مهین عنافجه؛ علی گنجیان خناری
چکیده
احتجاج یکی از رویکردهای کاربردشناسی است که در این جستار در گستره تحلیل گفتمان بررسی میشود. البته به سختی میتوان تحلیل گفتمان را از سایر تخصصهایی که به بررسی گفتارها میپردازد متمایز ساخت، زیرا تحلیل گفتمان، همان تحلیل کاربرد زبانی است و آن در واقع بررسی کاربرد کنشی گفتمان است. و احتجاج به مجموعهای از تکنیکهای گفتاری ...
بیشتر
احتجاج یکی از رویکردهای کاربردشناسی است که در این جستار در گستره تحلیل گفتمان بررسی میشود. البته به سختی میتوان تحلیل گفتمان را از سایر تخصصهایی که به بررسی گفتارها میپردازد متمایز ساخت، زیرا تحلیل گفتمان، همان تحلیل کاربرد زبانی است و آن در واقع بررسی کاربرد کنشی گفتمان است. و احتجاج به مجموعهای از تکنیکهای گفتاری اطلاق میشود که هدف آن، جلب توجه مخاطبان به مسائل ارائه شده یا بالا بردن میزان توجه آنها به قصد اقناع است. این جستار به شیوۀ تحلیلی توصیفی به اثبات رویکرد اقناع با فرایند تأثیرگذاری مستقیم آن در نمونههایی از خطبهها و نامههای امام علی(ع) که در باب احتجاج است، میپردازد و البته آن تأثیرگذاری از طریق تبیین منظورشناسی زبان و کنشگفتاری آن به سبک تحلیل گفتمان احتجاجی بهدست میآید که در این جستار به طور دقیق و کامل به آن پرداخته شده و با روشهای نوین شرح داده و تبیین شده است. از مهمترین یافتههای این پژوهش، قدرت اقتدارگرایانه گفتمانی احتجاجی است که امام علی(ع) آن جایگاه را از قدرت گفتمانی زبان خود به دست آورده و نه از به کارگیری شواهد و امثال و حکم که به عنوان قاعدة ابزاری برای قدرت بخشیدن به گفتمان به کار میرود.
علی قنبری برزیان؛ داود زهرانی
چکیده
زمینه و هدف: واکاوی وتحلیل خطبهها وآثار امام علی (ع) نشان میدهدکه امام درمقام حکمران جامعه اسلامی درمدیریت رفتارهای اجتماعی و تحولات اجتماعی وسیاسی جامعه، تاکید بینظیری برخلقیات اجتماعی وتغییرات و دگرگونیهای آن دارد. درمقاله حاضرتلاش براین است که به این پرسش پاسخ داده شود که از نقطهنظر امام علی (ع)، خلقیات اجتماعی چه تاثیری ...
بیشتر
زمینه و هدف: واکاوی وتحلیل خطبهها وآثار امام علی (ع) نشان میدهدکه امام درمقام حکمران جامعه اسلامی درمدیریت رفتارهای اجتماعی و تحولات اجتماعی وسیاسی جامعه، تاکید بینظیری برخلقیات اجتماعی وتغییرات و دگرگونیهای آن دارد. درمقاله حاضرتلاش براین است که به این پرسش پاسخ داده شود که از نقطهنظر امام علی (ع)، خلقیات اجتماعی چه تاثیری بر توسعه و پیشرفت و در عینحال سقوط جوامع اسلامی و انسانی خواهد داشت؟روش: برای نیل به این هدف، پس ازتدارک نظری، ازروش مطالعات تاریخی و اسنادی وتحلیل محتوا استفاده شده است.یافتهها و نتایج: پژوهش حاضر نشان داد که درروش توسعه اجتماعی درحکمرانی امام علی(ع)، سنتها و ویژگیهای اخلاق اجتماعی جایگاه محوری دارند.مراقبت و نظارت نظام اجتماعی بر خلقیات اجتماعی از جمله دورویی،بدگمانی و سوء ظن،تنبلی و تملق و تجمل،کلید توسعه اجتماعی و بازتولید سرمایه اجتماعی درحکمرانی امام علی(ع) هستند. ازسوی دیگر، فقدان خلقیات اجتماعی علاوه برایجاد بی اعتمادی،امکان همکاری و مشارکت وسایر تعاملات و کنشهای متقابل اجتماعی را از بین میبرد و در پی آن، فقدان مشارکت و اعتماد متقابل اجتماعی، امکان هرگونه توسعه اجتماعی را از بین میبرد و دورویی و تملق و تنآسایی و خشونت جایگزین آن در جامعه میگردد.
هما محب علیان؛ شهربانو دلبری؛ اردشیر اسد بیگی؛ مصطفی گوهری فخرآباد
چکیده
مشروعیت خلافت امام علی (ع) و جایگاه ایشان در میان خلفای راشدین از حیث افضلیّت به موضوعی کاملاً مسئله برانگیز در قرن سوم میان علمای سنی تبدیل شده بود و دیدگاههای متعارضی نسبت به آن ابراز میشد. یکی از کسانی که موضعی مثبت و موافق عقیده شیعه اتخاذ کرد، ابوجعفر اسکافی (د 240ق)، عالم معتزلی بغدادی، بود. وی به مانند بیشتر معتزله بغداد، امام ...
بیشتر
مشروعیت خلافت امام علی (ع) و جایگاه ایشان در میان خلفای راشدین از حیث افضلیّت به موضوعی کاملاً مسئله برانگیز در قرن سوم میان علمای سنی تبدیل شده بود و دیدگاههای متعارضی نسبت به آن ابراز میشد. یکی از کسانی که موضعی مثبت و موافق عقیده شیعه اتخاذ کرد، ابوجعفر اسکافی (د 240ق)، عالم معتزلی بغدادی، بود. وی به مانند بیشتر معتزله بغداد، امام علی (ع) را در جایگاهی برتر از سه خلیفه پیشین نشاند و جنگهای داخلی امام را ناقض مشروعیت خلافت ایشان ندانست. در کنار آن در مقابل ناصبیان اعم از مرجئه، عثمانیه، محدّثان بغدادی و حتی شماری از معتزله استوارترین دفاعها را از ساحت امیرالمؤمنین علی(ع) نمود. در این پژوهش دیدگاههای اسکافی بر اساس دو کتاب باقیمانده وی، المعیار و الموازنه و نقض العثمانیه مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش بیانگر آنست که اسکافی نقش موثری در زدودن تبلیغات منفی علیه امام داشت و المعیار و الموازنهبه معیار و راهنمایی برای اهل سنت جهت شناخت درست امیرالمؤمنین علی (ع) تبدیل شد.
بهاره نصیری
چکیده
از آنجایی که هر آنچه که پیامی را به دیگری منتقل کند، می تواند کارکرد رسانه را داشته باشد؛ بنابراین «نهج البلاغه» نیز از جایگاه یک «رسانه» برخوردار است و این توانایی را دارد؛ تا با کارکردهای خود مفاهیمی را که حضرت علی (ع) در نظر داشته اند به مخاطب ارسال و گام مهمی را در عرصه فرهنگ سازی دینی بردارد. در این پژوهش، با روش تفسیری-تحلیلی ...
بیشتر
از آنجایی که هر آنچه که پیامی را به دیگری منتقل کند، می تواند کارکرد رسانه را داشته باشد؛ بنابراین «نهج البلاغه» نیز از جایگاه یک «رسانه» برخوردار است و این توانایی را دارد؛ تا با کارکردهای خود مفاهیمی را که حضرت علی (ع) در نظر داشته اند به مخاطب ارسال و گام مهمی را در عرصه فرهنگ سازی دینی بردارد. در این پژوهش، با روش تفسیری-تحلیلی به بررسی سواد رسانه ای در کلام امیرالمومنین (ع) پرداخته شده است. و از میان ابعاد سواد رسانه ای (یعنی بعد احساسی، شناختی، زیبایی شناختی و اخلاقی)، بعد اخلاقی سواد رسانه ای در صلح و مدارای امام علی (ع) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آنست که امام علی(ع) به عنوان یک رهبر دینی در این کتاب، سخنان آموزنده ای درباره صلح و مدارا مطرح کرده اندکه راهی بسیار روشن، هماهنگ با عقلانیت ناب، وجدان پسند و جهان بینی الهی دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که مضامین و مولفه های مرتبط با سواد رسانه ای، از بعد اخلاقی و از منظرِ صلح و مدارا در متن نهج البلاغه کدامند؟ این سخنان نشان می دهد که مولفه های سواد رسانه ای در نهج البلاغه شامل: تفکر انتقادی، پرسشگری، شک راهبردی، گسترش فرهنگ پژوهشگری، عدم سطحی نگری، توجه به مسئولیت اجتماعی، سواد اخلاقی و توجه به کرامت انسانی، اخلاق رسانه ای و انتقاد پذیری در باور امام مسلمانان شیعه به عنوان امری نیکو و ثمربخش است.
ابراهیم فلاح
چکیده
یکی از روشهای کشف معانی واژهها، در نهج البلاغه توجه به مفاهیم همنشین است که نقش مکمل در فهم مقصود نهج البلاغه از ایراد واژگان دارد.پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است که واژه علم را در نهج البلاغه بر پایه روابط هم نشین، مورد واکاوی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. واژه علم از پربسامدترین واژه ها در قالبهای مختلف اشتقاقی در نهج البلاغه ...
بیشتر
یکی از روشهای کشف معانی واژهها، در نهج البلاغه توجه به مفاهیم همنشین است که نقش مکمل در فهم مقصود نهج البلاغه از ایراد واژگان دارد.پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است که واژه علم را در نهج البلاغه بر پایه روابط هم نشین، مورد واکاوی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. واژه علم از پربسامدترین واژه ها در قالبهای مختلف اشتقاقی در نهج البلاغه است. حضرت علی علیه السلام با بهره مندی از معارف بلند الهی و برای تعالی جایگاه انسان و ارزشهای انسانی، به سوی فراگیری علم نافع دعوت و از پرداختن به علم غیر نافع بر حذر میدارد. برآیند پژوهش نشان میدهد. مؤلفه های معنایی علم در دو محور آثار ونتایج قابل ارایه است. واژگانی از قبیل : حلم،تفکر، تعقل وعمل از لوازم علم و واژگان فهم، بصیرت، حکمت، معرفت، یقین،منفعت و خیر ازآثار ونتایج علم ودر رابطه تقابلی واژگان جهل وجاهل با مرکزیت علم، پیکرهای را تشکیل میدهند که اجزای آن در یک حوزه معنایی به صورت هم نشین برای تقویت معنی علم، در کنار این واژه قرار میگیرند. نتایج حاصل نشان میدهد، واژگان همنشین تفکر، تعقل،عمل و حلم با علم دارای رابطه معنا داری بوده و تشدید کننده آن می باشد.
محمدسالم محسنی
چکیده
صلح موجب امنیت جامعه، آرامش مردم، آسایش لشکریان و آبادانی شهرها است؛ اما این آثار زمانی بر آن مترتب خواهد بود که شرایط و مقررات صلح رعایت شود. در این تحقیق تلاش شده است تا شرایط و الزامات صلح از دیدگاه امام علی مورد بحث قرار گیرد. پرسش پژوهش این است که شرایط و الزامات صلح از دیدگاه امام علی چیست؟ پاسخ به این پرسش در سخنان امام علی بهخصوص ...
بیشتر
صلح موجب امنیت جامعه، آرامش مردم، آسایش لشکریان و آبادانی شهرها است؛ اما این آثار زمانی بر آن مترتب خواهد بود که شرایط و مقررات صلح رعایت شود. در این تحقیق تلاش شده است تا شرایط و الزامات صلح از دیدگاه امام علی مورد بحث قرار گیرد. پرسش پژوهش این است که شرایط و الزامات صلح از دیدگاه امام علی چیست؟ پاسخ به این پرسش در سخنان امام علی بهخصوص عهدنامه مالک اشتر مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه آن حضرت استنباط شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که صلح از نگاه او ذاتا امر مطلوب است، اما مشروط براینکه مورد رضای خداوند بوده و عزت و اقتدارجامعه اسلامی درآن حفظ شود. امام نکات متعددی را به عنوان شرایط و الزامات صلح یادآور میشود که عبارتند از: هوشیاری نسبت به توطئههای دشمن و پیامدهای احتمالی آن؛ آیندهنگری و دوراندیشی و عدم حسن ظن به دشمن؛ شفافیت و روشن بودن پیمان صلح و عدم تأویلپذیری آن و درنهایت پایبندی به معاهدات صلح و پرهیز از هرگونه فریبکاری وپیمانشکنی. رعایت مجموع این شرایط و الزامات به صلح بُردبُرد میانجامد که تأمین کننده منافع دو طرف مخاصمه است.
محمدجواد یدالهی فر
چکیده
با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهجالبلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات ...
بیشتر
با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهجالبلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات و تمایزاتی میان این دو متن دیده میشود که با روشن شدن این وجوه اشتراک و تمایز، هم در درک بهتر گلشن راز گامی دیگر برداشته میشود و هم وجوه دیگری از عناصر اندیشه مولای متقیان علی (ع) در نهجالبلاغه برای فرد محقق آشکار میگردد. جستار حاضر با استفاده از رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی موضوع علم الهی در دو کتاب نهجالبلاغه و گلشن راز شیخ محمود شبستری پرداخته است، با توجه به رهیافت علمی این مقاله بااینکه امام علی (ع) در نهجالبلاغه و شیخ محمود شبستری در گلشن راز، به عالم بودن خداوند معتقدند اما امیرالمؤمنین (ع) در نهجالبلاغه بیشتر کیفیت سلبی و تنزیهی علم خداوند را آنهم با توجه به مطالب و آیات قرآنی بیان میکنند، اما مطالب گلشن راز در مورد علم الهی بر اساس اعتقاد به وحدت وجود و اعیان ثابته میباشد که مبنای آن تفکّرات ابن عربی است.
سید محسن موسوی
چکیده
عید غدیر خم به عنوان روز آغازین بیعت مسلمانان با امیرمومنان از اعیاد برتر مسلمانان و به طو رخاص شیعیان است. روایات ناقل این واقعه متعدد و در دسته بندیها و گونههای مختلف قابل رهگیری هستند.نویسندگان متون اسلامی اعم از محدثان و مورخان با توجه به میزان علاقهی خود به نقل واقعه ی غدیر تعدادی از این روایات را در کتابهای خود نقل کردهاند ...
بیشتر
عید غدیر خم به عنوان روز آغازین بیعت مسلمانان با امیرمومنان از اعیاد برتر مسلمانان و به طو رخاص شیعیان است. روایات ناقل این واقعه متعدد و در دسته بندیها و گونههای مختلف قابل رهگیری هستند.نویسندگان متون اسلامی اعم از محدثان و مورخان با توجه به میزان علاقهی خود به نقل واقعه ی غدیر تعدادی از این روایات را در کتابهای خود نقل کردهاند که عمادالدین محمد بن ابوالقاسم طبری(قرن ششم) از آن جمله است که کتاب بشارة المصطفی را برای نشان دادن فضیلت شیعه و شیعیان و اعتقادات ایشان نگاشته است. پرسش اساسی این است که محدثان و به طور خاص عمادالدین طبری، چه نگاهی به رویداد غدیر داشته و چه روایاتی را در تبیین و ترویج فرهنگ غدیر در آثار خود منعکس ساخته اند. گونه شناسی روایات غدیر در کتاب بشاره المصطفی، کمک شایانی را به شناخت غدیر و انواع مسایل مرتبط با آن خواهد کرد. در این نوشته که به شیوهی توصیفی – تحلیلی سامان یافته است، گونههای روایاتی که دربارهی فضیلت و اعمال غدیر، حاضران در غدیر ، احتجاج امام به غدیر و ..... ، نشان داده خواهد شد. کشف روایات غدیریه به عنوان یکی از عناصر محوری کتاب، آمادهسازی متون روایی مورد نیاز برای اقناع مخالف و استحکام عقیده موافق از دستاوردهای این نوشتار است.
مجتبی گراوند؛ علی محمد ولوی؛ زهرا نظرزاده
چکیده
توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی (عدالت توزیعی) از دیرباز دغدغه رهبران سیاسی، متفکران و نظریه پردازان بوده است. مقاله پیش رو قصد دارد شیوه های توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی توسط امام علی(ع) را مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان عدالت توزیعی امام علی (ع) بر چه شیوه هایی استوار است؟ تبیین پرسش مذکور ...
بیشتر
توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی (عدالت توزیعی) از دیرباز دغدغه رهبران سیاسی، متفکران و نظریه پردازان بوده است. مقاله پیش رو قصد دارد شیوه های توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی توسط امام علی(ع) را مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان عدالت توزیعی امام علی (ع) بر چه شیوه هایی استوار است؟ تبیین پرسش مذکور با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف که گفتمان را در ارتباط با عوامل سیاسی- اجتماعی و فرهنگی تحلیل و به بررسی بازتاب ایدئولوژی و قدرت در گفتمان ها و بررسی چگونگی جهت گیری گفتمان ها در تثبیت یا تغییر وضعیت سیاسی موجود می پردازد، امکان پذیر است. یافته های پژوهش نشان می دهد که امام علی (ع) پنج شیوه برای توزیع مناسب ثروت و درآمد پیشنهاد نموده اند: 1. شناسائی موقعیت اجتماعی سرشاخه ها و سطوح مختلف بهزیستی گروه ها. 2. افزایش توزیع ثروت و درآمد در سطوح پائین اجتماع و کاهش آن در سطوح بالای اجتماع.3. توزیع به میزان تلاش و استحقاق افراد.4. انتقال مالیات ها به بخش عمومی. 5. توجه به منفعت همگانی. نتیجه آنکه مزایای اقتصادی و اجتماعی باید به گونه ای معقول ساماندهی شوند که به سود همگان باشند و رفاه هیچ فردی از افراد جامعه نباید از سطح عمومی جامعه پائین تر باشد و نیازی نیست که ثروت و درآمد حتما برابر باشد، بلکه تنها باید به سود همگان باشد زیرا بی عدالتی همان نابرابری هائی است که به سود همگان نیست.
سمیه امین رعیا جزه؛ هادی عالم زاده؛ یونس فرهمند؛ معصومعلی پنجه
چکیده
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اِسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اِسناد، نا همخوانی برخی از گزارشها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده همعصر (المغازی واقدی، الرِدَّه واقدی، السیرهُ ...
بیشتر
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اِسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اِسناد، نا همخوانی برخی از گزارشها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده همعصر (المغازی واقدی، الرِدَّه واقدی، السیرهُ النَبَویَّه ابن هشام، الطبقات الکبری ابن سعد، الامامه و السیاسه ابن قُتَیبَه و...) و به ویژه ارائه گزارشهای نادر و تشیّع وارِ یعقوبی بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات او را ضرور میسازد. پرسشهای این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ و سرانجام اینکه معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافتههای پژوهش اگرچه روایات یعقوبی در باب جانشینی امام علی (ع) در مدینه در غزوَه تَبوک، تصدّی امام علی (ع) در جمع آوری زکات و جزیه از نجرانیها، حجه الوداع و واقعه غدیر، استنکاف از بیعت با ابوبکر (جز یک روایت)، رایزنی عمر با امام علی (ع) در تعیین مبدأ تاریخ، رایزنی عمر با امام علی (ع) در امور مالی، انتخاب خلیفه سوم (جز دو روایت) و مشاورۀ عثمان با امام علی (ع) در مسائل فقهی همسو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متأثّر از گرایشهای شیعی یا دلایل ناشناخته دیگر گزارشهایی متفاوت و کمیاب ارائه کرده که منبع آنها مشخّص نیست.
علی صیادانی؛ پرویز احمدزاده هوچ؛ عاطفه رحمانی
چکیده
تقابل یا تضاد یکی از مهمترین رویکردهای نظری در بررسی مسائل اجتماعی به شمار میرود. لوئیس آلفرد کوزر یکی از سرشناسترین نظریهپردازان جامعهشناسی به حساب میآید که تاثیر بسزایی در بسط و توسعه نظریه تقابل داشته و این نظریه را در لایههای سلبی و ایجابی آن، بازآفرینی کرده است. کوزر در کتاب خود «نظریه تقابلهای اجتماعی»، رفتار ...
بیشتر
تقابل یا تضاد یکی از مهمترین رویکردهای نظری در بررسی مسائل اجتماعی به شمار میرود. لوئیس آلفرد کوزر یکی از سرشناسترین نظریهپردازان جامعهشناسی به حساب میآید که تاثیر بسزایی در بسط و توسعه نظریه تقابل داشته و این نظریه را در لایههای سلبی و ایجابی آن، بازآفرینی کرده است. کوزر در کتاب خود «نظریه تقابلهای اجتماعی»، رفتار و تعامل انسانها، گروهها و احزاب سیاسی را در شانزده نظریه واکاوی کرده است. این نظریه بستری مناسب برای خوانش متون مختلف از منظر جامعهشناختیبه شمار میرود؛ از اینروی، پژوهش پیش رو، با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه تقابلهای اجتماعی کوزر، به بازخوانی و تحلیل نامههای امام علی (ع) به معاویه برآمده است تا درونمایه و محتوای پنهان و عمیق این نامهها را در ضمن تقابلهای اجتماعیبه تجزیه و تحلیلبگذارد و افقهای نویی فراروی پژوهشگران قرار دهد. پژوهش حاضر با خوانش و تحلیل نامههای امام (ع) به معاویه بر اساس نظریه تقابل اجتماعی کوزر، به این نتیجه دست یافته که متن نامههای نهج البلاغه، بستری بسیار مناسب جهت خوانش جامعهشناختی بر اساس نظریه تقابل به دست میدهند؛ چراکه از گفتمان جدلی بهره میگیرند و میتوان از تقابلهای فراوانی همچون تقابل و ایدئولوژی، تقابل خالص و ناخالص، تقابل و انگیزش ناگهانی خصمانه، نظریه در تعقیب دشمنان و غیره در بطن نامهها سخن گفت.
احمد عابدی؛ یدالله محمودی
چکیده
اسلام دینی واقعبین است؛ به این معنا که در جستجوی «واقعیت» به عنوان آرمان، تلاش مردمان را جهت می-بخشد. از اینرو امام علی (ع) در نهجالبلاغه به پیروی از قرآن در موقعیتهای مناسب به تبیین واقعیت پرداختهاست. واقعبینی در همۀ عرصههای زندگی از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. پژوهش حاضر با روش کتابخانهای به نسبت سنجی واقعبینی ...
بیشتر
اسلام دینی واقعبین است؛ به این معنا که در جستجوی «واقعیت» به عنوان آرمان، تلاش مردمان را جهت می-بخشد. از اینرو امام علی (ع) در نهجالبلاغه به پیروی از قرآن در موقعیتهای مناسب به تبیین واقعیت پرداختهاست. واقعبینی در همۀ عرصههای زندگی از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. پژوهش حاضر با روش کتابخانهای به نسبت سنجی واقعبینی و آرمانگرایی از منظر امام علی(ع) پرداخته و نتایج پژوهش بیانگر آن است که: امام علی (ع) بنابر واقعبینیای که از شرایط اجتماعی، سیاسی وزمانی داشتهاند، برای حفظ و تقویت آرمانهای نظام نوپای حکومت اسلامی از هیچ کوششی فروگذاری ننمودند. در نگاه امام علی (ع) واقع-بینی همان حقیقتبینی است که بر مبنای قضاوت و جهانبینی صحیح استوار بوده و در نهایت واکنشی معقول، انسانی و الهی را به همراه دارد و انسان را از رویکرد ناامیدی و ظلمانی دیدن جهان نجات میدهد. آرمانگرایی به آرزوهای متعالی و سازنده اشاره دارد که بدون توجه به واقعیات و بدون بهکارگیری سازوکارهای منطقی، خیالپردازی بوده و باعث میشود آرمانها در حد شعار باقی بمانند.
اکرم السادات حسینی؛ یحیی میرحسینی؛ کمال صحرایی
چکیده
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهجالبلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفتهاست. امام علی (ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزیشان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی (ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه ...
بیشتر
تعبیر «الجفاة الطغام» در سه خطبه نهجالبلاغه، خطاب به اهل شام بکار رفتهاست. امام علی (ع) این گروه را تندخو و در شمار اراذل و اوباش جای داده که تنها اتحاد، موجب پیروزیشان شده است. نکته قابل توجه، استعمال جفاة طغام به دو صورت معرفه و نکره و اظهار تعجب علی (ع) از جفاةطغام است که بدون دریافت «مَعُونه»، به اطاعت از معاویه درآمدهاند. درباره این نسبت، شارحان، تعجب امام (ع) را تنها به تبعیت بدون عطا منحصر کردهاند. برخی از شارحان معنای لغوی را پاداش و مستمری دانستهاند اما تعجب خود را این چنین ابراز داشته که محال است معاویه به سپاهیان، عطایی نداده باشد؛ تحلیل برخی آن است که مَعونه به معنای پرداختهای مازاد بر حقوق ماهیانه است که به تیمارداری ستوران و تعمیر اسلحه اختصاص مییافته است.
این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی مفهوم جفاةطغام را بازشناسی کرده است. در پایان این نتیجه بهدست آمد که هرگروه عالیرتبه یا دونپایهای که اقتدار، وفاداری و اطاعت از حاکمیت حضرت علی (ع) را نادیده گرفته، بـه فکر تصاحب قدرت یا معترض سیاستهای حضرت بوده و امنیت شـهرها را بـرهـمزند، همگی در شمار موصوفان به «الجفاة الطغام» قرار میگیرند. در این میان، گروههایی هویتیابی شدند که از معاویه، معونه و عطایی دریافت نمیکردند که دقیقا با توصیف امام، سازگار است. با شناخت هویت طغام این نکته حاصل شد که اظهار تعجب علی (ع) تنها از جفاةطغام نیست که بدون معونه از معاویه اطاعت میکنند؛ بلکه حضرت متعجب از صحابیانی هستند که حقوقی برابر را نپذیرفته و روشهای ایشان را خوش ندارند.
فاطمه جان احمدی؛ فروزان احمدی
چکیده
بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، بهعنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی بههنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرمخو، صلحجو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از منش ...
بیشتر
بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، بهعنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی بههنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرمخو، صلحجو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از منش نظامی امامعلی (ع) بسیار گفتهاند، اما آنچه امام را از همعصرانش بهعنوان یک حاکم و خلیفهی سرآمد، ممتاز میکند، برخورداری از کمال عقل در کارویژههای سیاسی و دیپلماسی است. چنانکه در سیره سیاسی و فرهنگی حضرت مجموعهای از مذاکرات و همرایزنی های سیاسی و فرهنگی وجود دارد که میتوان از خلال آنها به شخصیت عقلانی ایشان در اتخاذ راهبردهای حکومتی دست یافت.در طول تاریخ این الگو رفتارها به مثابه راهبردهای اجتماعی سرمشق شیعیان بوده است. بر این اساس خواست مقاله حاضر مطالعه ابعاد همرایزنی های امامعلی (ع) در خلال خلافت ایشان که علی رغم کوتاهی در زمان، عمقی به وسعت روزگاران داشتهاست. سؤال این مقاله این است که ابعاد مذاکرات امامعلی به عنوان الکو رفتارهای سیاسی در خلال خلافت ایشان چه بودهاست؟ گروههای هدف همرایزنی های سیاسی از منظر امامعلی کدامند؟ و نتایج راهبردهای فرهنگی در مناسبات سیاسی ایشان چیست؟ این پژوهش برپایه مطالعات تاریخی، توصیفی و تحلیلی متکی بر منابع تاریخی و با استناد به مکتوبات امامعلی تدوین و تنظیم شدهاست.
علی صیادانی؛ پرویز احمدزاده هوچ؛ عاطفه رحمانی
چکیده
تقابل یا تضاد یکی از مهمترین رویکردهای نظری در بررسی مسائل اجتماعی به شمار میرود. لوئیس آلفرد کوزر یکی از سرشناسترین نظریهپردازان جامعهشناسی به حساب میآید که تاثیر بسزایی در بسط و توسعه نظریه تقابل داشته و این نظریه را در لایههای سلبی و ایجابی آن، بازآفرینی کرده است. کوزر در کتاب خود «نظریه تقابلهای اجتماعی»، رفتار ...
بیشتر
تقابل یا تضاد یکی از مهمترین رویکردهای نظری در بررسی مسائل اجتماعی به شمار میرود. لوئیس آلفرد کوزر یکی از سرشناسترین نظریهپردازان جامعهشناسی به حساب میآید که تاثیر بسزایی در بسط و توسعه نظریه تقابل داشته و این نظریه را در لایههای سلبی و ایجابی آن، بازآفرینی کرده است. کوزر در کتاب خود «نظریه تقابلهای اجتماعی»، رفتار و تعامل انسانها، گروهها و احزاب سیاسی را در شانزده نظریه واکاوی کرده است. این نظریه بستری مناسب برای خوانش متون مختلف از منظر جامعهشناختی به شمار میرود؛ از اینروی، پژوهش پیش رو، با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه تقابلهای اجتماعی کوزر، به بازخوانی و تحلیل نامههای امام علی (ع) به معاویه برآمده است تا درونمایه و محتوای پنهان و عمیق این نامهها را در ضمن تقابلهای اجتماعی به تجزیه و تحلیل بگذارد و افقهای نویی فراروی پژوهشگران قرار دهد. پژوهش حاضر با خوانش و تحلیل نامههای امام (ع) به معاویه بر اساس نظریه تقابل اجتماعی کوزر، به این نتیجه دست یافته که متن نامههای نهج البلاغه، بستری بسیار مناسب جهت خوانش جامعهشناختی بر اساس نظریه تقابل به دست میدهند؛ چرا که از گفتمان جدلی بهره میگیرند و میتوان از تقابلهای فراوانی همچون تقابل و ایدئولوژی، تقابل خالص و ناخالص، تقابل و انگیزش ناگهانی خصمانه، نظریه در تعقیب دشمنان و غیره در بطن نامهها سخن گفت.