نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 استادیار گروه اقتصاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 استادیار گروه معارف، دانشگاه آزاد واحد شهر قدس، ‌‌تهران، ایران

10.30465/alavi.2024.47516.2614

چکیده

ساختار نظام اداری در نظام سیاسی هر جامعه‌ای در مواجهه و بازدارندگی از فساد اداری نقش بسزایی دارد. این مقاله با رویکرد سیره حکومتی امیر‌مؤمنان(ع) و با هدف کشف و وصف چگونگی مواجهه آن حضرت با فساد سازمان‌یافته اداری با استفاده از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی بهره گرفته شده است. موضوع فساد اقتصادی سازمان­یافته از مسائل مهم و بحث برانگیز مکاتب اقتصادی است. امیرمؤمنان(ع) بعد از سیطره بر حکومت با دوگونه از مفاسد اقتصادی روبرو شدند؛ فساد اقتصادی «سازمان‌یافته و فساد اداری غیرسازمان‌یافته» که فساد اداری سازمان‌یافته به مراتب خطرناک­تر، پیچیده، دشوار و همراه با تبعات سنگین بر جامعه اسلامی می‌باشد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که امیر‌مؤمنان(ع) با تغییر در ساختار نظام بیت‌المال و اصلاح شیوه تقسیم بیت‌المال و مواجهه با تضاد طبقاتی و فساد سیستماتیک توانست فساد سازمان­یافته را از نظام سیاسی خود ریشه‌کن کند. نخستین اقدام آن حضرت ایجاد برنامه‌ای جامع در مواجهه با فساد اقتصادی، گونه­شناسی فساد اقتصادی سپس ریشه کنی آن بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Combating Organized Corruption in Imām ʿAlī's (as) Leadership Sīrah

نویسندگان [English]

  • ramazan mohammadi 1
  • Mohammad Hossein Karmi 2
  • Ali Dehghan Bahadi 3

1 Head of DepartmentFaculty member

2 Assistant Professor of the Department of Economics Research Institute of Hawzeh and University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Department of Education, Azad University, Quds Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Administrative structures in the political system of any society play a significant role in combating and inhibiting administrative corruption. This article through the use of documentary research has sought to investigate and describe how Imam Ali (as) fought organized administrative corruption. After taking control of the government, Imam Ali (AS) faced two types of economic corruption; "organized and unorganized" economic corruption, in which organized administrative corruption is far more dangerous, complex, difficult, and with heavy consequences on the Muslim society. The findings of this research show that Imam Ali (a.s.) succeeded in eliminating the organized corruption from his political system by changing the structure of the Bayt al-mal system (as a financial administrative institution in Islamic states), reforming the method of distribution of the Bayt al-mal properties and financial resources and facing class conflict and systemic corruption. The first strategy of Imam Ali's action plan was to create a comprehensive program to deal with economic corruption, typology of economic corruption and then its eradication

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Sirah (conduct)
  • Imam Ali (a.s.)
  • Government
  • Economic Corruption
  • Organized Corruption
قرآن کریم
نهج البلاغه
ابن ابى‏الحدید (1404ق). شرح نهج البلاغه، تحقیق ابراهیم محمدابوالفضل، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
ابن اعثم کوفی، احمد بن محمد (1411ق). الفتوح، به کوشش علی شیری، بیروت: دارالاضواء.
ابن‌ شهرآشوب (1379ق). المناقب، قم:‌ علامه.
ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر (1407ق). البدایة‌ و النهایة، بیروت: دارالفکر.
ابوعبید، قاسم بن سلام (1406ق). الاموال، تحقیق‌ محمد خلیلی‌ هراس، چاپ‌ اول، بیروت: دارالکتب‌ العلمیه.
ابویعلی، احمد ابن علی (1426ق). مسند ابی‌یعلی، بیروت: دارالمعرفه.
امین، محسن (1403ق). اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت: دارالتعارف.
بحرانی، ابن‌میثم (1375)، شرح نهج‌البلاغه، ترجمه‌ قربانعلى محمدى مقدم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
بلاذری، احمد (1417ق). أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار، ط الاولی، بیروت: دارالفکر.
ثقفی کوفی، سعید بن هلال (1353ش). الغارات، تحقیق جلال الدین حسینی، تهران: انجمن آثار ملی.
دیلمی، حسن ابن محمد (1412ق). إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: الشریف الرضی.
قرشی، زبیر ابن بکار (1416ق). الأخبار الموفّقیّات، تحقیق سامی مکی العانی، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.
صدر، سید محمدباقر (1417ق). إقتصادنا، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی، قم: مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی.
طوسی، محمد ابن الحسن (1414ق). الامالی، تحقیق موسسه البعثه، قم: دارالثقافه.
مفید (ب)، محمد بن محمد (1413ق). الاختصاص، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید(الف)، محمد بن محمد (1413ق). الجمل، تحقیق سیدعلی میرشریفی، قم: کنگره شیخ مفید.
طبری، ابوجعفر بن محمد (1387ق). تاریخ‌ طبری، تحقیق ابراهیم محمد ابوالفضل، ط الثانیه، بیروت: دارالتراث.
طبری آملی، عمادالدین (1383ق). بشاره‌ المصطفی، نجف: المکتبه الحیدریه.
علیدوست، نورالله (1390ش). منابع مالی اهل بیت (علیهم‌السلام)، با مقدمه آیت‌الله سبحانی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
فرهنگ لغت پیشرفته آکسفورد.
قاضی‌ ابی‌‌یعلی، محمد بن حسین (1414ق). الاحکام‌ السلطانیه، تصحیح‌ محمود حسن، بیروت: دارالفکر.
القاضی‌ النعمان، ابی‌حنیفه (1385ق). دعائم الاسلام، تحقیق آصف فیضی، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
مجلسی‌، محمد‌باقر (1403ق). بحارالانوار، تحقیق جمعی از محققان، بیروت: دار احیاء التراث‌ العربی.
محمودی، محمدباقر (1396ق). نهج السّعادة فی مستدرک نهج البلاغه، بیروت: دارالتعاریف.
مسعودی، علی بن حسین (1409ق). مروج الذهب، تحقیق اسعد داغر، چاپ دوم، قم: دارالهجره.
هادوی‌نیا، علی‌اصغر (1396). «مفهوم‌سازی و سنجش فساد اقتصادی از دیدگاه اسلام با رویکرد نهادگرایی»، اقتصاد اسلامی، س17، ش66.
یاقوت حموی، عبدالله (1995م). معجم البلدان، ط الثانیه، بیروت: دار صادر.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب (بی‌تا). تاریخ یعقوبی، بیروت: دار صادر.