سید سجاد علم‌الهدی
دوره 7، شماره 14 ، آبان 1395، ، صفحه 103-132
چکیده
چکیده: رفتار اقتصادی امام علی(ع) در میان تمامی رهبران و پیشوایان دینی بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است. گفتار، رفتار و سیاست‌های امام علی(ع) در حوزه اقتصاد و معیشت، از ابعاد مهم رویکرد حکومتی و اجتماعی ایشان است. همچنانکه سیره و رفتار شخصی ایشان به تنهائی حاوی دنیائی از نکات قابل توجه و بررسی است. در متون تاریخی و روائی، هزاران ...
بیشتر
چکیده: رفتار اقتصادی امام علی(ع) در میان تمامی رهبران و پیشوایان دینی بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است. گفتار، رفتار و سیاست‌های امام علی(ع) در حوزه اقتصاد و معیشت، از ابعاد مهم رویکرد حکومتی و اجتماعی ایشان است. همچنانکه سیره و رفتار شخصی ایشان به تنهائی حاوی دنیائی از نکات قابل توجه و بررسی است. در متون تاریخی و روائی، هزاران گزاره در این باب وجود دارد که مراجعه به همه آن ها برای کشف و تحلیل سیره اقتصادی ایشان ممکن به نظر نمی رسد. در این میان، حکمت‌ها، خطبه‌ها و نامههای نهجالبلاغه بویژه عهد مالک اشتر می تواند محور اساسی و مستند قوی برای دریافت رویکرد امام به اقتصاد باشد. با بررسی حکومت امام علی (ع) به عنوان مصداقی کامل از حکومت اسلامی، میتوان زوایای عملی و اجرائی احکام اسلامی و نیز وظایف مهم اقتصادی یک حکومت را شناسایی کرد. علاوه بر آنکه با بهرهگیری از سیره اقتصادی ایشان، می توان رفتار اقتصادی یک مسلمان را استخراج نمود.
سیدمحمدجعفر میرجلیلی
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 105-124
چکیده
یهودیان در نیم قرن اول هجری منشأ اقدامات فرهنگی گوناگونی بودند و بر کل جامعة اسلامی تأثیر گذاشتند. مناسبات سیاسی و اجتماعی یهودیان با مسلمانان و روابط یهودیان با اعراب ساکن جزیرة‌‌العرب، ازیک‌طرف، و سطحی‌نگری عمومی و ناتوانی سه خلیفة اول از ارائة الگوی مورد نظر اسلام، ازسوی دیگر، فرهنگ اسلامی را با چالشی جدی مواجه ساخت و باعث جلب ...
بیشتر
یهودیان در نیم قرن اول هجری منشأ اقدامات فرهنگی گوناگونی بودند و بر کل جامعة اسلامی تأثیر گذاشتند. مناسبات سیاسی و اجتماعی یهودیان با مسلمانان و روابط یهودیان با اعراب ساکن جزیرة‌‌العرب، ازیک‌طرف، و سطحی‌نگری عمومی و ناتوانی سه خلیفة اول از ارائة الگوی مورد نظر اسلام، ازسوی دیگر، فرهنگ اسلامی را با چالشی جدی مواجه ساخت و باعث جلب اعتماد عمومی به بزرگان این قوم شد. با بهرهبرداری یهودیان از این موقعیت هویت جمعی تغییر کرد و جامعه بهسمت عرفگرایی پیش رفت و اشاعة عقاید خرافی باعث تحریف حقایق و تغییر وضع فرهنگی ـ اجتماعی جامعه شد. تغییری که نقش مهمی در تحولات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی نیم قرن اول هجری ایفا کرد. سیاستمداران این قوم برای پیشبرد اهداف خود مواضعشان را تغییر دادند و بدنة قدرت را متأثر کردند. آنان با تأمین مطالب مورد نیاز قصهگویان بر افکار عمومی و حکومت تأثیرگذار بودند.
علیرضا میرزامحمد
دوره 5، شماره 9 ، خرداد 1393، ، صفحه 107-132
چکیده
چکیده علّامۀ امینی از متفکّران بزرگ و مصلحان بنام جهان اسلام است که سالیان دراز به مطالعه و تحقیق در عرصۀ تاریخ و فرهنگ و تمدّن اسلامی پرداخت و به تألیف کتاب گران‌سنگ الغدیر در دفاع از حریم ولایت همّت گمارد. طرح جامع، سبک بدیع و خصایص علمی این اثر برجسته در ابعاد گوناگون بدان پـایه از ارزش و اعتبار است که آن را ماندگار و از دیگر آثار ...
بیشتر
چکیده علّامۀ امینی از متفکّران بزرگ و مصلحان بنام جهان اسلام است که سالیان دراز به مطالعه و تحقیق در عرصۀ تاریخ و فرهنگ و تمدّن اسلامی پرداخت و به تألیف کتاب گران‌سنگ الغدیر در دفاع از حریم ولایت همّت گمارد. طرح جامع، سبک بدیع و خصایص علمی این اثر برجسته در ابعاد گوناگون بدان پـایه از ارزش و اعتبار است که آن را ماندگار و از دیگر آثار مشابه ممتاز گردانید و رجال علم و فکر و ادب را به اعجاب و تحسیـن واداشت. این مقـاله با بحثی در اصل ولایت و خاستگاه تاریخی شکوهمندش آغاز میشود و سپس در ارزشیابی الغدیر و یادکرد مزایای بهاور علمی مترتّب بر آن ادامه مییابد و سرانجام به نتایجی ارزنده پایان میپذیرد که نشـر ولای علی و بازگویی حقایق تشیع و برقراری وحدت اسلامی در رأس آنهاست، چنان که شماری از علمای مذاهب اسلامی که در تجلیل از کتاب قلمفـرسایی کردهاند، بر این امر اتّفاق نظر دارند.
سعید صیادی؛ محمد زند وکیلی
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1390، ، صفحه 109-132
چکیده
در این مقاله سعی بر آن است که نشان داده شود در ولایت و حکومت علی (ع) به پنج وظیفه یا کارکرد مدیریت (برنامه ریزی، سازمان‌دهی، رهبری یا فرماندهی، هماهنگی و هدایت، کنترل و نظارت) توجه می‌شده است. لذا، ضمن طرح مواردی که در این وظایف یا کارکرد‌ها آمده، نمونه‌هایی از خطبه‌ها، نامه‌ها، و حکمت‌های امام علی (ع) و دیگر ...
بیشتر
در این مقاله سعی بر آن است که نشان داده شود در ولایت و حکومت علی (ع) به پنج وظیفه یا کارکرد مدیریت (برنامه ریزی، سازمان‌دهی، رهبری یا فرماندهی، هماهنگی و هدایت، کنترل و نظارت) توجه می‌شده است. لذا، ضمن طرح مواردی که در این وظایف یا کارکرد‌ها آمده، نمونه‌هایی از خطبه‌ها، نامه‌ها، و حکمت‌های امام علی (ع) و دیگر منابع مربوط انتخاب و مطرح شده است. در برنامه‌ریزی، به مواردی چون هدف، آینده‌نگری، مدیریت زمان، تداوم، استمرار برنامه‌ها، و انعطاف‌پذیری پرداخته شده است. سازمان‌دهی با تقسیم کار شروع شده و موضوع‌هایی همانند اطاعت و فرمان‌برداری، تفویض اختیار، تخصص و حیطۀ نظارت را دربر میگیرد. در رهبری، به ویژگی‌هایی از قبیل تقوا، علم و آگاهی، بردباری، انتقاد‌پذیری، عفو و بخشش، خودسازی، تواضع و فروتنی اشاره میشود. هماهنگی و هدایت، که چهارمین وظیفه است، به منافع وحدت و مضار تفرقه مربوط میشود و در آن مواردی مثل هدایت، انگیزش، تشویق، تنبیه، و روحیه مطرح میشود. پنجمین وظیفه یا کارکرد به کنترل و نظارت اختصاص دارد که پس از توضیحاتی درمورد ضرورت کنترل و نظارت دقیق و مؤثر و انجام اقدامات لازم، انواع تقسیم‌بندی‌هایی که در مدیریت (بهویژه مدیریت اسلامی) از آن به‌عمل آمده، بررسی میشود. ضمناً نتایج تحلیل محتوایی یافته‌ها در پایان هر بخش به‌صورت جدول و نمودار نشان داده شده است.
قاسم مختاری؛ فریبا هادی فرد
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 111-137
چکیده
پیوند و هماهنگی بین الفاظ و معانی، میتواند ناشی از تکرار آواها در بافت کلام و بار معنایی خاص واژگان باشد که هم سبب تمایز معنایی در گزینش واژگان و هم در تداعی معانی نقش بسزایی دارد؛ بنابراین در سطح ادبی کلام و ساختار کلی جمله، سطح آوایی از سطح معنایی جدا نمی‌شود. بحث القاگری آواها در متن، اولین‌بار توسط زبانشناس فرانسوی، موریس ...
بیشتر
پیوند و هماهنگی بین الفاظ و معانی، میتواند ناشی از تکرار آواها در بافت کلام و بار معنایی خاص واژگان باشد که هم سبب تمایز معنایی در گزینش واژگان و هم در تداعی معانی نقش بسزایی دارد؛ بنابراین در سطح ادبی کلام و ساختار کلی جمله، سطح آوایی از سطح معنایی جدا نمی‌شود. بحث القاگری آواها در متن، اولین‌بار توسط زبانشناس فرانسوی، موریس گرامون در قرن بیستم طرح شد. اما، قبل از طرح آن توسط گرامون به‌عنوان نظریه‌ای در حوزه ادبی، گروهی از شاعران فرانسوی سده نوزدهم کوشیدند، پیوند و تناسب جلوه‌های صوتی حاصل از ساختار کلام را با دیگر پدیدههای عالم هستی آشکار سازند. در این مقاله با کمک روش توصیفی-تحلیلی، نویسندگان بر‌آنند تا تناسب و هماهنگی موججود بین الفاظ نهجالبلاغه در خطبه جهاد را از دو منظر معناشناسی واژگان متقاربة‌المعنی در محور جانشینی واژگان و بررسی نظریه زبانی موریس گرامون مبنی‌بر القاگری آواها در متن، تحلیل معناشناسانه کنند. نتایج بیانگر انسجام درونمتنی خطبه بوده و موضوع مورد اهمیت که القاگری آواها در این خطبه را مورد تأیید قرار می‌دهد، کاربرد واکهها و همخوانها، با توجه به بارمعناییشان در فرازهایی از خطبه است که بسامد این همخوانها و واکهها برای انتقال معانی به مخاطبان، با ارائه جدولهای آماری نشان داده شده است.
الناز پروانه زاد؛ منصور میراحمدی؛ ابوالفضل شکوری
دوره 8، شماره 15 ، خرداد 1396، ، صفحه 113-132
چکیده
فرایند تفسیر متون کلاسیک با بهره گیری از روش های تفسیری مدرن مساله ای حائز اهمیت است که شایسته است بطور جدی از سوی متفکران علوم میان رشته ای، برای رسیدن به فهم بین الاذهانی (inter subjectivity) مد نظر قرار گیرد. با توجه به ضرورت نوآوری در بازخوانی سنت، موضوع این نوشتار بررسی اجمالی این نکته است که چگونه می توان مبانی هرمنوتیک روشی را با تاکید ...
بیشتر
فرایند تفسیر متون کلاسیک با بهره گیری از روش های تفسیری مدرن مساله ای حائز اهمیت است که شایسته است بطور جدی از سوی متفکران علوم میان رشته ای، برای رسیدن به فهم بین الاذهانی (inter subjectivity) مد نظر قرار گیرد. با توجه به ضرورت نوآوری در بازخوانی سنت، موضوع این نوشتار بررسی اجمالی این نکته است که چگونه می توان مبانی هرمنوتیک روشی را با تاکید بر روش شناسی اسکینر می توان به مثابه رهیافتی نظری در خوانش تحلیلی-تفسیری نهج البلاغه بکار گرفت و از رهگذر آن به برخی نیات مولف پی برد؟ در پاسخ به این پرسش، ابتدا کلیات نظری در هرمنوتیک قصد گرایانه اسکینر را طرح کرده و سپس به نسبت سنجی این کلیات با فرازهایی از نهج البلاغه پرداخته ایم. برآمد نهایی از مقاله پیش رو ما را به این فرضیه می رساند که قواعد و الگوهای اصلی در مراحل پنج گانه هرمنوتیک اسکینر به شاخصه هایی می انجامد که امکان تفسیر معنایی از نهج البلاغه را میسر نموده و با غبارروبی از زمینه های زمانی، مکانی و استعاری این متن، اهداف اصلی حضرت امیر را از فحوای کلام ایشان آشکار می سازد.
صادق سیاحی؛ سعیده منصوری‌نیا
دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1391، ، صفحه 117-138
چکیده
اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربی‌سرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سراینده‌ای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پای‌بندی‌اش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهم‌السلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، بهویژه حضرت علی (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة ...
بیشتر
اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربی‌سرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سراینده‌ای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پای‌بندی‌اش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهم‌السلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، بهویژه حضرت علی (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة صاحب در مدح حضرت «قصیدة لامیّه» است. ابن عباد در این قصیده به بیان مناقب و فضایل آن حضرت، بهنحوی بسیار شیوا و دلکش، پرداخته است. مدح صاحب از حضرت علی (ع) در این قصیده مدحی قلبی و برخاسته از عمق جان و اعتقاد اوست. درواقع این ابیات اقتباسی بسیار زیبا و روشن از آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) است. وی در این ابیات تصویری بسیار درخور از شخصیت حضرت علی (ع) ترسیم میکند، هرچند قلم بشر را توان آن نیست که تمام زوایای شخصیت آن گوهر هستی را به تصویر بکشد. در این مقاله برآنایم به بررسی پاره‌ای از فضایل شخصیت حضرت علی (ع)، که صاحب بن عباد در این قصیده به آن اشاره کرده است، بپردازیم.
فاطمه هاشمی‌زاده؛ حمیدرضا فهیمی‌تبار
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، ، صفحه 119-138
چکیده
امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌کرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین ...
بیشتر
امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌کرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم کوفه رهنمون میکند و زمینۀ فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می‌سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهجالبلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود. کلیدواژه‌ها: امیرالمؤمنین (ع)، مردم کوفه، نهجالبلاغه، جمل، صفین، نهروان. امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌کرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم کوفه رهنمون میکند و زمینۀ فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می‌سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهجالبلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود.
معصومه نعمتی قزوینی؛ رعنا عبدی
دوره 9، شماره 18 ، مهر 1397، ، صفحه 119-141
چکیده
شعر آیینی تجلی ارزشهای ملی- میهنی و یا ارزشهای دینی و مذهبی است. آنچه امروز به عنوان شعر آیینی شناختهمیشود، بیشتر تجلیگاه ارزشهای دینی و مذهبی چون توحیدیهها، مناجاتنامهها، اشعار عرفانی و بهویژه اشعاری در مدح و رثای اهل بیت (ع) است. واقعه غدیر یکی از مهمترین مضامین اشعار آیینی در طول تاریخ به ویژه در ...
بیشتر
شعر آیینی تجلی ارزشهای ملی- میهنی و یا ارزشهای دینی و مذهبی است. آنچه امروز به عنوان شعر آیینی شناختهمیشود، بیشتر تجلیگاه ارزشهای دینی و مذهبی چون توحیدیهها، مناجاتنامهها، اشعار عرفانی و بهویژه اشعاری در مدح و رثای اهل بیت (ع) است. واقعه غدیر یکی از مهمترین مضامین اشعار آیینی در طول تاریخ به ویژه در میان شاعران شیعی است. شیخ احمد وائلی، آیت الله سید محمد جمال هاشمی گلپایگانی، سیدرضا موسوی هندی و عبدالمحسن ابوالحب جملگی از عالمان دینی عراق اند که در کنار علوم دینی در شعر نیز طبع آزمایی کرده اند. مجموعه اشعار این شاعران سرشار از چکامه هایی در مدح یا رثای اهل بیت(ع) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف معرفی شاعران آیینی عراق و نیز تبیین نقش شعر آیینی این سرزمین در تثبیت و ترویج رویداد غدیر و سیره علوی، اشعار شاعران برگزیده را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان دهنده این است که مهم ترین محور محتوایی غدیریه این شعران، تبیین جایگاه برجسته امام علی(ع) و بیان اوصاف و فضایل آن حضرت است که خود می تواند قویترین استدلال برای اثبات حقانیت وی در تصدی مقام خلافت و جانشینی رسول خدا(ص) باشد
میثم فرخی؛ بتول احمدی
دوره 8، شماره 16 ، دی 1396، ، صفحه 123-148
چکیده
این پژوهش با هدف ارائه الگوی ارتباط با مخالفان، در دوران حکومت امام علی (ع) صورت گرفته است. در این راستا خطبه ها و نامه های نهج البلاغه با روش تحلیل محتوای کیفی، تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش حاکی از 5 مقوله اصلی در حوزه ارتباط با مخالفان، ذیل دوران حکومت ایشان میباشد که شامل روشهای ارتباط امام با مخالفان، ابزارهای ارتباط امام ...
بیشتر
این پژوهش با هدف ارائه الگوی ارتباط با مخالفان، در دوران حکومت امام علی (ع) صورت گرفته است. در این راستا خطبه ها و نامه های نهج البلاغه با روش تحلیل محتوای کیفی، تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش حاکی از 5 مقوله اصلی در حوزه ارتباط با مخالفان، ذیل دوران حکومت ایشان میباشد که شامل روشهای ارتباط امام با مخالفان، ابزارهای ارتباط امام با مخالفان، آداب ارتباط امام با مخالفان، ارزشهای اخلاقی و انسانی حاکم بر ارتباط امام با مخالفان و اهداف ارتباط امام با مخالفان میباشد. امام علی (ع) از روشهایی مانند خطابه، موعظه، جدال احسن، استدلال (برهان) و نامه در راستای ارتباط با مخالفان استفاده میکردند. ایشان جهت برقراری ارتباط با مخالفان ابزارهایی شامل بیم و ترس، تشویق، تهدید، عبرت از گذشته و پیشینیان، سؤال از مخاطب، مقایسه را به کار میبستند. همچنین در راستای آداب ارتباط امام با ایشان، محورهایی شامل صبر و مدارا و برخورد قاطع را مدنظر داشتند و ارزشهایی مانند خیرخواهی نسبت به مخالفان، حفظ حرمت و تکریم مخالفان و اخلاق مداری را به مثابه ی ارزشهای اخلاقی و انسانی حاکم بر ارتباط با مخالفان مد نظر قرار میدادند. امام علی(ع) همچنین هدایت گمراهان به سوی حق و صلح و آشتی را از جمله اهداف ارتباط خود با مخالفان عنوان نمودهاند. در واقع امام علی (ع) با استفاده از روش ها و ابزارهای ارتباطی مذکور، ضمن تقیّد و پایبندی به اصول اخلاقی و انسانی، در کنار حفظ حرمت مخالفان، با هدفی خیرخواهانه و در جهت برقراری صلح و آشتی با مخالفان ارتباط برقرار می کردند. هدف غایی و مطلوب امام علی(ع) هدایت گمراهان به سوی حق بوده است.
علیرضا میرزامحمد
دوره 3، شماره 6 ، اسفند 1391، ، صفحه 125-140
چکیده
چکیده
دنیا از موضوعاتی است که در متون اسلامی، بهویژه در نهجالبلاغه، فراوان به آن توجّه شده و با تعابیری دقیـق و تأثیرگذار و تمثیـلات و استعـاراتی بلـیغ ازآن سخن رفته است. این موضوع از آن جهت حـائز اهمیت است که با شناختی صحیح و اصولی از دنیا و حسن و قبح رویکرد به آن می توان سبک زندگی را اصلاح کرد و در بهبود وضع جامعه نیز مفید و مؤثر ...
بیشتر
چکیده
دنیا از موضوعاتی است که در متون اسلامی، بهویژه در نهجالبلاغه، فراوان به آن توجّه شده و با تعابیری دقیـق و تأثیرگذار و تمثیـلات و استعـاراتی بلـیغ ازآن سخن رفته است. این موضوع از آن جهت حـائز اهمیت است که با شناختی صحیح و اصولی از دنیا و حسن و قبح رویکرد به آن می توان سبک زندگی را اصلاح کرد و در بهبود وضع جامعه نیز مفید و مؤثر بود. اصولاً امام علی(ع) از دو بعد کاملاً متفاوت به دنیا می نگردکه هر یک را اوصافی درخور تأمل است و به نوع نگرش انسان به جهـان طبیعت بستگی دارد. در این ارتباط است که تابعگرایی و متبوع گرایی معنی پیدا میکند و سپس مدح و قـدح دنیا شکل میگیرد. البته نکتة اصلی در تفسیـر امام از دنیـا جز این نیست که جهـان برای انسان است نه انسان برای جهـان، بدون آنکه ذرّه ای از ارزش جهـان کاهش گیرد. هـدف، ارجنهادن به ارزش های انسان است نه بی اعتبارکردن ارزش های جهان.
در این مقاله سعی شده است دنیا در فرهنگ حیاتبخش علوی مورد بحث و بررسی قرارگیرد و در این راستا، از مسائلی چون رابطة انسان و جهـان، مـدح و ذمّ دنیا، مفهوم علاقه به دنیا، و تضاد دنیا و آخرت سخن به‌‌میان آید.
....... ......؛ ............. ...........
دوره 4، شماره 7 ، شهریور 1392، ، صفحه 125-144
چکیده
................
بیشتر
................
علی اکبر محسنی؛ نورالدین پروین
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 133-155
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی، به عنوان رویکردی بین رشته‌ای علوم اجتماعی، فراتر از صورت‌های زبانی، به بررسی ایدئولوژی ادیب که بازتاب دهنده شرایط اجتماعی و فرهنگی فضای حاکم بر جامعه اوست، می‌پردازد. از آنجا که قدرت حاکم بر هرجامعهای، گفتمان آن جامعه را سامان می‌بخشد؛ این رویکرد، چگونگی پیوند آثار ادبی با قدرت مسلّط بر جامعه را در سه ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی، به عنوان رویکردی بین رشته‌ای علوم اجتماعی، فراتر از صورت‌های زبانی، به بررسی ایدئولوژی ادیب که بازتاب دهنده شرایط اجتماعی و فرهنگی فضای حاکم بر جامعه اوست، می‌پردازد. از آنجا که قدرت حاکم بر هرجامعهای، گفتمان آن جامعه را سامان می‌بخشد؛ این رویکرد، چگونگی پیوند آثار ادبی با قدرت مسلّط بر جامعه را در سه لایهی: توصیف، تفسیر و تبیین مورد بررسی قرار می‌دهد. بیشکّ، خطبههای نهجالبلاغه سرشار از موضوعات گوناگون است که امام(ع) هر یک از آنها را به منظور هدایت بهتر جامعه به سوی سعادت، در نهایت فصاحت و بلاغت و با توجّه دقیق به اوضاع سیاسی و اجتماعی مسلّط بر زمان بیان نمودهاند. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و برپایه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، به بررسی چگونگی تعامل زبانی خطبه های امام (ع) با اوضاع خفقان آمیز مسلّط بر زمان را که کوفیان به آن دامن زده بودند، می‌پردازد. دست آورد این نوشتار، تبیین گفتمان روانشناسانه و هنری خطبه‌ها و اثبات تاثیرپذیری آنها از شرایط سیاسی حاکم و بویژه رفتار کوفیان و نیز تاثیر متقابل امام(ع) بر آنهاست.
بهرام اخوان کاظمی
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 139-159
چکیده
تاریخ وصول مقاله: 27/5/1389. تاریخ تأیید نهایی: 8/6/1389. تبیین مفهوم کانونی عدالت در فلسفة سیاسی غرب، وامدار اندیشمندان بزرگی چون افلاطون است؛ همچنان که مبنای نظریه‌پردازی افلاطون و طرح مدینة فاضله وی، موضوع عدالت و طراحی جامعة عدالت محور و آرمانی است تا عالم مثالی در زمین محقّق شود. از آنجا که نظریة عدالت افلاطونی دارای ایرادهای ...
بیشتر
تاریخ وصول مقاله: 27/5/1389. تاریخ تأیید نهایی: 8/6/1389. تبیین مفهوم کانونی عدالت در فلسفة سیاسی غرب، وامدار اندیشمندان بزرگی چون افلاطون است؛ همچنان که مبنای نظریه‌پردازی افلاطون و طرح مدینة فاضله وی، موضوع عدالت و طراحی جامعة عدالت محور و آرمانی است تا عالم مثالی در زمین محقّق شود. از آنجا که نظریة عدالت افلاطونی دارای ایرادهای فراوانی است، این نوشتار با تأکید بر سترگی اندیشه‌های امام علی(ع) و سرآمدی آن بر کلّیّة مکاتب و آراء بشری، برآن است که مفهوم عدالت را در اندیشة علوی، با محتوا و اهدافی متعالی، کامل‌تر و عملی‌تر و به نحوی گسترده‌تر در قیاس با اندیشة افلاطون، مطرح کند؛ چرا که اندیشة عدالت علوی از ضعف‌ها و نقایص متعدّد نظریة عدالت افلاطونی کاملاً مبرّا است و دارای ریشه و مبنای الهی و ایمانی است و با مفهومی عینی، ملموس، مصداق‌پذیر و شریعت‌مدار و ابزاری در جهت نیل به سعادت و رستگاری الهی از طریق کسب ملکات فاضله و انجام ارادی افعال خیر میباشد. عدالت علوی فاقد وجه متصلّب و تک‌گفتاری بوده و خصلتی آرمان‌گرایانه و ظلم‌ستیز دارد و مبنای تعیین عدالت و استحقاق، نزد آن، شریعت الهی است و بر خلاف صبغة فردی و جبرگرای عدالت افلاطونی، دارای وجه غالب عدالت اجتماعی است و بر مبنای آن، امکان ارتقاء در سلسله مراتب اجتماعی براساس شایسته‌سالاری و میزان انجام تکالیف برای همگان وجود دارد.
دوره 3، شماره 6 ، اسفند 1391، ، صفحه 1-2
چکیده
پژوهش‌نامة علوی دوفصل‌نامة علمی ـ پژوهشی سال سوم، شمارة دوم، پاییز و زمستان 1391 صاحب‌امتیاز: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مدیرمسئول: حمیدرضا آیت‌اللهی سردبیر: علیرضا میرزا محمد قائم‌مقام سردبیر: سید فخرالدین مؤیدی مدیر اجرایی: زهرا صادقی هیئت تحریریه محمد علی آذرشب استاد دانشگاه تهران حمیدرضا آیت‌اللهی استاد ...
بیشتر
پژوهش‌نامة علوی دوفصل‌نامة علمی ـ پژوهشی سال سوم، شمارة دوم، پاییز و زمستان 1391 صاحب‌امتیاز: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مدیرمسئول: حمیدرضا آیت‌اللهی سردبیر: علیرضا میرزا محمد قائم‌مقام سردبیر: سید فخرالدین مؤیدی مدیر اجرایی: زهرا صادقی هیئت تحریریه محمد علی آذرشب استاد دانشگاه تهران حمیدرضا آیت‌اللهی استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بهرام اخوان کاظمی دانشیار دانشگاه شیراز منصور پهلوان استاد دانشگاه تهران علیرضا میرزامحمد دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی علی‌محمد ولوی استاد دانشگاه الزهرا شهرام یوسفی‌فر استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مدیر تولید: رضا حسینی ویراستار: سید جلیل شاهری لنگرودی نسخه‌پرداز: شایا شهوق صفحه‌آرا: الهام صابری امیری طراح جلد: فهیمه بالادست چاپ‌خانه: پردیس دانش، تیراژ: 500 نسخه، بها: 12000 تومان نشانی: تهران، بزرگراه کردستان، خیابان ایرانشناسی، صندوق پستی 6419 - 14155 تلفکس: 88612870 ، پست الکترونیک: p.alavi@ihcs.ac.ir پایگاه اینترنتی: http://alavi.ihcs.ac.ir این نشریه، به استناد نامة شمارة 122274/3 مورخ 12/6/1391 کمیسیون بررسی نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، از شمارة اول بهار و تابستان 1389، رتبة علمی ـ پژوهشی دریافت کرده است. این نشریه در مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری به نشانیwww.ricest.ac.ir و در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی به نشانی www.sid.ir نمایه میشود.
رضا محمدی؛ سید مرتضی صباغ جعفری؛ حسین بازوبندی؛ زینب شجاعی
چکیده
نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی یکی از معروف‌ترین نظریات زبانی است که از آن در تحلیل انواع متن به ویژه با هدف بررسی نقش‌های مختلف زبانی استفاده میشود. هلیدی معتقد است، که اصلی‌ترین هدف زبان، انتقال معناست؛ به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا، متن را می‌سازند. یعنی چیزی که در تعامل مهم است، انتقال معناست نه صورت‌های زبانی. بر ...
بیشتر
نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی یکی از معروف‌ترین نظریات زبانی است که از آن در تحلیل انواع متن به ویژه با هدف بررسی نقش‌های مختلف زبانی استفاده میشود. هلیدی معتقد است، که اصلی‌ترین هدف زبان، انتقال معناست؛ به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا، متن را می‌سازند. یعنی چیزی که در تعامل مهم است، انتقال معناست نه صورت‌های زبانی. بر اساس این رویکرد، ساختار زبان متأثر از نقشهایی است که زبان در بافت ارتباطی و در جهان خارج به عهده دارد و این تأثیر به شکل سه فرانقش تجلی مییابد: فرانقش بازنمودی، فرانقش متنی و فرانقش بینافردی. از آنجا که تأکید فرانقش بینافردی بر شیوه تبادل معنا بین گوینده و مخاطب استوار میباشد، کاربست آن در تحلیل متون دینی ضمن ایجاد درک بهتر از چنین متونی، میتواند مبنای مناسبی برای سنجش قابلیت تعمیم این نظریه نیز فراهم سازد. از این روی، نگارندگان در پژوهش حاضر، با روشی توصیفی-تحلیلی به بررسیشیوه تبادل معنا در جملات قصار نهج البلاغه بر پایه دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی و به طور خاص فرانقش بینافردی می‌پردازد. هدف اصلی، آزمودن نظریه مذکور و قابلیّت تعمیم آن در حیطه داده‌های پیکره، تعیین ساز و کارهای به کار رفته در جملات قصار برای بازنمایی مقوله وجهنمایی میباشد.
حسین کیانی؛ منیژه زارع
دوره 6، شماره 11 ، خرداد 1394، ، صفحه 103-122
چکیده
سبک‌شناسی (أسلوبیة) در اصطلاح علمی است در حوزة زبان‌شناسی و ادبیات که موضوع آن بررسی شیوههای گوناگون بیانی در آثار ادبی است. نهجالبلاغه از جمله متونی است که شیوههای ادبی به کار برده شده در آن مطابق با مقتضای حال است. بنابراین با بررسی سبک‌شناسی نهجالبلاغه میتوان به معرفی الگویی مناسب در نوشتار ادبی، که راه‌گشای نویسندگان ...
بیشتر
سبک‌شناسی (أسلوبیة) در اصطلاح علمی است در حوزة زبان‌شناسی و ادبیات که موضوع آن بررسی شیوههای گوناگون بیانی در آثار ادبی است. نهجالبلاغه از جمله متونی است که شیوههای ادبی به کار برده شده در آن مطابق با مقتضای حال است. بنابراین با بررسی سبک‌شناسی نهجالبلاغه میتوان به معرفی الگویی مناسب در نوشتار ادبی، که راه‌گشای نویسندگان باشد، دست یافت. مقالة حاضر به بررسی سبک‌شناسی بیانات امام علی (ع) دربارة «نکوهش» پرداخته است. دلیل انتخاب نکوهش‌‌ها این است که نکوهش علاوه بر اهمیت تربیتی، از نظر بلاغی، شکل‌ها و اسلوب‌های خاصی از سخن را اقتضا میکند، که در دیگر اغراض سخن کم‌تر دیده میشود؛ زیرا در نکوهش سخن باید به گونه‌‌ای ایراد گردد که با جلوه‌‌ای نیکو در جان مخاطب نفوذ کند و تأثیرگذار واقع شود. بنابراین هدف از این پژوهش دست‌یابی به سبک امام (ع) در بیان نکوهش‌‌هاست. برای دست‌یابی به این هدف، مقالة حاضر ابتدا به بیان معانی لغوی و اصطلاحی سبک‌شناسی به عنوان پدیده‌ای زبان‌شناختی پرداخته است و سپس بر اساس پنج مسئلة مطرح در سبک‌شناسی (گزینش واژگان، نظم، آهنگ، گسترش و تصویر) بررسی ادبی ـ تفسیری بیانات امام (ع) را پی میگیرد. روش و منهج این جستار توصیفی ـ تحلیلی است و با شیوة مطالعة کتاب‌خانه‌ای انجام شده است.
علیرضا میرزا محمد
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 121-150
چکیده
شورا از اصول بدیهی و ضروری اسلام است که در ادارة امور جامعه و تحکیم روابط اجتماعی نقشی به‌سزا دارد. این امر مهم و حیاتی را ضوابط و معیارهایی است که رعایت آنها آدمی را در تصمیم‌گیری‌ها از خطا و لغزش مصون می‌دارد و تلاش وی را در دفع مضار و جلب منافع و مصالح عمومی به نتیجه می‌رساند. ازاین‌رو، هیچ کس از مشورت‌جویی و نظرخواهی ...
بیشتر
شورا از اصول بدیهی و ضروری اسلام است که در ادارة امور جامعه و تحکیم روابط اجتماعی نقشی به‌سزا دارد. این امر مهم و حیاتی را ضوابط و معیارهایی است که رعایت آنها آدمی را در تصمیم‌گیری‌ها از خطا و لغزش مصون می‌دارد و تلاش وی را در دفع مضار و جلب منافع و مصالح عمومی به نتیجه می‌رساند. ازاین‌رو، هیچ کس از مشورت‌جویی و نظرخواهی و بهرهگیری از آرا و افکار و تجارب مشاوران متعهّد و متخصّص بی‌نیاز نیست. علاوه‌بر آیات صریح قرآن کریم دربارة شورا و مشورت و ترغیب بدان، در تعالیم پیشوایان معصوم، بهویژه امام علی(ع)، بدین مهم از زوایای گوناگون پرداخته شده و از اصول و آداب آن به طرزی بدیع سخن رفته که در خور مطالعه و بررسی دقیق و همه‌جانبه است. در این مقاله با تأکید بر عظمت اندیشة ملکوتی حضرت علی(ع) و تفوّق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به مبانی شورا در اندیشة علوی، با محتوا و اهدافی متعالی، توجه شود. بدین منظور، طرحی در تطبیق نظریات امام(ع) با آیات شورا ارائه شده و در آن از اهمیت و ضرورت، فواید و آثار، اصالت و حجیت و نیز حدود و جایگاه مشورت سخن به‌‌میان آمده و سپس جنبه‌های ایجابی و سلبی آن در طیفی وسیع تبیین شده است که درواقع انسان‌شناسی شورا از دیدگاه امام علی(ع) را تداعی میکند.
مجتبی عطارزاده
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1390، ، صفحه 133-151
چکیده
هرچند در بینش سیاسی اسلام حاکمیت اصلی از آن خداست، اما اعتقاد به برتری حاکمیت الهی و احکام شرعی به هیچ روی به معنای تحدید و یا نقصان نقش و تأثیر مردم در ارتقای کارکرد دولت اسلامی، در مقام مدیریت کلان اجتماعی سیاسی نیست، زیرا برخلاف باور برخی نحله‌های فکری در حوزة سیاست اسلامی، که با طرح وامداری مستقیم قدرت خلیفه و دولت اسلامی از ...
بیشتر
هرچند در بینش سیاسی اسلام حاکمیت اصلی از آن خداست، اما اعتقاد به برتری حاکمیت الهی و احکام شرعی به هیچ روی به معنای تحدید و یا نقصان نقش و تأثیر مردم در ارتقای کارکرد دولت اسلامی، در مقام مدیریت کلان اجتماعی سیاسی نیست، زیرا برخلاف باور برخی نحله‌های فکری در حوزة سیاست اسلامی، که با طرح وامداری مستقیم قدرت خلیفه و دولت اسلامی از ذات خداوندی، در عمل نقشی برای مردم در همراهی و کارآمدسازی نهاد قدرت در انجام وظایف و انتظارات ناشی از آن در عرصة عمومی قائل نیستند، سیرة پیامبر گرامی اسلام در بنای حکومت، به منزلة اهرم اجرایی قدرت، خلاف این باور را ثابت میکند. در پی مخالفت اهل مکه با رسالت نبوی و هجرت اجباری به مدینه، حضرت با یاری و همراهی اهالی آن شهر بود که توانست شالودة حکومتی بر پایة عدالت اجتماعی را بیفکند. بی‌شک، متناسب با چنین شیوه‌ای است که پیامبر بزرگوار اسلام تداوم رسالت و تکمیل دیانت خود را در فرایند تعیین جانشین خویش در غدیر خم دنبال میکند و به‌رغم برخورداری از حق و قابلیت والای انتصاب مستقیم علی بن ابی‌طالب، با تبیین محورهای شایستگی چنین عنصری در مقام هدایت امور مسلمین، بر آن است تا با درونی‌سازی پذیرش وی از سوی مخاطبین، بر ضرورت احراز ویژگی کارآمدی دولت اسلامی از رهگذر همکاری و مساعدت همگانی آحاد جامعه تأکید کند.
علی ناظمیان فرد؛ هادی وکیلی؛ وجیهه میری
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 157-178
چکیده
حکومت نوبنیاد امام علی در مراحل آغازین تثبیت و تحکیم خود بود که با فتنهی گروهی موسوم به ناکثین مواجه شد که به رغم بیعت آزادانهی خود با آن حضرت، به بهانهی انجام عمره از مدینه خارج شدند تا جبههی جدیدی را در برابر امام بگشایند و حاکمیت او را به چالش بکشند. ماجراجویی‌های ناکثین که سرانجام به افروخته شدن آتش فتنهی جمل منجر گردید، ...
بیشتر
حکومت نوبنیاد امام علی در مراحل آغازین تثبیت و تحکیم خود بود که با فتنهی گروهی موسوم به ناکثین مواجه شد که به رغم بیعت آزادانهی خود با آن حضرت، به بهانهی انجام عمره از مدینه خارج شدند تا جبههی جدیدی را در برابر امام بگشایند و حاکمیت او را به چالش بکشند. ماجراجویی‌های ناکثین که سرانجام به افروخته شدن آتش فتنهی جمل منجر گردید، ابتدا شهر بصره را از کنترل امام خارج کرد و سپس زمینه را برای ایجاد نخستین جنگ داخلی در اسلام فراهم نمود. پرسش اساسی که این مقاله میکوشد تا به روش توصیفی تحلیلی به تبیین آن همت گمارد، این است که رفتار اصحاب جمل در ماجرای سقوط بصره از چه منطقی پیروی می‌کرد؟ یافتههای این پژوهش، ناظر به این معناست که آنان برخلاف ادعای خود در اجرای عدالت و خون خواهی عثمان، با تمسک به راهبردهای فریب و شبههافکنی، نفاق و پیمانشکنی، سختکشی و کینهورزی، تبعیض و سرکوب، کوشیدند تا شهری را که پیش از این، به طوع و رغبت، به خلافت علیبن ابی‌طالب تن داده بود، از حیطهی اختیار و کنترل اوخارج سازند و از آن به مثابهی پایگاهی برای شورش علیه آن حضرت بهرهبرداری نمایند.
سید علاء الدین شاهرخی
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 161-179
چکیده
مردم کوفه در طول خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) نقش مهمی در تاریخ خلافت اسلامی ایفا نمودند. مسئلة اساسی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است شناخت دلایل حمایت اهل کوفه از امام(ع) در برهه‌هایی از خلافت وی و بررسی عوامل تداوم نیافتن آن توسّط گروه‌هایی از مردم این شهر است. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- تداوم نیافتن حمایت از امام(ع)، ریشه ...
بیشتر
مردم کوفه در طول خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) نقش مهمی در تاریخ خلافت اسلامی ایفا نمودند. مسئلة اساسی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است شناخت دلایل حمایت اهل کوفه از امام(ع) در برهه‌هایی از خلافت وی و بررسی عوامل تداوم نیافتن آن توسّط گروه‌هایی از مردم این شهر است. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- تداوم نیافتن حمایت از امام(ع)، ریشه در چه عواملی داشت؟ 2- آیا عدالت امام با مناسبات اجتماعی – اقتصادی موجود، هماهنگی داشت؟ 3- نقش رهبران شیعه و متقابلاً اشراف کوفه در روابط اهل کوفه با امام چه بود؟ مدّعای اساسی مقاله در این نکته است که تداوم نظام اجتماعی جاهلی قبایل، تکیه بر رهبری اشراف، بیتوجهی به ولایت و رهبری امام و نبود انسجام لازم در شهر کوفه، در نهایت موجب شد تا تلاشهای امیرالمؤمنین و یارانش در کوفه با مشکلات متعدّدی مواجه شود و این روند، منتهی به شهادت امام شود.
میترا فرازمندی؛ علیرضا فقیهی؛ فائزه ناطقی
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافته‌ها ...
بیشتر
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجام‌شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده‌شد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش‌برداری بود. یافته‌ها نشان میدهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه بهخصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی دادهشده و میبایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روشهای پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
ابراهیم فلاح
چکیده
سبک شناسی، یکی از جدیدترین و دقیق ترین مکاتب نقد ادبی است که در سده ی اخیر، ادیبان و سخنوران توجه ویژه ای به آن نشان دادند. سبک شناسی ادبی برای شناخت نکات ظریف ادبی، با هدف تحلیل رابطه فرم و محتوای متن و شناسایی کیفیت زیبایی شناسیک آن انجام می شود. خطبه های نهج البلاغه از جمله متونی است که در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان ...
بیشتر
سبک شناسی، یکی از جدیدترین و دقیق ترین مکاتب نقد ادبی است که در سده ی اخیر، ادیبان و سخنوران توجه ویژه ای به آن نشان دادند. سبک شناسی ادبی برای شناخت نکات ظریف ادبی، با هدف تحلیل رابطه فرم و محتوای متن و شناسایی کیفیت زیبایی شناسیک آن انجام می شود. خطبه های نهج البلاغه از جمله متونی است که در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده است، که توجه ی بسیاری از ادیبان و نویسندگان از جمله صابی و ابن نباته را به خود جلب نموده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی درصدد است که تأثیر سبک ادبی خطب نهج البلاغه را در خطبه های این دو نویسنده نشان دهد. نتایج حاصل از این پژوهش این است که صابی و ابن نباته به لحاظ سبک ادبی از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته اند و بیشترین تأثیرپذیریشان در گزینش واژگان و تصویرسازی مفاهیم ذهنی به امور حسی و نظم بیانی متن همچون تکرار، تقدیم و تأخیرها و برگزیدن کلام آهنگین بوده است.
مرتضی قاسمی حامد؛ مجید معارف
چکیده
واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهرهگیری از عقل و تعقل در امور مختلف توصیه میکند. هرچند امام در صدد ارائه آثار به کار گیری عقل نبوده است، اما از بررسی موارد استعمال این واژه و مشتقاتش، میتوان به آثار آن از دیدگاه امام علی(ع) پی برد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، ...
بیشتر
واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهرهگیری از عقل و تعقل در امور مختلف توصیه میکند. هرچند امام در صدد ارائه آثار به کار گیری عقل نبوده است، اما از بررسی موارد استعمال این واژه و مشتقاتش، میتوان به آثار آن از دیدگاه امام علی(ع) پی برد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، به استخراج آثار مثبت به کار گیری عقل می‌پردازد و این آثار را در چهار دسته ارائه مینماید: 1) در ارتباط انسان با خدا؛ یعنی موهبتهای الهی، و ثمراتی که به واسطه تعقل درباره خداوند و دستوراتش نصیب انسان میشود. 2) در ارتباط انسان با خود؛ یعنی مواردی که باعث بهرهمندی از زندگی دنیا و آماده شدن برای آخرت میشود. 3) در ارتباط انسان با دیگران؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر در زندگی اجتماعی میشود. 4) در ارتباط انسان با طبیعت و جهان؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر با طبیعت و جهان میشود. برخی از این آثار، به صورت مستقیم در نهج البلاغه بیان و برخی دیگر به صورت غیرمستقیم و از فحوای کلام امام استخراج شدهاند.
علی نظریی؛ پروین خلیلی؛ مسعود باوان پوری
چکیده
نشانه، پدیده‌ای ملموس و قابل مشاهده است که به‌واسطۀ رابطه‌ای که با یک پدیدۀ غایب دارد، جانشین آن میشود و بر آن دلالت میکند. نشانه‌شناسی، علمی است که به بررسی انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرایند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه‌ها می‌پردازد. نهجالبلاغه کتاب سیر و سلوک، خودسازی، توصیه، اخلاق، عرفان، روانشناسی ...
بیشتر
نشانه، پدیده‌ای ملموس و قابل مشاهده است که به‌واسطۀ رابطه‌ای که با یک پدیدۀ غایب دارد، جانشین آن میشود و بر آن دلالت میکند. نشانه‌شناسی، علمی است که به بررسی انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرایند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه‌ها می‌پردازد. نهجالبلاغه کتاب سیر و سلوک، خودسازی، توصیه، اخلاق، عرفان، روانشناسی و نیز مجموعه‌ای از پیام‌های اخلاقی و دینی است که با خطاب به اقشار گوناگونی از مردم، از زبان حضرت علی (ع) جاری شده است. این پژوهش در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فرآیند نشانه‌شناسی اجتماعی در این کتاب گرانقدر با تکیه بر دو مقولۀ هویّت و آداب معاشرت بپردازد. نتایج حاکی از آن است که شاخصه‌های گوناگون نشانه‌شناسیِ آداب معاشرت و هویّت در نهجالبلاغه در قالب عواملی چون؛ خوراک، لحن کلام، اطوار و حالات، القاب، پوشش و یونیفورم‌ها و ... به اشکال مختلفی بروز یافته که نشان‌دهندۀ تنوع نشانه‌ها و توجه ویژۀ امام به درون‌مایۀ اجتماعی، فرهنگ و اعتقادات است. تقابل فرهنگی و اختلاف طبقاتی بین افراد فرادست و فرودست در زمینۀ غذا، پوشاک و مسکن، انعکاس مسائل اجتماعی، بهرهگیری از شیوههای گوناگون ارتباط کلامی و غیرکلامی در شخصیت‌پردازی بین افراد در نهجالبلاغه از جمله مواردی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است.
