نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران. ایران.

10.30465/alavi.2024.48624.2642

چکیده

مفاهیم علوی در کلام شاعرانه، جامه‌ای دیگر در بر می‌کنند به گونه‌ای که شعر با شرع آمیخته می‌شود و عشق علوی با معرفت‌تر حاصل می‌گردد؛ از این رو در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استشهادی به بررسی منقبت و آموزه‌های علوی در سوگ‌سردوۀ آیینی جیحون‌یزدی پرداخته‌می‌شود. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که منقبت علوی در شعر جیحون، شیوۀ خاصی دارد به طوریکه کلام در چهارچوب اندیشه و تفکری خاص برای روی‌گردانی از دنیا، حرکت به وصول حق و سیر به سوی کمال شکل می‌گیرد. در حقیقت جیحون با استفاده از دو بال «خوف و رجا»، به منقبت علوی می‌پردازد و در این مسیر، ایمان را فرزندی حاصل از ازدواج این دو بال به حساب می‌آورد و حقیقت اندیشۀ خود را، فیض سیرت اهل‌بیت می‌داند. مصالح کلام شاعر با منقبت علوی در جهت سعادت انسان گام برمی‌دارند و در این مسیر حدِّ اعلای استفاده از مواهب مادی و معنوی را می‌رسانند، اما در این میان باطن شریعت به زیبایی در سخن شاعر نمایان می‌گردد و شریعت، وسیله یا پوسته‌ای برای طریقت و رسیدن به حقیقت مکتب علوی می‌گردد. شاعر در این مسیر، ابتدا چهرۀ علوی را در درجۀ اول به صورت «طرح» در شعر پیاده می‌کند و سپس مخاطب را به فضایل علوی می‌کشاند به طوری که کلمات شعر ما را از وجود اهل‌بیت آگاه می‌‌سازد و شخصیت علوی در افق واژگان پدیدار می‌شود و با خواننده رابطۀ مستقیم برقرار می‌کند تا مخاطب به عرصۀ سیرۀ اهل‌بیت راه جوید. بسامد مناقب امام‌حسین(ع) 39/0، قمربنی‌هاشم 15/0، حضرت زینب 14/0، علی‌اصغر7/0، علی‌اکبر6/0 و سایر اهل‌بیت و شهداء 19/0 می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rehabilitating Manaqib and Alevi teachings in Jihun Yazdi's ritual mourning and explaining the poet's meditation on the life of Ahl al-Bayt.

نویسندگان [English]

  • fazlollah rezaei ardani
  • mahdi sadeghi

Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Farhangian University, Tehran. Iran.

چکیده [English]

Alevi concepts in poetic words cover another garment in such a way that poetry is mixed with Sharia and Alevi love is achieved with more knowledge. Therefore, in this research, with the descriptive-analytical and testimonial method, the study of Alevi doctrines and rituals in Jihun-Yazdi ritual mourning is discussed. The findings of the research indicate that Alavi Manqbat in Jihoun's poetry has a special style, so that the words are formed in the framework of a specific thought and thinking to turn away from the world, to move towards the truth and to move towards perfection. In fact, Jihoon uses the two wings of "Fear and Raja" to deal with the Alevi Manqbat, and in this way, he considers Iman as a child of the marriage of these two wings, and considers the truth of his thought to be the grace of Ahl al-Bayt's character. The materials of the poet's words with the Alavi perspective take a step towards the happiness of man and in this way they reach the highest limit of using material and spiritual gifts, but in the meantime, the essence of the Sharia is beautifully revealed in the words of the poet, and the Sharia is a means or a shell for tariqa and reaching It turns into the truth of the Alevi school. In this way, the poet first implements Alavi's face in the form of a "design" in the poem and then draws the audience to Alavi's virtues so that the words of the poem inform us of the existence of Ahl al-Bayt and Alavi's personality appears in the horizon of words. It establishes a direct relationship with the reader so that the audience can find their way to the life of Ahl al-Bayt. The frequency of names of Imam Hussain (AS) is 0.39, Qamar Bani Hashem 0.15, Hazrat Zainab 0.14, Ali Asghar 0.7, Ali Akbar 0.6 and other Ahlul Bayt and martyrs 0.19.       
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manqbat
  • Alevi teachings
  • Ahl al-Bayt biography
  • Jihun Yazdi's poetry
احمدی، احمد (1366). مناقب علوی در شعر فارسی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس‌رضوی.
اسداللهی، خدابخش و فتحی، بهنام و محرمی، رامین (1398). «فضایل و مناقب علی(ع) در حدیقه‌الحقیقه سنایی»، پژوهش‌نامه امامیه، سال5، شمارۀ 9، ص 173-147.
افلاکی، شمس‌الدین‌محمد (1375). مناقب‌العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران» دنیای کتاب.
امینی، عبدالحسین (1371). الغدیر، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
ایرج‌پور، محمدابراهیم (1398). «ویژگی‌های ناگفتۀ شعر و فضای ادبی عصر قاجار»، فنون ادبی، سال11، شمارۀ 3(پیاپی28)، ص 3-15.
آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (1410ق). غررالحکم‌و‌دررالکلم، چاپ‌دوم، قم: دارالکتاب‌الاسلامی.
براهنی، رضا (1368). قصه‌نویسی، تهران: البرز.
پاک‌پرور، ناصر (1372). سردار کربلا حضرت ابوالفضل، قم: مولود کعبه.
حرعاملی، محمدبن‌حسن (1414ق). وسائل‌الشیعه، قم: آل‌بیت.
حمیدی‌، مهدی (1363). شعر در عصر قاجار، تهران: گنج کتاب.
خوانساری، جمال‌الدین‌محمد (1360). مجموعۀ شرح غررالحکم‌و‌دررالکلم، تهران: دانشگاه تهران.
داد، سیما (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
دهشیری، سیدضیاءالدین (1348). نعت حضرت رسول اکرم(ص) در شعر فارسی، تهران: دهخدا.
رضایی‌اردانی، فضل‌الله و صادقی، مهدی (1401). «بازتاب شخصیت‌آفرینی در اشعار عاشورا»، فنون ادبی، سال14، شمارۀ 3(پیاپی40)، ص 56-39.
رضایی‌اردانی، فضل‌الله و هاتفی غلامرضا (1397). «سیما و سیرت حضرت علی و اهل‌بیت(ع) در تذکره الاولیای عطار نیشابوری»، پژوهشنامۀ علوی، سال9، شمارۀ 1،ص 16-1.
رمزی‌اوحدی، محمدرضا (1378). 1001داستان از زندگانی امام علی(ع)، قم: سعید نوین.
روحانی، احمد (1379). امیرالمؤمنین علی(ع) در منظر ادیبان، قم: وثوق.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1387). ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
سبط‌ابن‌جوزی (1369). تذکره‌الخواص، نجف: الشریف.
سیدرضی (1387). نهج‌البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، قم: موسسۀ تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
سیوطی، جلال‌الدین (1401ق). الجامع‌الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، بیروت: دارالفکر.
شریف‌رضی (1372). نهج‌البلاغه، ترجمۀ سیدجعفر شهیدی، قم: انتشارات‌و‌آموزش انقلاب اسلامی.
مامقانی، میرزامحمدتقی. (1399). صحیفه‌الابرار فی‌مناقب‌المعصومین‌الاطهار(ع)، ترجمۀ سید هادی حسینی، ج2 و 3، تهران: قدیم‌الاحسان.
مجلسی، محمدباقر (1373). بحارالانوار، بیروت: وفا.
مشهدی، محمدامیر و رضایی شعبان، کمال (1392). «مناقب علوی در شعر وحشی‌بافقی»، هشتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، ص 13-1.
مطهری، مرتضی (1384). سیری در نهج‌البلاغه، چاپ‌33، قم: صدرا.
مولایی‌نیا، عزت‌الله و توکلی‌محمدی، محمودرضا (1387). «تأملّی در اصول اخلاقی حکومت علوی»، پژوهشنامۀ علوی، سال 1، شمارۀ1، ص 67-82.
نظری، زهرا و سیف، عبدالرضا (1397). «تحلیل ساختار و محتوایی مثنوی‌های روایی شیعی در عصر قاجار»، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، سال12، شمارۀ 4(پیاپی46)، ص 98-81.
نوری‌کوتنایی، نظام‌الدین (1379). جلوۀ علی(ع) در ادب فارسی، تهران: زهره.
 
Ahmadi, Ahmad (1987). Alavi titles in Persian poetry. Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation.
Asadollahi, Khodabakhsh and Fathi, Behnam and Moharrami, Ramin (2018). "Virtues and Virtues of Ali (a.s.) in Hadiqah al-Haqiqah Sana'i", Imamiya Research Journal, year 5, number 9, pp. 147-173.
Aflaki, Shamsuddin Mohammad (1996). Manaqib al-Arifin, by the efforts of Tahsin Yaziji, Tehran" World of Books.
Amini, Abdul Hossein (1992). Al-Ghadir, Tehran: Dar al-Kutb al-Islamiyeh.
Irajpour, Mohammad Ibrahim (2018). "The unspoken features of poetry and the literary atmosphere of the Qajar era", Fanon Adabi, year 11, number 3 (series 28), pp. 15-3.
Amadi, Abd al-Wahd bin Muhammad (1989). Gharral al-Hakm and Darr al-Kalam, second edition, Qom: Dar al-Kitab al-Islami.
Brahni, Reza (1989). Storytelling, Tehran: Alborz.
Pakparvar, Nasser (1993). Sardar Karbala Hazrat Abul Fazl, Qom: Born of the Kaaba.
Haramali, Muhammad bin Hasan (1993). Al-Wasal al-Shia, Qom: Al-Beit.
Hamidi, Mahdi (1984). Poetry in the Qajar era, Tehran: Ganj Kitab.
Khansari, Jamaluddin Mohammad (1981). The collection of Gharral al-Hakm and Darr al-Kalam, Tehran: University of Tehran.
Dodd, Sima (2007). Dictionary of Literary Terms, 4th edition, Tehran: Marwarid.
Dashiri, Seyed Diyauddin (1969). Naat of the Holy Prophet (PBUH) in Persian poetry, Tehran: Dehkhoda.
Rezaei-ardani, Fazlollah and Sadeghi, Mehdi (2022). "Reflection of character creation in the poems of Ashura", literary arts, year 14, number 3 (series 40), pp. 39-56.
Rezaei-Erdani, Fazlollah and Hatfi Gholamreza (2017). "The appearance and character of Hazrat Ali and Ahl al-Bayt (AS) in Attar Neishaburi's Tadzkire Al-Awliai", Alavi research journal, year 9, number 1, pp. 1-16.
Ramzi-Ohadi, Mohammad Reza (1999). 1001 stories from the life of Imam Ali (AS), Qom: Saeed Naveen.
Rouhani, Ahmed (2000). Amir al-Mu'minin Ali (a.s.) in the perspective of writers, Qom: Wathuq.
Zarinkoub, Abdul Hossein (2007). Aristotle and the art of poetry, Tehran: Amirkabir.
Sabt Ibn Jozi (1990). Tazkire Al-Khas, Najaf: Al-Sharif.
Syed Rezi (2008). Nahj al-Balagha, translated by Mohammad Dashti, Qom: Amirul Mominin Research Institute.
Siyuti, Jalaluddin (1980). Al-Jamae al-Saghir in the hadiths of al-Bashir al-Nazir, Beirut: Dar al-Fikr.
Sharif Razi (1952). Nahj al-Balagha, translated by Seyyed Jaafar Shahidi, Qom: Islamic Revolution Publications and Education.
Mamqani, Mirza Mohammad Taghi. (2019). Sahifa al-Abrar fi Manaqib al-Masoomin al-Athar (AS), translated by Seyyed Hadi Hosseini, vol. 2 and 3, Tehran: Qadim al-Ihsan.
Majlesi, Mohammad Bagher (1953). Bihar al-Anwar, Beirut: Wafa.
Mashhadi, Mohammad Amir and Rezaei Shaaban, Kamal (2012). "Alavi Manaqib in the poetry of Vahsih Bafghi", the 8th international conference of the Persian Language and Literature Promotion Association of Iran, pp. 1-13.
Motahari, Morteza (1964). Siri in Nahj al-Balagha, 33rd edition, Qom: Sadra.
Moulaynia, Ezzatullah and Tawakulimohammadi, Mahmoudreza (2007). "A Reflection on the Moral Principles of Alavi Government", Alavi Research Journal, Year 1, Number 1, pp. 67-82.
Nazari, Zahra and Seif, Abdul Reza (2017). "Analysis of the structure and content of Shia narrative masnavis in the Qajar era", Persian poetry and prose stylistics, year 12, number 4 (series 46), pp. 81-98.
Nourikotnai, Nizamuddin (1959). Ali's appearance in Persian literature, Tehran: Zohra.