اکرم السادات حسینی؛ یحیی میرحسینی؛ کمال صحرایی
چکیده
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی (ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی (ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه ...
بیشتر
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی (ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی (ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه درآمده‌اند. درباره این نسبت، شارحان، تعجب امام (ع) را تنها به تبعیت بدون عطا منحصر کردهاند. برخی از شارحان معنای لغوی را پاداش و مستمری دانسته‌اند اما تعجب خود را این چنین ابراز داشته که محال است معاویه به سپاهیان، عطایی نداده باشد؛ تحلیل برخی آن است که مَعونه به معنای پرداخت‌های مازاد بر حقوق ماهیانه است که به تیمارداری ستوران و تعمیر اسلحه اختصاص می‌یافته است.
این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی مفهوم جفاةطغام را بازشناسی کرده است. در پایان این نتیجه به‌دست آمد که هرگروه عالی‌رتبه یا دون‌پایه‌ای که اقتدار، وفاداری و اطاعت از حاکمیت حضرت علی (ع) را نادیده گرفته، بـه فکر تصاحب قدرت یا معترض سیاست‌های حضرت بوده و امنیت شـهرها را بـرهـم‌زند، همگی در شمار موصوفان به «الجفاة الطغام» قرار می‌گیرند. در این میان، گروه‌هایی هویت‌یابی شدند که از معاویه، معونه و عطایی دریافت نمی‌کردند که دقیقا با توصیف امام، سازگار است. با شناخت هویت طغام این نکته حاصل شد که اظهار تعجب علی (ع) تنها از جفاةطغام نیست که بدون معونه از معاویه اطاعت می‌کنند؛ بلکه حضرت متعجب از صحابیانی هستند که حقوقی برابر را نپذیرفته و روش‌های ایشان را خوش ندارند.
مینا حبیبی؛ یحیی میرحسینی؛ زهرا هاشمی
چکیده
سخنان حکیمانه حضرت علی(ع) همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان، بهویژه مستشرقان قرار داشته و الهام‌بخش بسیاری از ترجمه‌ها و پژوهش‌های غربی شده است. در این میان، کتاب Sentences of Ali اثر سیمون اوکلی (1720م)، از نخستین تلاش‌ها برای ترجمه گزیده‌ای از کلمات قصار آن حضرت به زبان انگلیسی است که در آغاز قرن هجدهم میلادی منتشر گردید. ...
بیشتر
سخنان حکیمانه حضرت علی(ع) همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان، بهویژه مستشرقان قرار داشته و الهام‌بخش بسیاری از ترجمه‌ها و پژوهش‌های غربی شده است. در این میان، کتاب Sentences of Ali اثر سیمون اوکلی (1720م)، از نخستین تلاش‌ها برای ترجمه گزیده‌ای از کلمات قصار آن حضرت به زبان انگلیسی است که در آغاز قرن هجدهم میلادی منتشر گردید. این اثر شامل 169 جمله برگزیده از سخنان امام علی(ع) است که عمدتاً با رویکردی اخلاقی، معرفتی و تربیتی انتخاب شده‌اند.پژوهش حاضربا روش توصیفی-تحلیلی، ضمن معرفی اجمالی نویسنده و کتاب، به بررسی محتوایی گزیدهها، شناسایی منابع مورد استفاده، و تحلیل معیارهای گزینش آنها توسط اوکلی می‌پردازد. یافته‌ها نشان میدهد که بیش از ۸۵ درصد از سخنان انتخابشده ماهیتی اخلاقی دارند و عمدتاً از کتاب غرر الحکم و درر الکلم استخراج شده‌اند، هرچند بخشی از آنها منشأ مشخصی ندارند. همچنین تحلیل فرهنگی اثر نشان میدهد که اوکلی، برخلاف جریان شرقستیز رایج، در پی ترسیم چهرهای اخلاقمحور و جهانشمول از امام علی(ع) برای مخاطب غربی بوده است.
محسن الویری؛ زهرا روح اللهی امیری؛ علی احمدی
چکیده
دانستن چگونگیِ زیست فردی و اجتماعی پیامبران از دیدگاه امام علی(ع)، به عنوان یک الگوی دروندینی و مورد احترامِ بروندینی، حائز اهمیت است. برای دانستن این موضوع، مجموعه احادیث نقل شده از ایشان، با عنوان مسند الامام امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) نوشته عزیزالله عطاردی مطالعه و سپس روایات هدف پژوهش - به صورت استقرای تمامی دادهها و نه گزینشی ...
بیشتر
دانستن چگونگیِ زیست فردی و اجتماعی پیامبران از دیدگاه امام علی(ع)، به عنوان یک الگوی دروندینی و مورد احترامِ بروندینی، حائز اهمیت است. برای دانستن این موضوع، مجموعه احادیث نقل شده از ایشان، با عنوان مسند الامام امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) نوشته عزیزالله عطاردی مطالعه و سپس روایات هدف پژوهش - به صورت استقرای تمامی دادهها و نه گزینشی – انتخاب شد. پس از آن، – با رویکرد روایی – تاریخی و با روش تحلیل مضمون و دلالتپژوهی، در سه مضمون فراگیرِ "زیست فردی"، "زیست خانوادگی" و "زیست اجتماعی"، تقسیم بندی، بررسی و تحلیل شد. این بررسی نشان میدهد: دال مرکزی زیست فردی پیامبران، با بالاترین تعداد گزاره های مرتبط، ارتباط آنان با فراماده و فراطبیعت و دال مرکزی زیست اجتماعی پیامبران، هدایت مردم با بیشترین تعداد گزاره می باشد.
شهلا بختیاری؛ آزاده رمضانی
چکیده
در این مقاله که برگرفته از پایان‌نامه‌ای با عنوان "نقش صحابه بدری در دوران امام علی (ع) " است، کوشش میشود، چگونگی ایفای نقش و عملکرد گونه‌ای از صحابه مذکور که در خلافت امام علی (ع) با وی همراهی داشتند، روشن شود؟ این امر با همراهی و حضور آنان در رخدادهای دوران خلافت علی بن ابیطالب (ع) و قبول مسئولیت در مناصب سیاسی، نظامی و فرهنگی ...
بیشتر
در این مقاله که برگرفته از پایان‌نامه‌ای با عنوان "نقش صحابه بدری در دوران امام علی (ع) " است، کوشش میشود، چگونگی ایفای نقش و عملکرد گونه‌ای از صحابه مذکور که در خلافت امام علی (ع) با وی همراهی داشتند، روشن شود؟ این امر با همراهی و حضور آنان در رخدادهای دوران خلافت علی بن ابیطالب (ع) و قبول مسئولیت در مناصب سیاسی، نظامی و فرهنگی این دوران بررسی میشود.نتایج بررسی نشان میدهد، در میان موافقان بدری امام (ع)، نتایج بررسی نشان میدهد، در میان موافقان بدری امام (ع)، علاوه بر حضور در کنار امام (ع) در معارک مختلف و ایفای نقش بهعنوان وظیفه در مسئولیتها و مأموریتهای واگذار شده، علاقهمندی به تبیین و تعریف جایگاه امام در دوران حضور پیامبر اسلام (ص) و بصیرتافزایی برای نسلی که حضور امام در دوران پیامبر را درک نکرده و گرفتار شبهههای دشمنان بودند دیده میشود.
عبدالرحیم قنوات
چکیده
موضوع این پژوهش مشکل زبان ایرانیان در مرکز حکومت امام علی (ع)، عراق، است. علی بن ابیطالب (ع) (خلافت 35-40ق) پایتخت را از مدینه به عراق برد؛ منطقه‌ای که شهرهای قدیمی و نوبنیاد آن افزون بر اعراب، جمعیتی بسیار از ایرانیان را در خود جای داده بودند که بیشتر آنان از موافقان ایشان بودند. به گواهی تاریخ این ایرانیان فرهنگ بهویژه زبان خود را حفظ ...
بیشتر
موضوع این پژوهش مشکل زبان ایرانیان در مرکز حکومت امام علی (ع)، عراق، است. علی بن ابیطالب (ع) (خلافت 35-40ق) پایتخت را از مدینه به عراق برد؛ منطقه‌ای که شهرهای قدیمی و نوبنیاد آن افزون بر اعراب، جمعیتی بسیار از ایرانیان را در خود جای داده بودند که بیشتر آنان از موافقان ایشان بودند. به گواهی تاریخ این ایرانیان فرهنگ بهویژه زبان خود را حفظ کرده بودند ولی تسلطی به زبان عربی نداشتند. در این بررسی جنبههای مختلف این موضوع مورد توجه قرار گرفته است.این پژوهش با تکیه بر منابع متنوع کتابخانه‌ای و توصیف و تحلیل آنها در چهارچوب بینش تاریخی – اجتماعی صورت پذیرفته است. پرسش اصلی این است که مشکل زبان ایرانیان تا چه اندازه اهمیت داشت و آیا مورد توجه امام علی (ع) و نزدیکان ایشان قرار گرفت و برای رفع این مشکل تدبیری اندیشیده شد؟بررسیها نشان میدهد، به رغم وجود گزارشهایی مبنی بر اقدام به تدوین نحو عربی توسط امام و ابوالاسود دؤلی با هدف خالصسازی این زبان، به نظر میرسد هدف اصلی امام و ابوالاسود از گردآوری مباحث علم نحو، آشنا ساختن ایرانیان با زبان عربی و برطرفکردن این مشکل بود تا به این وسیله، زمینه ارتباط نزدیکتری با آنان فراهم گردد.
اکرم السادات حسینی؛ یحیی میرحسینی؛ کمال صحرایی
چکیده
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی(ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی(ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه ...
بیشتر
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی(ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی(ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه درآمده‌اند. درباره این نسبت، شارحان، تعجب امام(ع) را تنها به تبعیت بدون عطا منحصر کردهاند. برخی از شارحان معنای لغوی را پاداش و مستمری دانسته‌اند اما تعجب خود را این چنین ابراز داشته که محال است معاویه به سپاهیان، عطایی نداده باشد؛ تحلیل برخی آن است که مَعونه به معنای پرداخت‌های مازاد بر حقوق ماهیانه است که به تیمارداری ستوران و تعمیر اسلحه اختصاص می‌یافته است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی مفهوم جفاةطغام را بازشناسی کرده است. در پایان این نتیجه به‌دست آمد که هرگروه عالی‌رتبه یا دون‌پایه‌ای که اقتدار، وفاداری و اطاعت از حاکمیت حضرت علی(ع) را نادیده گرفته، بـه فکر تصاحب قدرت یا معترض سیاست‌های حضرت بوده و امنیت شـهرها را بـرهـم‌زند، همگی در شمار موصوفان به «الجفاة الطغام» قرار می‌گیرند. در این میان، گروه‌هایی هویت‌یابی شدند که از معاویه، معونه و عطایی دریافت نمی‌کردند که دقیقا با توصیف امام، سازگار است. با شناخت هویت طغام این نکته حاصل شد که اظهار تعجب علی (ع) تنها از جفاةطغام نیست که بدون معونه از معاویه اطاعت می‌کنند؛ بلکه حضرت متعجب از صحابیانی هستند که حقوقی برابر را نپذیرفته و روش‌های ایشان را خوش ندارند.
طلعت ده پهلوان
چکیده
ظهوراندیشه‌ها نوین و تعدد نحلههای فکری- فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. همگرایی از بنیادیترین اصول اعتقادی اسلام، که از عهد رسول‌الله(ص) با هدف و عقیدهای واحد حول محور امامت در مسیری خاصی مشخص گردید.عصر امام علی(ع)(تا40هجری) فصل آغاز فرقه‌گرایی، جریان‌سازی ...
بیشتر
ظهوراندیشه‌ها نوین و تعدد نحلههای فکری- فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. همگرایی از بنیادیترین اصول اعتقادی اسلام، که از عهد رسول‌الله(ص) با هدف و عقیدهای واحد حول محور امامت در مسیری خاصی مشخص گردید.عصر امام علی(ع)(تا40هجری) فصل آغاز فرقه‌گرایی، جریان‌سازی فکری، قیام‌ها، شورش‌های داخلی علیه خلافت اسلامی بود. فعالیت این جریانها در شبهه‌افکنی، همگرایی امت اسلامی یکی از این تهدیدها و زمینه ساز افتراق امت اسلامی بود. نوع مواﺟﻬﮥ امام‌علی(ع) با عوامل تفرقه‌افکنانه، تقویت و ایجاد وحدت و همگرایی امت نقش مهمی داشت. این مقاله با پرسش چیستی مؤلفه‌های راهبردی همگرایی از منظر امام علی(ع)، به روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای وکتب تاریخی و حدیثی، درصدد است با شناخت این مؤلفهها در سیرة امام علی در موقعیت‌هایی نظیر مواجهه با خلفا و جریان‌های فکری، الگویی از روش‌های همسو به همگرایی اسلامی دست یابد. آموزه‌های در قالب مؤلفه‌های اصلاح مبانی اعتقادی توأم با احترام، حل اختلافات داخلی و وجود کینهها و عداوتها میان مسلمانان، نداشتن تنش و حضور در امورات سیاسی ونظامی، حُسن خُلق، تمسک به قرآن و سنت نبوی و غیره نمود یافت. فرﺿﻴﮥ مقاله بر آن است که امام(ع) بر مبنای اندیشه‌های بنیادین اسلامی، با درک شرایط سیاسی اجتماعی و ارتقای سطح آگاهی مردم در احیاء همگرایی امت واحده؛ ریشه‌های واگرایی را در عدم درک درست از دین و سنت رسول الله (ص) و قدرت طلبی و تمایلات حاکمیتی می‌دانستند. اقدامات امام در راستای همگرایی امت در قالب تدابیر و راهنمایی صحیح خلفا و تعامل با نحلههای فکری گوناگون و زدودن ابهام وشبهات و اجتناب از هرگونه اقدام واگرایانه در برابر یکپارچگی امت بوده است.
محمد میری
چکیده
محاسبه نفس، یک آموزه مورد تأکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخشهای متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تأکید ورزیده و برخی از مهمترین نتایج آن را برشمردهاند. ایشان همچنین ...
بیشتر
محاسبه نفس، یک آموزه مورد تأکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخشهای متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تأکید ورزیده و برخی از مهمترین نتایج آن را برشمردهاند. ایشان همچنین به برخی از نکات اساسی در دستور العمل محاسبه نفس اشاره داشتهاند. «اهتمام به محاسبه نفس پیش از ورود در عمل»، «اختصاص دادن یک وقت خالی و اختصاصی در برنامه روزانه به محاسبه»، «جدیت و سختگیری در محاسبه نفس» و «تهیه دفترچه جهت ثبت اعمال در آن»، برخی از این دستور العملها است. همچنین باید توجه داشت که امام علی علیه السلام ما را از نقطه مقابل محاسبه و بازرسی از نفس خود، یعنی عیبجویی از دیگران و تجسّس در معایب آنها، به شدت بر حذر داشته اند.
مچتبی جاویدی؛ رحیم کاظمی؛ زهرا آتشی
چکیده
بر اساس فقه اسلامی هر کس مرتکب فعل حرامی شود مستحق عقاب اخروی است. در خصوص استحقاق مجازات دنیوی، برخی از محرمات، حسب مورد، مستوجب کیفر معین حد، قصاص و دیه هستند که موجب، نوع و میزان مجازات آنها در شرع مقدس مشخص‌شده است. اما برخی از محرمات، کیفر معینی در شرع مقدس ندارند. در خصوص محرمات فاقد کیفر معین، قاعده‌ی «التعزیر لکل حرام» ...
بیشتر
بر اساس فقه اسلامی هر کس مرتکب فعل حرامی شود مستحق عقاب اخروی است. در خصوص استحقاق مجازات دنیوی، برخی از محرمات، حسب مورد، مستوجب کیفر معین حد، قصاص و دیه هستند که موجب، نوع و میزان مجازات آنها در شرع مقدس مشخص‌شده است. اما برخی از محرمات، کیفر معینی در شرع مقدس ندارند. در خصوص محرمات فاقد کیفر معین، قاعده‌ی «التعزیر لکل حرام» قاعده‌ای مشهور در بین فقها است که بر طبق آن هر عمل حرامی قابل تعزیر است. تمسک به اطلاق این قاعده در عرصه اجرایی باعث گسترش نامحدود سیاست‌های سرکوبگرانه می‌گردد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی- انتقادی به دنبال آن است که روشن سازد اساساً روش مواجهه امام علی (ع) در برابر محرمات فاقد کیفر معین چگونه بوده است و بر اساس آن، اطلاق قاعده «التعزیر لکل حرام» را مورد نقد و بررسی قرار دهد. بر اساس نتایج حاصل از این مقاله، تدابیر امیر مؤمنان (ع) در مقابل محرمات اختصاص به کیفر ندارد. نحوه مواجهه حضرت در مقابل محرمات در دو قالب تدابیر بازدارنده و تدابیر واکنشی قابل تبیین است. هرکدام از این دو دسته طیف گسترده‌ای از تدابیر را شامل میشود و کیفر تنها یکی از اقسام تدابیر واکنشی بوده است. در سیره امام علی (ع) کارکرد کیفر برای مقابله با محرمات به شرط وجود ضرورت، نفی نمی‌شود، اما اعتماد کامل بر آن برای دفع محرمات و استفاده از آن در هر موردی بدون توجه به سایر تدابیر و تمهیدات زیر سؤال میرود.
سیدحسن حسینی
چکیده
یکی از اهرم های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با مردم، یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد می شود و یکی از اهرم های مبارزه با فساد درسیستم حکومتی است. در این مقاله با تأکید برعظمت اندیشه ملکوتی امام علی (ع) و تفوق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به موانع تحقق شفافیّت ...
بیشتر
یکی از اهرم های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با مردم، یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد می شود و یکی از اهرم های مبارزه با فساد درسیستم حکومتی است. در این مقاله با تأکید برعظمت اندیشه ملکوتی امام علی (ع) و تفوق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به موانع تحقق شفافیّت در اندیشه سیاسی علوی توجه شود. بدین منظور، باروش توصیفی- تحلیلی به شیوه اسنادی، از طریق گرد آوری اطلاعات و داده های تحقیق از اسناد و مدارک موجود در این موضوع، پاسخگویی به این سئوال دنبال می شود که در سلوک سیاسی علوی، موانع تحقق شفافیّت در حکومت چه اموری است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که پنهان کاری و عدم ارائه اخبار و اطلاعات، عدم نظارت و کنترل، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری، استبداد رأی و خود کامگی، از جمله موانع تحقق شفافیّت در حکومت اند، که روند کار را در حکومت مختل می کند. محصول چنین فرایندی؛ از یک سو توسعه نیافتگی و بی عدالتی اجتماعی و از سوی دیگر رانت خواری و انتقال منابع عمومی به سمت افراد و گروه های خاص می باشد.
علی شیروانی شیری؛ فاطمه حیدری
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین مؤلفه‌های سبک زندگی بر اساس آموزه‌های تربیتی امام علی(ع) و کاربرد آن در تربیت بود. این پژوهش، کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد و از روش کدگذاری استقرایی دادهها انجام گرفت. نمونه مورد تحلیل، کل متن نامه‌ها، خطبه‌ها و حکمتهای نهج‌البلاغه با ترجمه محمد دشتی و روایات و ادعیه رسیده از حضرت علی (ع) بود که دادهها ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر تبیین مؤلفه‌های سبک زندگی بر اساس آموزه‌های تربیتی امام علی(ع) و کاربرد آن در تربیت بود. این پژوهش، کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد و از روش کدگذاری استقرایی دادهها انجام گرفت. نمونه مورد تحلیل، کل متن نامه‌ها، خطبه‌ها و حکمتهای نهج‌البلاغه با ترجمه محمد دشتی و روایات و ادعیه رسیده از حضرت علی (ع) بود که دادهها به شیوهی هدفمند و با رعایت قاعده‌ی اشباع نظری گردآوری شد. در این پژوهش شش قلمرو تربیتی از آموزه‌های امام علی (ع) استخراج و مؤلفه‌های مربوط به هر قلمرو تبیین گردید. کاربردهای تربیتی نیز در تعیین اهداف، روش‌های یاددهی _ یادگیری، محتوای آموزشی و ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفت. اهداف به دو دسته‌ی غایی (اطاعت و عبودیت حق تعالی) و واسطه‌ای (مؤلفه‌های بدست آمده در کد گذاری باز) تقسیم شده‌اند. روش‌های یاددهی _ یادگیری چون الگویابی، محبت، تمرین، تکرار و عادتدادن عملی، موعظه و نصیحیت، تشویق و تنبیه را یراساس مؤلفه‌های مستخرج از سبک زندگی امام علی (ع) می‌توان مطرح نمود. در ارزشیابی بر اصل توجه به تفاوت‌های فردی تأکید شده است. محتوای آموزشی را نیز می‌توان براساس مؤلفه‌های اصلی سبک زندگی علوی و با نگاهی جامع و چند‌ساحتی به انسان، تدوین و ارائه نمود.
مهدی زمانی
چکیده
این مقاله با روش توصیفی–تحلیلی به تبیین امکان و درمان آکراسیا و/یا ضعف اراده در انسان از دیدگاه امام علی (ع) می‌پردازد. درحالی‌که معمولاً آکراسیا را ضعف اراده دانسته‌اند، برخی فیلسوفان اخلاق میان آنها فرق نهاده و اولی را عمل خلاف داوری اخلاقی و دومی را عمل خلاف تصمیم اخلاقی یا نقض ناموجه تصمیم دانسته‌اند. امام علی(ع) در ...
بیشتر
این مقاله با روش توصیفی–تحلیلی به تبیین امکان و درمان آکراسیا و/یا ضعف اراده در انسان از دیدگاه امام علی (ع) می‌پردازد. درحالی‌که معمولاً آکراسیا را ضعف اراده دانسته‌اند، برخی فیلسوفان اخلاق میان آنها فرق نهاده و اولی را عمل خلاف داوری اخلاقی و دومی را عمل خلاف تصمیم اخلاقی یا نقض ناموجه تصمیم دانسته‌اند. امام علی(ع) در تبیین سقوط اخلاقی انسان به هر دو حالت اشاراتی دارد. از منظر امام علی(ع) آکراسیا (عمل برخلاف باور اخلاقی) در دو حالت رخ میدهد: 1- فقدان یقین و 2- غفلت فاعل. بدینسان، «شک» و «غفلت» مهمترین عواملی معرفی میشوند که قدرت درونی باور را برای صدور فعل مناسب میکاهند. برای مقابله با آکراسیا و درمان آن باید از راه 1- کسب یقین (عبور از شک) و 2- تذکر (زدودن غفلت و بیتوجهی) به تقویت نقش انگیزشی شناخت فاعل اخلاقی پرداخت. همچنین در نهج‌البلاغه ضعف اراده فاعل اخلاقی با واژههایی مانند 1- «وهن» (سستی) و 2- «فترت» (کاهلی) مورد اشاره و تبیین قرار گرفته است. قوت و ضعف اخلاقی بهصورت نبرد درونی میان امیال مادی (شهوات و آمال) با تصمیم و عزم اخلاقی (پایداری) توضیح داده شده است. درمان ضعف اراده با صبر، همت، عزم و تلاش در زمینهسازی برای تصمیمگیریِ درست ممکن میشود.
مریم هاشمی
چکیده
یکی از راهبردیترین تصمیمات امام علی (ع) در عصر خلافت اسلامی (35-40 هـ) قبل از آغاز جنگهای این دوره، استراتژی صلح و آشتی با جناح ها و گروه های مخالف زمان خود بوده است. این جستار بر آن است تا با تکیه و تأکید بر خطبۀ 40 نهج البلاغه، لایه‌های معنایی پنهان متن را بر اساس رویکرد تحلیل هرمنوتیکی موردنظر «شلایر ماخر آلمانی» واکاوی نماید. اساس ...
بیشتر
یکی از راهبردیترین تصمیمات امام علی (ع) در عصر خلافت اسلامی (35-40 هـ) قبل از آغاز جنگهای این دوره، استراتژی صلح و آشتی با جناح ها و گروه های مخالف زمان خود بوده است. این جستار بر آن است تا با تکیه و تأکید بر خطبۀ 40 نهج البلاغه، لایه‌های معنایی پنهان متن را بر اساس رویکرد تحلیل هرمنوتیکی موردنظر «شلایر ماخر آلمانی» واکاوی نماید. اساس رویکرد هرمنوتیکی مؤلف محور و روشمندیِ ماخر در فهم متون راهبر (متون مقدس دینی مثل نهج البلاغه) بر این اصل استوار است که با به کارگیری دو پارادایم تأویل دستورگرا و تأویل روانشناختگرا به خوانش هرمنوتیکی و تحلیل علمیِ استراتژی صلح و سازش در سیرۀ عملی علی (ع)پرداخته شود و به این پرسش که استراتژی صلح در خوانش هرمنوتیکی خطبۀ 40 نهج البلاغه چه نسبتی را با روایت‌های تاریخی برقرار می سازد، پاسخ دهد. بر اساس دادههای تاریخی، مقولۀ صلح و آشتی، نمود کاملاً کاربردی و آشکارا در سیرۀ نظری و عملی ایشان دارد و دلالت های آن کشف میشود. از نتایج کاربست چارچوب نظری ماخر بر می آید که بر مبنای خطبۀ موردپژوهش در اندیشۀعلی (ع) اصالت با صلح و آشتی است؛ لذا سوق دادن جامعه به‌سوی امنیت و آرامش در شرایط اجتماعی بحرانزا، مد نظر گفتمان علوی است. خواننده در فرآیند خوانش، به کشف لایه های معنایی زیرین متن رهنمون می شود. واکاوی زیرساخت معنایی خطبۀ 40 از بستر تأویل دستورگرا و روان شناختگرا در هرمنوتیک مؤلف محور، میتواند بیانگر روحیه و افکار امام و شخصیتِ جامع الأضدادی وی باشد؛ او هم قهرمان صلح است و هم قهرمان جنگ، صلح میکند مادامیکه صلاح جامعۀ مسلمین، امنیت، آرامش و عزت ایشان در آن باشد و جنگ میکند مادامیکه محرز شود گفتمان صلح به سستی و رخوت گراییده است.
حسین فتاحی اردکانی؛ رضا محمود اوغلی
چکیده
قدرت مؤلفه اصلی اداره هر جامعه و برقرای نظم در هر نظام سیاسی است که در طول زمان همواره دستخوش تغییرات نظری و عملی بسیاری بوده که از سوی اندیشمندان مورد توجه قرار گرفته است. قدرت هوشمند به نوعی از قدرت گفته میشود که از ترکیب منابع سخت و نرم قدرت به دست آمده و از ویژگیهایی مانند عقلانیت، تدبیر و هوشمندی برخوردار است. منابع دینی نیز از این ...
بیشتر
قدرت مؤلفه اصلی اداره هر جامعه و برقرای نظم در هر نظام سیاسی است که در طول زمان همواره دستخوش تغییرات نظری و عملی بسیاری بوده که از سوی اندیشمندان مورد توجه قرار گرفته است. قدرت هوشمند به نوعی از قدرت گفته میشود که از ترکیب منابع سخت و نرم قدرت به دست آمده و از ویژگیهایی مانند عقلانیت، تدبیر و هوشمندی برخوردار است. منابع دینی نیز از این مفهوم معانی و تعاریفی ارائه دادهاند که قابل توجه است. نهج‌البلاغه به واسطه اینکه از یک رهبر دینی و سیاسی صادر شده که به باور شیعیان نمونه آرمانی حکومت را ارائه داده، از مؤلفه‌های قدرت هوشمند برخوردار است. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در صدد پاسخ به این سئوال است که مؤلفه‌های قدرت هوشمند در نهج‌البلاغه کدامند؟ ضروت موضوع اینکه هر چه رفتار حکومتی زمامداران هوشمندانه باشد اداره جامعه بسیار مطلوبتر خواهد بود. نوع حکمرانی و نگاه حضرت علی(ع) به قدرت، رابطه میان مردم و حکومت و بیان ویژگیهایی برای آنها حاکی از وجود مؤلفه‌هایی برای قدرت هوشمند در نهج‌البلاغه و اشاره به شاخصه‌های آنها است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که این مؤلفهها در حوزه سخت شامل (مسایل اقتصادی، امور نظامی) و در حوزه نرم شامل (فرهنگ، ارزشهای سیاسی و سیاست خارجی) است که ترکیب مدبرانه و عاقلانه آنها مؤلفه‌های قدرت هوشمند را با شاخصه‌های (حمایت و همراهی مردم با نظام سیاسی، ناکامی مخالفان و دشمنان خارجی و امنیت، رفاه و سعادت برای مردم) به ما نشان میدهد.
زهرا خراسانی؛ محسن دیمه کار گراب
چکیده
در متون کهن روایی اهل‌سنت، روایتی به این مضمون گزارش شده است که در روزهای آخر زندگانی پیامبر(ص)، عباس بن‌عبدالمطلب از امام علی (ع) می‌خواهد که به نزد پیامبر (ص) رفته تا دربارة جانشین ایشان بپرسند؛ امّا ایشان امتناع ورزیده و بیان میکند که اگر از ایشان سوال بپرسیم خود پیامبر (ص) ما را منع میکند و مردم نیز خلافت را به ما نخواهند داد. ...
بیشتر
در متون کهن روایی اهل‌سنت، روایتی به این مضمون گزارش شده است که در روزهای آخر زندگانی پیامبر(ص)، عباس بن‌عبدالمطلب از امام علی (ع) می‌خواهد که به نزد پیامبر (ص) رفته تا دربارة جانشین ایشان بپرسند؛ امّا ایشان امتناع ورزیده و بیان میکند که اگر از ایشان سوال بپرسیم خود پیامبر (ص) ما را منع میکند و مردم نیز خلافت را به ما نخواهند داد. با توجه به تعدد نقل این روایت در مصادر روایی اهل سنت و نیز تعارض آن با مقام امامت امام علی (ع)، اعتبارسنجی روایت مزبور ضروری مىنماید. انگیزه مشروعیتبخشی به حکومت عباسیان، عدم رضایت نبوی به خلافت علوی، مشروعیتبخشی به ماجرای سقیفه و تأیید اجماع، بازنشر وارونه از گونه اصیل روایت در مصادر اهل سنت به استناد مصادر امامی و نیز تعارض آن با آیات قرآن در کنار ادلّه و شواهد متعدد دیگر از جمله دلایلی است که جعلی بودن روایت را نشان میدهد.
نازی قنبری پریخانی؛ علی باقر طاهری نیا
چکیده
متن خطبههای امام علی (ع) در مواجهه با مخالفین، افزون بر بعد زیباشناختی ساختار زبان، مشتمل برابعاد معرفتی و پیرامتنی مهمیدر لایه زیرساخت آن است. در این پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل محتوای کیفی و نظریه انسجام هالیدی به کار گرفته شده است تا متن و محتوای خطبههای جهادی امام علی (ع) به صورت همزمان مورد مداقه قرار گرفته و لایه‌های ...
بیشتر
متن خطبههای امام علی (ع) در مواجهه با مخالفین، افزون بر بعد زیباشناختی ساختار زبان، مشتمل برابعاد معرفتی و پیرامتنی مهمیدر لایه زیرساخت آن است. در این پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل محتوای کیفی و نظریه انسجام هالیدی به کار گرفته شده است تا متن و محتوای خطبههای جهادی امام علی (ع) به صورت همزمان مورد مداقه قرار گرفته و لایه‌های پنهان جنبههای رفتاری و ماهیتی سپاه حق و باطل مشخص گردد. بر همین اساس کارکرد عناصر انسجام واژگانی در بیان کنش اصحاب جمل بیشتر معطوف به مضامینی مانند شک، بیعت شکنی، حرص و طمع بوده و واکنش علی (ع) در برابر آنها در یقین، صبر، خونسردی و توکل به خداوند خلاصه میشود. در جریان جنگ صفین نیز عناصر انسجامبخش واژگان، ناظر بر بُعد ماهیتی دشمن یعنی کفر باطنی، اغواگری و ستیزهجویی آنهاست و در تقابل با جنبههای شخصیتی خداگرایانه، هدایتگرانه و صلح طلبانه امام علی (ع) برجسته می‌گردد. هرکدام از مضامین مذکور در قالب کلمات و تعابیر مختلف به واسطه عناصر واژگانی همآیی یا بازآیی، به ویژه از طریق ترادف و تکرار مورد تأکید قرار گرفتهاند.
محمد حسین کاظمی؛ مجید کافی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف نشان دادن تدابیر امام علی (ع) در مقابله با بحرانهای امنیتی تلاش میکند تا به سوال «مدل مقابله امام علی (ع) با بحرانهای امنیتی با تأکید بر متن نهج البلاغه چگونه است؟» پاسخ دهد. برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا دادهها با روش کتابخانه‌ای از متن نهج‌البلاغه گردآوری شد. سپس با استفاده از روش تحقیق داده بنیاد ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف نشان دادن تدابیر امام علی (ع) در مقابله با بحرانهای امنیتی تلاش میکند تا به سوال «مدل مقابله امام علی (ع) با بحرانهای امنیتی با تأکید بر متن نهج البلاغه چگونه است؟» پاسخ دهد. برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا دادهها با روش کتابخانه‌ای از متن نهج‌البلاغه گردآوری شد. سپس با استفاده از روش تحقیق داده بنیاد و اجرای مراحل مختلف کدگذاری آن، 44 مقوله به دست آمد. سپس، مقوله‌ها حول محور مقوله محوری به هم مرتبط شد و نهایت در یک مدل درآمد. یافته‌های این تحقیق نشان میدهد که حضرت عواملی مانند صدمه دیدن اخلاق و دین و اقتصاد، ناکارآمدی، فساد، شبهات، تضعیف پایگاه مردمی حکومت و تلاش دشمنان را علل پیدایش بحرانهای امنیتی می‌داند که برای مهار آن حکومت باید راهبردهایی را اتخاذ کند که در آن با تکیه بر دین اصلاحات در حکومت و جامعه صورت گیرد. رفتار کارگزاران کنترل شود و نظام سیاسی تحت رهبری واحد برای ایجاد صلح پایدار و حفظ یکپارچگی و کارآمدی تلاش کند. در عین حال، خود را ملزم به پاسخگویی و شفاف سازی با مردم بداند و با انجام درست وظایف و شایسته‌سالاری به رشد و توسعه و جلب رضایت عمومی توجه کند. در این میان ضمن آموزش و انذار مردم، با تبلیغات مستمر و روشنگری جامعه را آگاه نماید تا برای مقابله با بحران آماده شوند. اگر کار به رویاریی رسید به صورت پلکانی و مرحله به مرحله عمل کند و در نهایت دشمنان و خائنان را مجازات نماید. حکومت موظف است در تمامی این موارد اخلاق‌مداری و دینداری را سرلوحه خود قرار دهد.
اکرم السادات حسینی هنومرور؛ کمال صحرایی؛ علی محمد میرجلیلی
چکیده
شناخت محیط و عوامل جغرافیایی شهر بصره و تأثیر آن ها در اخلاق و رفتار مردم، در کنار آگاهی از سایر عوامل فردی و اجتماعی مردمان این شهر در عصر امام علی(ع) می تواند اسباب انحراف بصریان در بیعت شکنی با امام علی(ع) و برپایی جمگ جمل را روشن تر نماید. امام علی(ع) بعد از پیروزی در جنگ جمل، بصریان را نکوهش کرده و افکار سفیهانه مردم این شهر را متأثر ...
بیشتر
شناخت محیط و عوامل جغرافیایی شهر بصره و تأثیر آن ها در اخلاق و رفتار مردم، در کنار آگاهی از سایر عوامل فردی و اجتماعی مردمان این شهر در عصر امام علی(ع) می تواند اسباب انحراف بصریان در بیعت شکنی با امام علی(ع) و برپایی جمگ جمل را روشن تر نماید. امام علی(ع) بعد از پیروزی در جنگ جمل، بصریان را نکوهش کرده و افکار سفیهانه مردم این شهر را متأثر از عواملی از جمله جغرافیایی بصره دانسته است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده های کتابخانه ای به ویژه کتاب نهج البلاغه و بیانات حضرت علی(ع) در مواجهه با مردم بصره، تلاش می کند علل و اسباب رفتار و اخلاق مردم را در مخالفت با امام علی(ع) در حوزه تأثیر عوامل جغرافیایی در آن دوران تبیین نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که محیط طبیعی و عوامل جغرافیایی مانند(آب، خاک، هوا، مسیرهای موصلاتی، بندری بودن، نزدیکی به کشورهای متمدن و غیره) در کنار عوامل متعدد دیگر، در اخلاق و رفتار بصریان تأثیر گذاشته و در نتیجه بخشی از علل و زمینه های انحراف آن ها از امام علی(ع) به واسطه محیط طبیعی شکل گرفته است. البته عوامل طبیعی تأثیر جبرگونه و غیرقابل تغییر نداشته و فقط تسهیل کننده و بسترساز انحراف رفتاری مردمان بصره در رویارویی با امام علی(ع) در عصر علوی بوده است. تأثیرپذیری بخشی از بصریان از این عوامل و همیشگی نبودن آن ها بیانگر مفید بودن این تأثیر در کلام امام علی(ع) است.
اسماعیل خارستانی؛ ایراندخت فیاض؛ علی خورسندی
چکیده
هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی عوامل، موانع و راهکارهای مدیریتی مؤثر در تحقق انضباط اجتماعی بر مبنای آموزه های تربیتی امام علی (ع)می باشد که با روش تحلیلی و استنتاجی انجام شده است. در این تحقیق پیش از پرداختن به هدف اصلی تحقیق، اهمیت نظم در زندگی، اصول و فنون انضباط مورد بررسی قرار گرفته است. سپس عوامل، موانع و راهکارهای مدیریتی مؤثر در تحقق ...
بیشتر
هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی عوامل، موانع و راهکارهای مدیریتی مؤثر در تحقق انضباط اجتماعی بر مبنای آموزه های تربیتی امام علی (ع)می باشد که با روش تحلیلی و استنتاجی انجام شده است. در این تحقیق پیش از پرداختن به هدف اصلی تحقیق، اهمیت نظم در زندگی، اصول و فنون انضباط مورد بررسی قرار گرفته است. سپس عوامل، موانع و راهکارهای مدیریتی مؤثر در تحقق انضباط اجتماعی بر مبنای آموزه های تربیتی امام علی (ع)استنتاج و تحلیل شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که عواملی که در این تحقیق استنتاج شده و مورد بررسی قرار گرفت، مختص به زمان و دوره امام علی (ع)نمی باشد، بلکه این عوامل برای هر دوره و زمانی قابل اجراست و چنانچه این عوامل و موانع و راهکارها، ملاک و معیار انضباط اجتماعی قرار گیرد، آثار مثبت و سازنده آن در سازمانها و جوامع محقق خواهد شد.
وحید سبزیان پور؛ فاروق نعمتی
چکیده
بر اساس نظریه بینامتنیت، هر متن ادبی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و باز خوانشی از آثار ادبی پیش از خود یا معاصر با خود است. نهج البلاغه از هنگام ظهور تاکنون ، همواره به عنوان یکی از منابع مهم و کلیدی ادبای عرب به شمار میرود. محمد بن ادریس شافعی از عالمان و فقیهان قرن دوم هجری و پیشوای مذهب شافعی است که بسیاری از مفاهیم حکمی و اخلاقی را به ...
بیشتر
بر اساس نظریه بینامتنیت، هر متن ادبی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و باز خوانشی از آثار ادبی پیش از خود یا معاصر با خود است. نهج البلاغه از هنگام ظهور تاکنون ، همواره به عنوان یکی از منابع مهم و کلیدی ادبای عرب به شمار میرود. محمد بن ادریس شافعی از عالمان و فقیهان قرن دوم هجری و پیشوای مذهب شافعی است که بسیاری از مفاهیم حکمی و اخلاقی را به لباس نظم درآورده است. وی با توجه به عشق و ارادتش به علی (ع) که از یک سو قافله سالار شعر و ادب بوده و از دیگر سو وامدار حکمت الهی و قرآنی است، سخنان حکیمانه آن حضرت را در لایه های اشعار خود جا داده است. در اینپژوهش به روش تحلیلی - توصیفی و با استقراء الفاظ و مضامین گهربار نه جالبلاغه، ضمن بررسی اشکال مختلف اثرپذیری شافعی از کلام امام علی (ع)، نشان می دهیم که وی علاوه بر ارادت و اخلاص ویژه به ساحت آن امام (ع)، مانند بسیاری دیگر از ادیبان و شاعران عرب و ایرانی، سیراب از سرچشمه زلال حکمتهای آن حضرت شده است.یافته‌های این پژوهش گویای آن است که در دیوان شافعی و نثر وی، انواع مختلفی از اثرپذیری تصویری، لفظی و معنایی از نهج‌البلاغه به چشم میخورد.
میترا فرازمندی؛ علیرضا فقیهی؛ فائزه ناطقی
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهج‌البلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهج‌البلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهج‌البلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافته‌ها ...
بیشتر
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهج‌البلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهج‌البلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهج‌البلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافته‌ها نشان میدهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه بهخصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهج‌البلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی دادهشده و میبایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روش‌های پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهج‌البلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
معصومه نعمتی قزوینی؛ رعنا عبدی
دوره 9، شماره 18 ، مهر 1397، ، صفحه 119-141
چکیده
شعر آیینی تجلی ارزشهای ملی- میهنی و یا ارزشهای دینی و مذهبی است. آنچه امروز به عنوان شعر آیینی شناختهمیشود، بیشتر تجلیگاه ارزشهای دینی و مذهبی چون توحیدیهها، مناجاتنامهها، اشعار عرفانی و بهویژه اشعاری در مدح و رثای اهل بیت (ع) است. واقعه غدیر یکی از مهمترین مضامین اشعار آیینی در طول تاریخ به ویژه در ...
بیشتر
شعر آیینی تجلی ارزشهای ملی- میهنی و یا ارزشهای دینی و مذهبی است. آنچه امروز به عنوان شعر آیینی شناختهمیشود، بیشتر تجلیگاه ارزشهای دینی و مذهبی چون توحیدیهها، مناجاتنامهها، اشعار عرفانی و بهویژه اشعاری در مدح و رثای اهل بیت (ع) است. واقعه غدیر یکی از مهمترین مضامین اشعار آیینی در طول تاریخ به ویژه در میان شاعران شیعی است. شیخ احمد وائلی، آیت الله سید محمد جمال هاشمی گلپایگانی، سیدرضا موسوی هندی و عبدالمحسن ابوالحب جملگی از عالمان دینی عراق اند که در کنار علوم دینی در شعر نیز طبع آزمایی کرده اند. مجموعه اشعار این شاعران سرشار از چکامه هایی در مدح یا رثای اهل بیت(ع) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف معرفی شاعران آیینی عراق و نیز تبیین نقش شعر آیینی این سرزمین در تثبیت و ترویج رویداد غدیر و سیره علوی، اشعار شاعران برگزیده را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان دهنده این است که مهم ترین محور محتوایی غدیریه این شعران، تبیین جایگاه برجسته امام علی(ع) و بیان اوصاف و فضایل آن حضرت است که خود می تواند قویترین استدلال برای اثبات حقانیت وی در تصدی مقام خلافت و جانشینی رسول خدا(ص) باشد
فضل الله رضایی اردانی(نویسنده مسئول)؛ غلامرضا هاتفی مجومرد
دوره 9، شماره 17 ، فروردین 1397، ، صفحه 1-16
چکیده
تدوین کتاب‌هایی برای آموزش مفاهیم معرفتی، یا تألیفِ رسائلی به‌منظور توضیح و ایرادِ جواب در خصوص شُبهات مطرح‌شده از جانب مخالفان و همچنین نگارش آثاری به‌قصد راهنمایی جویندگان معرفت و ذکر اقوال و افعالِ قُدوه‌های راستین اهل عرفان، همواره، یکی از فعالیت‌های مهم فکری و علمیِ نظریه‌پردازان تصوف و عالمانِ عرفان اسلامی بوده است. ...
بیشتر
تدوین کتاب‌هایی برای آموزش مفاهیم معرفتی، یا تألیفِ رسائلی به‌منظور توضیح و ایرادِ جواب در خصوص شُبهات مطرح‌شده از جانب مخالفان و همچنین نگارش آثاری به‌قصد راهنمایی جویندگان معرفت و ذکر اقوال و افعالِ قُدوه‌های راستین اهل عرفان، همواره، یکی از فعالیت‌های مهم فکری و علمیِ نظریه‌پردازان تصوف و عالمانِ عرفان اسلامی بوده است. در این دسته از آثار، بنا به اعتقاد نویسنده و همچنین بر مبنای سلیقة شخصی یا باورهای مذهبی او، ضمن طرح مباحث اصولی تصوف، معمولاً سرگذشت‌ها و سخنان بزرگان طریقت نیز گردآوری شده است. در این میان، محتوا و مضمونِ برخی از آثار عرفانی، یکسره به توضیح درخصوص سرگذشت و ذکر اقوال اهل طریقت اختصاص یافته است. تذکرة الاولیای، از جمله تذکره‌های فارسی در زمینة عرفان است که عطار در آن به شرحِ احوالِ بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توجهی ویژه نشان داده است. یکی از موضوعات و مبنای مهم در تذکرة الاولیا، بیانِ سیره و سخنان حضرت علی (ع) و چند تن از ائمة اهل بیت (ع) است. این شرح و توضیح، به توصیف برخی از مبانی فکری و رفتاری آن بزرگان در متن کتاب منجر شده است. در واقع علمای عرفان و تصوّف بر مبنای باورهای اعتقادی خویش، ضمن پیروی از سیرۀ رسول اکرم (ص) و صحابۀ ایشان، الگوبرداری از زندگی و سخنان اهل بیت (ع) را نیز به‌عنوانِ سرمشقی متقن، همواره مدِّ نظر قرار دادهاند. در این مقاله، سیما، سیره و سخنانِ امام علی (ع)، امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بر مبنای تذکرة الاولیا بررسی و تبیین شده است
سید اسماعیل حسینی اجداد؛ سیده اکرم رخشنده نیا؛ حسینعلی ایازی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 29-47
چکیده
متون ادبی به واسطهی چند لایهبودنش، با تأویلها و تفاسیر مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همراه است. هدف اصلی خطیب، اقناع مشارکین است. به همین سبب، باید با عوامل بافت متنی(درونزبانی) و بافت موقعیتی(بیرونزبانی) نظیر بافتهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آشنایی داشته باشد تا بتواند در اقناع مخاطبان از آن استفاده کند. خطبهی نکوهش ...
بیشتر
متون ادبی به واسطهی چند لایهبودنش، با تأویلها و تفاسیر مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همراه است. هدف اصلی خطیب، اقناع مشارکین است. به همین سبب، باید با عوامل بافت متنی(درونزبانی) و بافت موقعیتی(بیرونزبانی) نظیر بافتهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آشنایی داشته باشد تا بتواند در اقناع مخاطبان از آن استفاده کند. خطبهی نکوهش مردم بصره از مجموعه سخنرانیهای زیبا و تأثیرگذار علی(ع) میباشد که بعد از پیروزی در جنگ جمل، در مسجد جامع بصره، ایراد فرمودند. فضای این خطبه آکنده از توبیخ مردم پیمانشکن بصره است که منافقانه و در پی اطاعت از خواص بیبصیرت، شورش کردند. در این مقاله، ضمن اثبات شناخت ویژگیهای تأثیرگذار این خطبه در شناساندن مخاطبان، به تحلیل بافت متنی و موقعیتی آن میپردازیم. از نتایج مهم پژوهش، بیان زیباییهای ادبی این خطبه در حیطهی تحلیل متن و اثبات وجود هماهنگی بین گفتمان این خطبه و موقعیتهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در ورای ظاهر این خطبه میباشد.
سیدمحمد آرتا؛ الیاس نورایی
دوره 6، شماره 11 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-23
چکیده
تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالیترین عناصر فرهنگی و اندیشه‌‌ایِ جامعه محسوب میشوند، امری انکارناپذیر است و کم‌تر شاعر یا نویسنده‌‌ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج‌البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده‌‌اند تا با توجه ...
بیشتر
تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالیترین عناصر فرهنگی و اندیشه‌‌ایِ جامعه محسوب میشوند، امری انکارناپذیر است و کم‌تر شاعر یا نویسنده‌‌ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج‌البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده‌‌اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج‌البلاغه و آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی آن بهرهمند شوند. سعدی از جمله نویسندگانی است که در آثارش از نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته است و میزان این تأثیرپذیری درخور تأمل است؛ تا آنجا که می‌توان اذعان داشت که بعد از قرآن کریم، نهج‌البلاغه کاملترین و مهمترین سرمشق او بوده است. مطالعة بوستان سعدی در این پژوهش نشان داد که سعدی در آرمانشهر خود از سخنان گهربار و ارزشمند امام علی (ع) در نهج‌البلاغه بهرههای فراوانی برده است و از این راه صبغۀ حکیمانه و اخلاقی اثر خویش را پررنگتر کرده است.
