نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ/دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

یکی از اقدامات عمر تعیین افرادی از صحابة قریش به منظور خلافت بود. وی شش تن از مهاجران را در شورای خلافت قرار داد و اعلام کرد که فقط این افراد شایستگی خلافت رسول الله (ص) را دارند. نکتة درخور توجه و تأمل این است که این افراد، به جز علی (ع)، هم در دوران خلافت عثمان و هم در عهد خلافت علی (ع) تابع خلیفة وقت نبودند و دردسرهای بزرگی برای جانشین رسول خدا (ص) ایجاد می‌‌کردند. در این مقاله با روش تحلیلی برآنیم تا دلایل مخالفت‌های اعضای شورای شش‌‌نفره با عثمان و امام علی (ع) را ریشه‌یابی کنیم. در واقع اقدام خلیفة دوم باعث شد این افراد محبوبیت زیادی در بین عامة مسلمانان پیدا کنند (به واسطة فتوح، غنائم و گسترش قلمرو اسلام در عهد عمر و شکست بیزانسیان و ساسانیان از مسلمانان). به همین دلایل اعضای شورا، به استثنای امام علی (ع)، دچار غرور زیادی شده بودند و تابعیت‌شان از خلیفة سوم و چهارم، نسبت به خلیفة اول و دوم، کم‌تر شده بود. اعضای شورا، برخلاف عهد شیخین، حتی یک لحظه هم در عهد عثمان و علی (ع) مطاع این دو خلیفه نبودند و خلیفة مسلمین را هم‌سطح خویش می‌دانستند. یکی از جدی‌ترین مشکلات خلیفة سوم و چهارم زیاده‌خواهی‌ها و غرور عبدالرحمن بن عوف، سعد بن ابی وقاص، طلحه و زبیر بود. آن‌ها در عهد خلیفة سوم فقط به حقوق بالا راضی نبودند و مناصب پراهمیتی می‌خواستند و در عهد علی (ع) خواهان مستمری بالا و مناصب کلان بودند ولی هر دو را ازدست‌رفته می‌دیدند؛ از این رو برای وی مشکل‌تراشی می‌کردند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Interactions and Divergence of the Members of the Council of Six: Omar and the Guided Caliphs

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Abbasi 1
  • Saleh Pargari 2

1 Assistant Professor of History / University of Isfahan, Iran

2 Associate Professor of History / Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of Omar’s innovations during his rule was selecting six members from the clan of Quraish amongst the migrants and placed them in the council of guided caliphs, announcing them to be viable candidates to succeed the prophet Mohammad. The questionable point is that these members of the guided caliph council, with the exception of Imam Ali, at the time of Othman’s rule and afterwards Imam Ali’s rule, were never subservient to the caliph of the time and created many obstacles for the successors of the Prophet. In the present study, using an analytic method, we have strived to identify the root reasons for discontentment from the council of six towards Othman the thirdcaliph and Imam Ali. In truth, the second caliph’s innovation caused the public to take a special liking to the council (due to victories in war, conquered trophies, and spreading the nation by conquering the Sassanid and Byzantine empires in the time of Omar), and the members of the council, with the exception of Imam Ali, became arrogant and lost the respect the bore for the first and second caliph, at the time of the third and fourth caliph. The members of the council, unlike the time of the Sheiks, had no subordination towards the later caliphs and believed themselves to be equals to them. One of the major problems of the third and fourth caliphs, was the arrogance and greed of Abdul Rahman Bin Ouf, Sa’d Bin Abu Waqqas, Talha and Zubair, who were no longer content with just receiving hefty salaries, and demanded high ranking positions from Othman, and later welfare in addition to salaries and positions from Imam Ali, and having been refused by the Imam, created obstacles for his rule.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Council of Six
  • Omar
  • Othman
  • Imam Ali
  • Abdul Rahman
  • Sa’d
  • Talha
  • Zubair
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه (1372 ش). ترجمة سیدجعفر شهیدی، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
ابن ابی الحدید (1337 ش). شرح نهج‌البلاغه، به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتاب‌خانة عمومی آیةالله مرعشی.
ابن اثیر الجزری (1409 ق/ 1989 م). اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: دارالفکر.
ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی (1409 ق/ 1981 م). اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: دار الفکر.
ابن‌ اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن الکرام (1385 ق/ 1965 م). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صار.
ابن جوزی (1412 ق). المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن (1412 ق/ 1992 م). المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن حجر عسقلانی (1415 ق). الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق احمد عادل موجود و علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1408 ق/ 1988 م). العبر، تحقیق خلیل شهاده، بیروت: دار الفکر.
ابن سعد (1410 ق/ 1990 م). طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن عبدالبر (1412 ق/ 1992 م). الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل.
ابن عطیه (1423 ق). ابهی المراد، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
ابن قتیبه دینوری (1410 ق/ 1990 م). الامامه و السیاسه، تحقیق علی شیری، بیروت: دار الاضواء.
ابن‌ کثیر دمشقی (1407 ق/ 1986 م). البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر.
بخاری، محمد بن اسماعیل (بی‌تا). الصحیح، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بلاذری، احمد بن یحیی (1417 ق/ 1996 م). انساب الاشراف، سهیل ذکار و ریاض ذرکلی، بیروت: دار الفکر.
بلعمی (1373-1378 ش). تاریخ‌نامه بلعمی، تصحیح محمد روشن، تهران: سروش و البرز.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوو (1368 ش). اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
ذهبی، محمد بن احمد (1413 ق/ 1993 م). تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتب العربی.
سیدمرتضی (1410 ق). الشافی فی الامامه، تهران: مؤسسة الامام الصادق.
شیخ مفید (1413 ق). الجمل او النصر السیدنا علی فی حرب البصره، قم: الموتمر العالمی للشیخ مفید.
طبری، محمد بن جریر (1387 ق/ 1967 م). التاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث العربی.
مجلسی، محمدباقر (1404 ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1409 ق). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دارالهجره.
مقدسی، مطهر بن طاهر (بی‌تا). البدء و التاریخ، بور سعید: مکتبة الثقافة الدینیة.
نصر بن مزاحم (1404 ق). وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، القاهره: المنشورات مکتبه المرعشی النجفی.
واقدی، محمد بن عمر (1409 ق/ 1989 م). المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
یعقوبی احمد بن ابی یعقوب (بی‌تا). التاریخ، بیروت: دار صار.