای ناب محمدی(ص) در وجود امیرالمؤمنین(ع) بارور شده و آن حضرت(ع) با عمل به آنچه که به آن علم یافته و اندیشههای نورانی که در وجودش شکوفا شده بود، درپی اثرگذاری آن اندیشه در افکار مردم جامعۀ زمان خود و پس از آن بوده است.
کامیار صداقت ثمرحسینی
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، ، صفحه 79-97
چکیده
روایات نبوی و نیز واقعیتهای تاریخی را نقد میکنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویهای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان میدهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافتهای اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایة وصیت ...
بیشتر
روایات نبوی و نیز واقعیتهای تاریخی را نقد میکنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویهای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان میدهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافتهای اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایة وصیت حاکم بوده است و بهطور پیشفرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص) است که از حقّ تعیین جانشین محروم شده است.
مریم صانع پور
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 89-110
چکیده
برخی از شیعهشناسان غربی اصل اعتقادی عدل در شیعه امامیه را برگرفته از کلام معتزلی میدانند درحالیکه این اصل اعتقادی از آموزههای نظری و عملی امام علی علیهالسّلام نشأت گرفته است.عدل از نظر امامیه دارای شأنی وجودشناسانه است که از صفت عدل الهی آغازشده،در کیهانشناسی جریان یافته،و نهایتا از طریق انسان کامل که دارای شأن خلیفه ...
بیشتر
برخی از شیعهشناسان غربی اصل اعتقادی عدل در شیعه امامیه را برگرفته از کلام معتزلی میدانند درحالیکه این اصل اعتقادی از آموزههای نظری و عملی امام علی علیهالسّلام نشأت گرفته است.عدل از نظر امامیه دارای شأنی وجودشناسانه است که از صفت عدل الهی آغازشده،در کیهانشناسی جریان یافته،و نهایتا از طریق انسان کامل که دارای شأن خلیفه اللهی است در کلیه شئون اجتماع بشری جریان می یابد بنابراین حتی اصل امامت مبتنی بر اصل اعتقادی عدل است. براین اساس اصل معرفت شناسانة معقولیت نیک بودن عدل و قباحت ظلم که امری معرفت شناسانه است در آموزه های علوی ناشی از عدل محوری وجودشناسانه اسلام می باشد.همچنین تأکید شیعه امامیه برغلبۀ تاریخی حق برباطل، معلول عدالت محوری وجود شناسانه و معرفت شناسانه امامان است در این صورت بندی مفهومی، اصل امامت مبتنی بر اصل عدل است به بالعکس. درحالیکه نظریه عدالت در کلام معتزلی فقط دارای شأنی معرفت شناسانه است؛نگارنده در این مقاله با تمرکز برآموزههای پیشوای اوّل شیعیان علی علیهالسّلام به ریشهیابی اصل اعتقادی عدل میپردازد و پایگاه اصل عقل بنیان عدل را در تعالیم علمی و عملی ایشان می یابد و به این ترتیب ادعای خاورشناسانی که متکلمان معتزله را مبنای اصل عدل در اعتقادات امامیه می دانند مردود اعلام می کند.