علمی-پژوهشی
اکرم السادات حسینی؛ یحیی میرحسینی؛ کمال صحرایی
چکیده
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی(ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی(ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه ...
بیشتر
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهج‌البلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفته‌است. امام علی(ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزی‌شان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی(ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه درآمده‌اند. درباره این نسبت، شارحان، تعجب امام(ع) را تنها به تبعیت بدون عطا منحصر کرده‌اند. برخی از شارحان معنای لغوی را پاداش و مستمری دانسته‌اند اما تعجب خود را این چنین ابراز داشته که محال است معاویه به سپاهیان، عطایی نداده باشد؛ تحلیل برخی آن است که مَعونه به معنای پرداخت‌های مازاد بر حقوق ماهیانه است که به تیمارداری ستوران و تعمیر اسلحه اختصاص می‌یافته است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی مفهوم جفاةطغام را بازشناسی کرده است. در پایان این نتیجه به‌دست آمد که هرگروه عالی‌رتبه یا دون‌پایه‌ای که اقتدار، وفاداری و اطاعت از حاکمیت حضرت علی(ع) را نادیده گرفته، بـه فکر تصاحب قدرت یا معترض سیاست‌های حضرت بوده و امنیت شـهرها را بـرهـم‌زند، همگی در شمار موصوفان به «الجفاة الطغام» قرار می‌گیرند. در این میان، گروه‌هایی هویت‌یابی شدند که از معاویه، معونه و عطایی دریافت نمی‌کردند که دقیقا با توصیف امام، سازگار است. با شناخت هویت طغام این نکته حاصل شد که اظهار تعجب علی (ع) تنها از جفاةطغام نیست که بدون معونه از معاویه اطاعت می‌کنند؛ بلکه حضرت متعجب از صحابیانی هستند که حقوقی برابر را نپذیرفته و روش‌های ایشان را خوش ندارند.
علمی-پژوهشی
علیرضا جانعلی زاده چناری؛ محمدمصطفی اسعدی
چکیده
مسئله پژوهش حاضر آن است که با توجه به گزارشهای موجود در منابع تاریخی و روایی، پیشگویی‌های نقل شده در بیانات امام علی(ع) نسبت به جریان‌های مخالف اجتماعی و دینی، چه کارکردهایی را دنبال نموده است؟ طبق یافتههای این پژوهش، کارکردهای پیشگویی در سیره علوی عبارت است از: بازنمایی احادیث آینده نگرانه نبوی، تلاش برای زدایش گسست‌های اجتماعی، ...
بیشتر
مسئله پژوهش حاضر آن است که با توجه به گزارشهای موجود در منابع تاریخی و روایی، پیشگویی‌های نقل شده در بیانات امام علی(ع) نسبت به جریان‌های مخالف اجتماعی و دینی، چه کارکردهایی را دنبال نموده است؟ طبق یافتههای این پژوهش، کارکردهای پیشگویی در سیره علوی عبارت است از: بازنمایی احادیث آینده نگرانه نبوی، تلاش برای زدایش گسست‌های اجتماعی، بازنمایی عدم مشروعیت مخالفان، دشمنشناسی با بیان اوصاف و اقدامات، بصیرت افزایی نسبت به عوام بی بصیرت، آینده نگری در شناساندن عناصر ضدّ اهل بیت و امنیت آفرینی بوده است. نتیجه پژوهش آن که امام در جایگاه فرانسلی خود، این ابزار را در رویکردی آینده نگرانه، به جامعه هدف منتقل مینمودند تا در دوران عدم حضور امام هم، جامعه از علم لدنّی ایشان بهره مند گردد. بنابراین پیشگویی جریان‌های مخالف در سیره امیرالمؤمنین(ع)، تلفیق نیازسنجی و آیندهنگری در راستای اهداف جریان امامت لحاظ می‌گردد. این تحقیق از سنخ پژوهشهای تاریخی به صورت کتابخانهای با روش توصیفی تحلیلی پیش میرود.
علمی-پژوهشی
سکینه عموزادی؛ فیض اله اکبری دستک؛ عبدالمجید طالب تاش
چکیده
احادیث قدسی به جهت داشتن منشأ الهی از جایگاه والایی در معرفی اصول معرفت اسلامی دارند. کتاب «الجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه» شیخ حر عاملی، یکی از کتاب‌های حدیثی شیعه است که روایات قدسی را که دربردارنده احادیث متعددی در موضوعات اعتقادی، اخلاقی و داستان‌های حکیمانه است، به‌صورت کلی در خود جمع کرده است. با وجود اینکه این کتاب ...
بیشتر
احادیث قدسی به جهت داشتن منشأ الهی از جایگاه والایی در معرفی اصول معرفت اسلامی دارند. کتاب «الجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه» شیخ حر عاملی، یکی از کتاب‌های حدیثی شیعه است که روایات قدسی را که دربردارنده احادیث متعددی در موضوعات اعتقادی، اخلاقی و داستان‌های حکیمانه است، به‌صورت کلی در خود جمع کرده است. با وجود اینکه این کتاب دارندۀ احادیث مهمی در موضوعات متعددی است؛ اما از نبود باب‌بندی مناسب رنج می‌برد. از مهمترین کاستی‌های این کتاب در نقل احادیث قدسی، نداشتن طبقه‌بندی موضوعی و تحلیل محتوایی این احادیث است که طبقه‌بندی و تحلیل محتوایی ابواب مختلف آن را ضروری می‌نماید. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به طبقه‌بندی و تحلیل احادیثی پرداخته است که دربارۀ فضائل امام علی (ع) از منشأ الهی با عنوان حدیث قدسی نقل شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد از 691 حدیث کتاب «الجواهر السنیه» در موضوعات مختلف، ۱۵۸ حدیث درباره امامت است. از این میان ۷۱ حدیث درباره فضائل گوناگون امام علی (ع) در موضوعات مختلف نقل شده است. بررسی این موضوعات سازگاری کامل فضائل امام علی (ع) با آیات قرآنی را نتیجه داده و هماهنگی در برخی آیات به‌صورت ظهور آیات امّا در برخی دیگر به شکل باطن وجود دارد و اثبات سازگاری با آیات، استفاده از روش‌های مختلف تفسیری است.
علمی-پژوهشی
طلعت ده پهلوان
چکیده
ظهوراندیشه‌ها نوین و تعدد نحلههای فکری- فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. همگرایی از بنیادیترین اصول اعتقادی اسلام، که از عهد رسول‌الله(ص) با هدف و عقیدهای واحد حول محور امامت در مسیری خاصی مشخص گردید.عصر امام علی(ع)(تا40هجری) فصل آغاز فرقه‌گرایی، جریان‌سازی ...
بیشتر
ظهوراندیشه‌ها نوین و تعدد نحلههای فکری- فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. همگرایی از بنیادیترین اصول اعتقادی اسلام، که از عهد رسول‌الله(ص) با هدف و عقیدهای واحد حول محور امامت در مسیری خاصی مشخص گردید.عصر امام علی(ع)(تا40هجری) فصل آغاز فرقه‌گرایی، جریان‌سازی فکری، قیام‌ها، شورش‌های داخلی علیه خلافت اسلامی بود. فعالیت این جریانها در شبهه‌افکنی، همگرایی امت اسلامی یکی از این تهدیدها و زمینه ساز افتراق امت اسلامی بود. نوع مواﺟﻬﮥ امام‌علی(ع) با عوامل تفرقه‌افکنانه، تقویت و ایجاد وحدت و همگرایی امت نقش مهمی داشت. این مقاله با پرسش چیستی مؤلفه‌های راهبردی همگرایی از منظر امام علی(ع)، به روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای وکتب تاریخی و حدیثی، درصدد است با شناخت این مؤلفه‌ها در سیرة امام علی در موقعیت‌هایی نظیر مواجهه با خلفا و جریان‌های فکری، الگویی از روش‌های همسو به همگرایی اسلامی دست یابد. آموزه‌های در قالب مؤلفه‌های اصلاح مبانی اعتقادی توأم با احترام، حل اختلافات داخلی و وجود کینهها و عداوتها میان مسلمانان، نداشتن تنش و حضور در امورات سیاسی ونظامی، حُسن خُلق، تمسک به قرآن و سنت نبوی و غیره نمود یافت. فرﺿﻴﮥ مقاله بر آن است که امام(ع) بر مبنای اندیشه‌های بنیادین اسلامی، با درک شرایط سیاسی اجتماعی و ارتقای سطح آگاهی مردم در احیاء همگرایی امت واحده؛ ریشه‌های واگرایی را در عدم درک درست از دین و سنت رسول الله (ص) و قدرت طلبی و تمایلات حاکمیتی می‌دانستند. اقدامات امام در راستای همگرایی امت در قالب تدابیر و راهنمایی صحیح خلفا و تعامل با نحلههای فکری گوناگون و زدودن ابهام وشبهات و اجتناب از هرگونه اقدام واگرایانه در برابر یکپارچگی امت بوده است.
علمی-پژوهشی
کبری راستگو؛ محمد فاتحی
چکیده
یکی از نکات حائز اهمیت در دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی، توجه به طرح‌واره‌های تصویری و استخراج تغییراتِ احتمالیِ طرح‌واره‌ای در آن‌هاست؛ چه نخستین پیامدِ تغییر یک طرح‌واره به دیگری، تولید مضامینِ متمایز خواهد بود. نظر به وجود بدفهمی‌های گاه بسیار ظریف در تعامل انسان با متن گفتاری و نوشتاری و با توجه به برخورداری دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی ...
بیشتر
یکی از نکات حائز اهمیت در دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی، توجه به طرح‌واره‌های تصویری و استخراج تغییراتِ احتمالیِ طرح‌واره‌ای در آن‌هاست؛ چه نخستین پیامدِ تغییر یک طرح‌واره به دیگری، تولید مضامینِ متمایز خواهد بود. نظر به وجود بدفهمی‌های گاه بسیار ظریف در تعامل انسان با متن گفتاری و نوشتاری و با توجه به برخورداری دانش زبان‌شناسیِ‌شناختی از ابزاری مناسب جهت تحلیلِ راه‌هایی که در آنها انسان، زبان را در برهم‌کنش‌های روزمره به‌کارمی‌برد، جستار حاضر کوشیده است با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسیِ طرح‌وارۀ حجمی حرف«فی» و تغییراتِ احتمالی آن در خطبه‌های نهج‌البلاغه بپردازد و نشان دهد که عبارت‌های زبان، با استفاده از فرآیندهای تعبیری چون کانون توجه، دیدگاه و غیره، شیوۀ خاصی از ادراکِ صحنۀ جاری زندگی روزمره را رمزگذاری می‌کنند. بررسی داده‌ها نشان داد که معنای پیش‌نمونه‌ای«فی» کارکردِ محبوس بودن را داراست که چندین پیامد همچون واقع‌بودن و محدودشدنِ حرکاتِ هستیِ محبوس را دربرمی‌گیرد. همچنین حوزه‌های انتزاعی‌تری چون زمان، شبهه و شهوت، عهد و پیمان، و شریعت با این طرح‌واره رمزگذاری شده‌اند که خود بیش از پیش ادعای جهانی بودن طرح‌واره‌ها را تقویت و تأیید میکند. افزون بر این مشخص گردید که طرح‌وارۀ حجمی حرف«فی» ضمن تغییراتِ طرح‌واره‌ای، غیر از معنایِ پایۀ ظرفیت، بر معانی رویه، تکیه‌گاه و حلقه نیز اشتمال دارد.
علمی-پژوهشی
فضل الله رضایی اردانی؛ مهدی صادقی
چکیده
مفاهیم علوی در کلام شاعرانه، جامه‌ای دیگر در بر می‌کنند به گونه‌ای که شعر با شرع آمیخته می‌شود و عشق علوی با معرفت‌تر حاصل می‌گردد؛ از این رو در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استشهادی به بررسی منقبت و آموزه‌های علوی در سوگ‌سردوۀ آیینی جیحون‌یزدی پرداخته‌می‌شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که منقبت علوی در شعر جیحون، شیوۀ ...
بیشتر
مفاهیم علوی در کلام شاعرانه، جامه‌ای دیگر در بر می‌کنند به گونه‌ای که شعر با شرع آمیخته می‌شود و عشق علوی با معرفت‌تر حاصل می‌گردد؛ از این رو در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استشهادی به بررسی منقبت و آموزه‌های علوی در سوگ‌سردوۀ آیینی جیحون‌یزدی پرداخته‌می‌شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که منقبت علوی در شعر جیحون، شیوۀ خاصی دارد به طوریکه کلام در چهارچوب اندیشه و تفکری خاص برای روی‌گردانی از دنیا، حرکت به وصول حق و سیر به سوی کمال شکل می‌گیرد. در حقیقت جیحون با استفاده از دو بال «خوف و رجا»، به منقبت علوی می‌پردازد و در این مسیر، ایمان را فرزندی حاصل از ازدواج این دو بال به حساب می‌آورد و حقیقت اندیشۀ خود را، فیض سیرت اهل‌بیت می‌داند. مصالح کلام شاعر با منقبت علوی در جهت سعادت انسان گام برمی‌دارند و در این مسیر حدِّ اعلای استفاده از مواهب مادی و معنوی را می‌رسانند، اما در این میان باطن شریعت به زیبایی در سخن شاعر نمایان می‌گردد و شریعت، وسیله یا پوسته‌ای برای طریقت و رسیدن به حقیقت مکتب علوی می‌گردد. شاعر در این مسیر، ابتدا چهرۀ علوی را در درجۀ اول به صورت «طرح» در شعر پیاده میکند و سپس مخاطب را به فضایل علوی می‌کشاند به طوری که کلمات شعر ما را از وجود اهل‌بیت آگاه می‌‌سازد و شخصیت علوی در افق واژگان پدیدار می‌شود و با خواننده رابطۀ مستقیم برقرار میکند تا مخاطب به عرصۀ سیرۀ اهل‌بیت راه جوید. بسامد مناقب امام‌حسین(ع) 39/0، قمربنی‌هاشم 15/0، حضرت زینب 14/0، علی‌اصغر7/0، علی‌اکبر6/0 و سایر اهل‌بیت و شهداء 19/0 می‌باشد.
علمی-پژوهشی
ابوذر رفیعی قهساره
چکیده
فساد سیاسی و فقر اقتصادی هر دو از مسائل و معضلات بسیار پراهمیتی هستند که جوامع بشری از دیرباز با آنها مواجه بودهاند. نظر به اهمیت این دو مسئله پژوهشهای مختلفی در خصوص ارتباط این دو پدیده صورت گرفته است. پژوهش حاضر تلاش میکند با بهره گیری از یافتههای پژوهشهای تجربی در خصوص تأثیر فساد سیاسی بر فقر اقتصادی، این تأثیر ...
بیشتر
فساد سیاسی و فقر اقتصادی هر دو از مسائل و معضلات بسیار پراهمیتی هستند که جوامع بشری از دیرباز با آنها مواجه بودهاند. نظر به اهمیت این دو مسئله پژوهشهای مختلفی در خصوص ارتباط این دو پدیده صورت گرفته است. پژوهش حاضر تلاش میکند با بهره گیری از یافتههای پژوهشهای تجربی در خصوص تأثیر فساد سیاسی بر فقر اقتصادی، این تأثیر را در دیدگاه امام علی(ع) مورد بررسی قرار دهد.اهمیت موضوع مورد بررسی در پژوهش حاضر این است که فساد سیاسی و فقر هر دو از موضوعات مهم اجتماعی است که جوامع مختلف با آن دست به گریبان هستند. روش پژوهش حاضر هم روش تحلیلی- مقایسهای می‌باشد. نتیجۀ بررسی دیدگاه امام علی(ع) در این خصوص نشان می‌دهد که در دیدگاه ایشان می‌توان جلوههایی از تأثیر فساد سیاسی بر فقر اقتصادی را در قالب دو مدل اقتصادی و حکمرانی مشاهده کرد. این بدان معناست که از دیدگاه امام(ع) گسترش فساد سیاسی به واسطۀ متغیرهای اقتصادی و همچنین متغیرهای حکمرانی سبب تشدید فقر اقتصادی در سطح جامعه می‌گردد.
علمی-پژوهشی
عنایت الله شریفی
چکیده
حکومت امام‌علی(علیهالسّلام) همانند سایر حکومتها در بازده زمانی خود از بیشترین بحران‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و.....مواجه بوده است. این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی در این مورد به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روش‌های امام علی(علیهالسّلام) درمدیریت بحران‌های سیاسی و اجتماعی چگونه بوده است؟ یافتههای تحقیق ...
بیشتر
حکومت امام‌علی(علیهالسّلام) همانند سایر حکومتها در بازده زمانی خود از بیشترین بحران‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و.....مواجه بوده است. این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی در این مورد به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روش‌های امام علی(علیهالسّلام) درمدیریت بحران‌های سیاسی و اجتماعی چگونه بوده است؟ یافتههای تحقیق نشان می‌دهد که حضرت توانست با سه روش؛ معرفتی، عاطفی و رفتاری بحران‌های سیاسی و اجتماعی دوران حکومتش را مدیریت نماید. تبیین باورها و اعتقادات،آگاهی بخشی سیاسی و اجتماعی، افشاگری سیاسی مخالفان و پاسخ به شبهات از مهمترین روش‌های معرفتی ، محبت و مهرورزی، رفق و مدارا، موعظه از مهمترین روش‌های عاطفی و کاربست اصول اخلاقی ، مشورت، پایبندی به تعهدات، مواجهه با بدعت گذارای و خشونت بجا از روش‌های رفتاری حضرت در مدیریت بحران‌های سیاسی و اجتماعی میباشند.
علمی-پژوهشی
رمضان محمدی؛ محمدحسین کرمی؛ علی دهقان بهابادی
چکیده
ساختار نظام اداری در نظام سیاسی هر جامعه‌ای در مواجهه و بازدارندگی از فساد اداری نقش بسزایی دارد. این مقاله با رویکرد سیره حکومتی امیرمؤمنان(ع) و با هدف کشف و وصف چگونگی مواجهه آن حضرت با فساد سازمانیافته اداری با استفاده از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی بهره گرفته شده است. موضوع فساد اقتصادی سازمانیافته از مسائل مهم و بحث برانگیز ...
بیشتر
ساختار نظام اداری در نظام سیاسی هر جامعه‌ای در مواجهه و بازدارندگی از فساد اداری نقش بسزایی دارد. این مقاله با رویکرد سیره حکومتی امیرمؤمنان(ع) و با هدف کشف و وصف چگونگی مواجهه آن حضرت با فساد سازمانیافته اداری با استفاده از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی بهره گرفته شده است. موضوع فساد اقتصادی سازمانیافته از مسائل مهم و بحث برانگیز مکاتب اقتصادی است. امیرمؤمنان(ع) بعد از سیطره بر حکومت با دوگونه از مفاسد اقتصادی روبرو شدند؛ فساد اقتصادی «سازمانیافته و فساد اداری غیرسازمانیافته» که فساد اداری سازمانیافته به مراتب خطرناکتر، پیچیده، دشوار و همراه با تبعات سنگین بر جامعه اسلامی می‌باشد. یافتههای این پژوهش نشان می‌دهد که امیرمؤمنان(ع) با تغییر در ساختار نظام بیتالمال و اصلاح شیوه تقسیم بیتالمال و مواجهه با تضاد طبقاتی و فساد سیستماتیک توانست فساد سازمانیافته را از نظام سیاسی خود ریشهکن کند. نخستین اقدام آن حضرت ایجاد برنامهای جامع در مواجهه با فساد اقتصادی، گونهشناسی فساد اقتصادی سپس ریشه کنی آن بوده است.
علمی-پژوهشی
سید رضا مهدوی؛ مرتضی ایروانی نجفی؛ حسن نقی زاده
چکیده
روایات فضائل اهل‌بیت(ع) بعد از رحلت پیامبر اکرم (ع) دست‌خوش حوادث مختلفی گردید و مسئله جانشینی رسول الله(ع) تاثیر بسزایی در عدم نقل این دسته از روایات را در میان محدثان اهل‌سنت بر خلاف محدثان شیعه ایفا می‌کرد. اما با این حال با شروع قرن سوم هجری روایات فضائل اهل بیت (ع) خصوصا امام علی(ع) که قبل از این زمان به صورت جسته و گریخته در برخی ...
بیشتر
روایات فضائل اهل‌بیت(ع) بعد از رحلت پیامبر اکرم (ع) دست‌خوش حوادث مختلفی گردید و مسئله جانشینی رسول الله(ع) تاثیر بسزایی در عدم نقل این دسته از روایات را در میان محدثان اهل‌سنت بر خلاف محدثان شیعه ایفا می‌کرد. اما با این حال با شروع قرن سوم هجری روایات فضائل اهل بیت (ع) خصوصا امام علی(ع) که قبل از این زمان به صورت جسته و گریخته در برخی از منابع اهل‌سنت نقل می‌شد به صورت کتاب مستقل به نگارش درآمد. پرسش بنیادین این پژوهش، آن است که مهمترین زمینه‌های نگارش اولین کتب مناقب اهل‌بیت(ع) توسط معتزله چه بوده است؟ در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی و پژوهش در منابع تاریخی و حدیثی، منشأ توجه محدثان معتزله به روایات فضائل اهل بیت (ع) و نگارش کتاب مستقل در این موضوع مورد پژوهش قرار گرفت که بررسی زمینه‌های مختلف، بیانگر آن است: برداشته شدن قانون منع تدوین حدیث، ضعف و انحطاط بنی امیه، روی کارآمدن بنی عباس با شعار (الرضا من آل محمد (ع))، پیگیری افضلیت امام علی (ع) توسط مامون برای جلب رضایت امام رضا (ع) و شیعیان، فضای سیاسی-اجتماعی بغداد و ارتباط معتزلیان با شیعیان خصوصا زیدیان، باقی بودن فضای مسموم بنی امیه و تعصبات عثمانیه، بیشترین تاثیر را در نگارش اولین کتب فضائل اهل بیت (ع) توسط ابوجعفر اسکافی معتزلی ایفا نموده است.
علمی-پژوهشی
محمد میری
چکیده
محاسبه نفس، یک آموزه مورد تأکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخشهای متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تأکید ورزیده و برخی از مهمترین نتایج آن را برشمردهاند. ایشان همچنین ...
بیشتر
محاسبه نفس، یک آموزه مورد تأکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخشهای متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تأکید ورزیده و برخی از مهمترین نتایج آن را برشمردهاند. ایشان همچنین به برخی از نکات اساسی در دستور العمل محاسبه نفس اشاره داشتهاند. «اهتمام به محاسبه نفس پیش از ورود در عمل»، «اختصاص دادن یک وقت خالی و اختصاصی در برنامه روزانه به محاسبه»، «جدیت و سختگیری در محاسبه نفس» و «تهیه دفترچه جهت ثبت اعمال در آن»، برخی از این دستور العملها است. همچنین باید توجه داشت که امام علی علیه السلام ما را از نقطه مقابل محاسبه و بازرسی از نفس خود، یعنی عیبجویی از دیگران و تجسّس در معایب آنها، به شدت بر حذر داشته اند.
علمی-پژوهشی
فاطمه جان احمدی؛ فروزان احمدی
چکیده
بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، به‌عنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی به‌هنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین، شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرم‌خو، صلح‌جو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از ...
بیشتر
بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، به‌عنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی به‌هنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین، شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرم‌خو، صلح‌جو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از منش نظامی امام‌علی (ع) بسیار گفته‌اند، اما آنچه امام را از هم‌عصرانش به‌عنوان یک حاکم و خلیفه‌ی سرآمد، ممتاز میکند، برخورداری از کمال عقل در کارویژه‌های سیاسی و دیپلماسی است. چنانکه در سیره سیاسی و فرهنگی حضرت مجموعه‌ای از مذاکرات و همرایزنی های سیاسی و فرهنگی وجود دارد که می‌توان از خلال آنها به شخصیت والا و عقلانی ایشان در اتخاذ راهبردهای حکومتی دست یافت.در طول تاریخ این الگو رفتارها به مثابه راهبردهای اجتماعی سرمشق شیعیان بوده است. بر این اساس خواست مقاله حاضر مطالعه ابعاد همرایزنی های امام‌علی (ع) در خلال خلافت هر چند کوتاه مدیت اما عمیق و پر دامنه ایشان است. این مقاله می خواهد به این پرسش‌ها پاسخ دهدکه: ابعاد مذاکرات امام‌علی (ع)به عنوان الگو رفتارهای سیاسی در خلال خلافت ایشان چه بوده‌است؟ گروه‌های هدف همرایزنی های سیاسی از منظر امام‌علی کدامند؟ و نتایج راهبردهای فرهنگی در مناسبات سیاسی ایشان چیست؟ این پژوهش برپایه مطالعات تاریخی، توصیفی و تحلیلی متکی بر منابع تاریخی و با استناد به مکتوبات امام‌علی(ع) در نهج البلاغه تدوین و تنظیم شده‌است.
