نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده مطالعات اجتماعی

چکیده

از آنجایی که هر آنچه که پیامی را به دیگری منتقل کند، می تواند کارکرد رسانه را داشته باشد؛ بنابراین «نهج البلاغه» نیز از جایگاه یک «رسانه» برخوردار است و این توانایی را دارد؛ تا با کارکردهای خود مفاهیمی را که حضرت علی (ع) در نظر داشته اند به مخاطب ارسال و گام مهمی را در عرصه فرهنگ سازی دینی بردارد. در این پژوهش، با روش تفسیری-تحلیلی به بررسی سواد رسانه ای در کلام امیرالمومنین (ع) پرداخته شده است. و از میان ابعاد سواد رسانه ای (یعنی بعد احساسی، شناختی، زیبایی شناختی و اخلاقی)، بعد اخلاقی سواد رسانه ای در صلح و مدارای امام علی (ع) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آنست که امام علی(ع) به عنوان یک رهبر دینی در این کتاب، سخنان آموزنده ای درباره صلح و مدارا مطرح کرده اندکه راهی بسیار روشن، هماهنگ با عقلانیت ناب، وجدان پسند و جهان بینی الهی دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که مضامین و مولفه های مرتبط با سواد رسانه ای، از بعد اخلاقی و از منظرِ صلح و مدارا در متن نهج البلاغه کدامند؟ این سخنان نشان می دهد که مولفه های سواد رسانه ای در نهج البلاغه شامل: تفکر انتقادی، پرسشگری، شک راهبردی، گسترش فرهنگ پژوهشگری، عدم سطحی نگری، توجه به مسئولیت اجتماعی، سواد اخلاقی و توجه به کرامت انسانی، اخلاق رسانه ای و انتقاد پذیری در باور امام مسلمانان شیعه به عنوان امری نیکو و ثمربخش است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Metaphor of the concept of peace and tolerance in terms of media literacy components based on Nahjul Balagha

نویسنده [English]

  • Bahareh Nasiri

استادیار و عضو هیات علمیژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده [English]

Since anything that conveys a message to another can serve as a medium; Therefore, "Nahj al-Balaghah" also has the status of a "media" and has this ability; To send the concepts that Imam Ali (as) had in mind to the audience with his functions and to take an important step in the field of religious culture. In this research, media literacy in the words of Amir al-Momenin (AS) has been studied by interpretive-analytical method. And among the dimensions of media literacy (ie emotional, cognitive, aesthetic and moral dimension), the moral dimension of media literacy in peace and tolerance of Imam Ali (AS) has been studied. The findings indicate that Imam Ali (AS) as a religious leader in this book, has made instructive speeches about peace and tolerance that have a very clear path, in harmony with pure rationality, conscience and divine worldview. The main question of the present article is what are the themes and components related to media literacy, from a moral point of view and from the perspective of peace and tolerance in the text of Nahjul Balagha? These remarks show that the components of media literacy in Nahj al-Balaghah include: critical thinking, questioning, strategic doubt, spreading the culture of research, lack of superficiality, attention to social responsibility, moral literacy and attention to human dignity, media ethics and criticism. Acceptance in the belief of the Imam of Shiite Muslims is a good and fruitful thing

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balaghah
  • Amir al-Momenin Ali (AS)
  • media literacy
  • critical thinking
  • peace and tolerance
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه ا...، شرح نهج البلاغه، نویسنده علی ابن ابیطالب (ع)، گردآورنده محمد بن حسین شریف الرضی.
احمدزاده، علیرضا، حسنی فر، عبدالرسول (1393) حکومت مطلوب دینی بایدها و نبایدها با تکیه برنامه 53 نهج البلاغه، کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی.
باهنر، ناصر و چابکی، رامین (1393)، تحلیل سواد رسانه ای بر اساس مدلEC، فصلنامه فرهنگ و ارتباطات، سال پانزدهم، شماره 28، زمستان.
بصیریان جهرمی، حسین(1392)، مدل آموزش سواد رسانه ای، وب سایت مرکز آموزش و پژوهش همشهری، 25 خرداد.
بهشتی، احمد (1392)، دین و سیاست: صلح در نهج البلاغه، مجله درس هایی از مکتب اسلام، مهرماه، شماره 7.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد(1366)، غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد(1380)، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه محمد انصاری، تهران: امام عصر (ع)
سجادیه، نرگس(1394)، نقد و بررسی رویکرد سواد اخلاقی از منظر عاملیت انسانی، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، سال پنجم، شماره2.
خبرگزاری صدای افغان آوا، نخستین کنفرانس ملی سواد و صلح از دیدگاه علما، رهبران ملی و اجتماعی در کابل.
رفیعی، محمد طاهر(1394)، صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز در اسلام؛ نقدی بر رویکرد اسلام‌هراسی، اندیشه قم.
علیخانی، علی اکبر(1382)، نگاهی به پدیده گسست نسل ها، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
حسینی پاکدهی، علیرضا، شبیری، حسنیه السادات(1396)، آموزش سواد رسانه ای در فضای مجازی، فصلنامه مطالعات رسانه های نوین، سال سوم، شماره9، بهار.
خلیلی، مصطفی(1384)، ایمان و خردورزی از دیدگاه امام علی (ع)، مجله رواق اندیشه، شماره 40.
کراجکی، ابوالفتح(1410)، کنزالفوائد، قم:دارالذخایر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، چ چهارم، تهران:دار الکتب الإسلامیه.
کلان فریبایی، محمدرضا(1394)، دلواپسی در تاریخ اسلام، قم انتشارات ماندگار.
مقتدایی، لیلا(1395) امیری، مجید، حسین، نظری، ستاره، موسوی، جایگاه و اهمیت تفکر انتقادی از دیدگاه قرآن و امام علی (ع)، دو فصلنامه علمی و پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، شماره 15، بهار و تابستان.
مجلسی، محمدباقر(1372)، بحارالانوار، تهران: انتشارات اسلامیه.
مک لوهان، هربرت مارشال(1377)، برای درک رسانه ها، ترجمه سعید آذری، تهران: انتشارات سروش.
میرلو، محمدمهدی(1386)، آموزش نقادانه اندیشیدن، ویژه نامه نقطه، شماره 14، روزنامه جام جم.
نادری، عزت ا..، سیف نراقی، مریم(1378)، روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، تهران: انتشارات بدر.
نزهت، ابراهیم(1389)، اندیشه ورزی و تفکر خلاق از منظر نهج البلاغه، فصلنامه علمی و پژوهشی ادب عربی.
نصر اصفهانی، علی و همکاران(1391)، بررسی تحمل و مدارا در رهبری سازمان با تکیه بر دیدگاه نهج البلاغه، فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت اسلامی، دوره20، شماره 2.
نصیری، بهاره(1396)، سواد اخلاقی به عنوان یکی از رهیافت های سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 46
نهج البلاغه، دشتی، محمد(1379)، انتشارات مشرقین.
نهج البلاغه، سید رضی (گردآورنده)،(1390) ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات اشکذر.


Paulk, Chappel,March2017,www.peaceliteracy.org.
UNESCO (2005), Perspectives on Literacy Assessment: Titles and Topics of the UNESCO Expert Meeting, June 10-12, 2003, Paris, France: UNESCO.
Catts, R. & Lau, J. (2008). Towards information literacy indicators. UNESCO, Information Society Section, Communication and Information Section. IFAP: Information for all apps, Paris. UNESCO