نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی
چکیده
ظهوراندیشه‌ها نوین و تعدد نحلههای فکری- فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. همگرایی از بنیادیترین اصول اعتقادی اسلام، که از عهد رسول‌الله(ص) با هدف و عقیدهای واحد حول محور امامت در مسیری خاصی مشخص گردید.عصر امام علی(ع)(تا40هجری) فصل آغاز فرقه‌گرایی، جریان‌سازی فکری، قیام‌ها، شورش‌های داخلی علیه خلافت اسلامی بود. فعالیت این جریانها در شبهه‌افکنی، همگرایی امت اسلامی یکی از این تهدیدها و زمینه ساز افتراق امت اسلامی بود. نوع مواﺟﻬﮥ امام‌علی(ع) با عوامل تفرقه‌افکنانه، تقویت و ایجاد وحدت و همگرایی امت نقش مهمی داشت. این مقاله با پرسش چیستی مؤلفه‌های راهبردی همگرایی از منظر امام علی(ع)، به روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای وکتب تاریخی و حدیثی، درصدد است با شناخت این مؤلفه‌ها در سیرة امام علی در موقعیت‌هایی نظیر مواجهه با خلفا و جریان‌های فکری، الگویی از روش‌های همسو به همگرایی اسلامی دست یابد. آموزه‌های در قالب مؤلفه‌های اصلاح مبانی اعتقادی توأم با احترام، حل اختلافات داخلی و وجود کینهها و عداوتها میان مسلمانان، نداشتن تنش و حضور در امورات سیاسی ونظامی، حُسن خُلق، تمسک به قرآن و سنت نبوی و غیره نمود یافت. فرﺿﻴﮥ مقاله بر آن است که امام(ع) بر مبنای اندیشه‌های بنیادین اسلامی، با درک شرایط سیاسی اجتماعی و ارتقای سطح آگاهی مردم در احیاء همگرایی امت واحده؛ ریشه‌های واگرایی را در عدم درک درست از دین و سنت رسول الله (ص) و قدرت طلبی و تمایلات حاکمیتی می‌دانستند. اقدامات امام در راستای همگرایی امت در قالب تدابیر و راهنمایی صحیح خلفا و تعامل با نحلههای فکری گوناگون و زدودن ابهام وشبهات و اجتناب از هرگونه اقدام واگرایانه در برابر یکپارچگی امت بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Historical Explanation of Strategic Components of Intellectual Convergence in Imam Ali's Leadership
نویسنده [English]
- TALAT DEHPAHLAVAN
چکیده [English]
After the death of the Prophet Mohammad (PBUH), the emergence of new ideas and multiplicity of intellectual-cultural trends have been a constant challenge in the Islamic world. To converge these intellectual-cultural trends, is one of the most fundamental religious principles of Islam. From the time of the Prophet Mohammad (PBUH), intellectual convergence was dealt with through a single goal and belief around the axis of Imamate. The reign of Imam Ali (PBUH), which lasted up to 40 AH, ushered in an era of sectarianism, intellectual currents, uprisings, and internal rebellions against the Islamic caliphate, which in turn were dividing the Islamic Ummah. Imam Ali's (PBUH) confrontation with politically divisive factions played an important role in creating and strengthening unity and convergence of thought among the Islamic Ummah. Using the descriptive-analytic and library research methods, this article tries to find the strategic components of intellectual convergence from Imam Ali's (PBUH) point of view. These strategic components were at work in situations such as confrontations with caliphs and divisive opinions, in order to achieve a pattern of methods aligned to Islamic intellectual convergence. Imam Ali's (PBUH) methods that will be analyzed here include: correcting the fundamentals of beliefs combined with respect, and solving internal disputes and enmities among Muslims. These methods also include easing the tensions between rivals, and participating in political and military affairs, having an exemplary character, as well as adherence to the Qur'an and Prophetic Sunnah, etc. The hypothesis of the article is that Imam Ali (PBUH) has tried to revive the convergence of a single Islamic Ummah by understanding the political and social conditions and raising the level of people's awareness based on fundamental Islamic ideas. Imam Ali (PBUH) considered the roots of intellectual divergence to be in the lack of correct understanding of the religion and tradition of Prophet Muhammad (PBUH) and the desire for power. Imam's actions in the direction of the intellectual convergence of the Ummah have been in the form of proper measures and guidance of the caliphs and interacting with various intellectual ways, including removing ambiguities and doubts and avoiding any divergent actions against the unity of the ummah.
کلیدواژه‌ها [English]
- Imam Ali (PBUH)
- unity of the Ummah
- Imamate
- internal conflicts
- Nahj al-Balagha
)