پژوهش‌نامه علوی

چکیده در طول عصرهای متمادی، به‌ویژه عصر حاضر، «ارتباطات» (Communication) به‌عنوان سرمایۀ اجتماعی در کنار سرمایه‌های طبیعی، فناورانه و انسانی اهمیت فوق‌العاده یافته است. به این دلیل هر مدیری باید کوشش کند با ایجاد ارتباط دوجانبة مثبت، حسن تفاهم و احساس رضایت متقابل و سازنده را به‌وجود آورد و با تأمین نیازهای مادی و معنوی افراد، زمینة ایجاد تفاهم، احساس رضایت و خرسندی متقابل کارکنان و کارگران را با یکدیگر فراهم سازد تا از این طریق، باعث ایجاد انگیزش و رشدیافتگی افراد در راستای رسیدن به اهداف سازمان شود.
از طرفی، اسلام، چکیدۀ تمامى ادیان آسمانی و حاصل زحمات همۀ انبیاى الهى است. اسلامى که با «الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الإسلام دینا» (احزاب: 33) کامل شد و نعمت را بر انسان تمام کرد. اسلام پس از وفات پیامبر اکرم (ص) دچار کمبود‌ها، انحرافات و مصائب متعددی شد که با شروع حکومت و رهبری پیامبرگونۀ حضرت علی (ع) به جایگاه اصلی خویش بازگشت. حکومت آن حضرت، همانند دیگر حکومت‌ها، به مدیران و امیرانی نیاز داشت که با داشتن مهارت‌های ارتباطی مؤثر، درپی جلب رضایت و خرسندی کارکنان و مراجعان باشند و نیز با ایجاد این ارتباط مؤثر و دوسویه، حکومت را در رسیدن به اهداف خود یاری کنند. از این رو در مقالۀ حاضر برآنیم تا با تشریح ابعاد ارتباطات و مهارت‌های ارتباطی، نقش آن را در دوران حکومت حضرت علی (ع) مشخص سازیم.
 
 

چکیده در برخی منابع حدیثی، گزارش‌هایی پیرامون نقص عقل در زنان نقل شده است. وجود چنین روایاتی و رفتار نامناسب برخی مردان در جوامع اسلامی با زنان، موجب شده است بهانه‌ای به دست مخالفان اسلام افتد و ادعا کنند که قوانین اسلام ضدزنان است. بازکاوی دقیق مفاهیم و معانی واژگان چنین روایاتی، موجب رفع شبهات پیرامون اسلام و حقوق زن خواهد شد. اکثر محققان، «نقص» را به‌معنای کمبود و کاستی، معنا کرده‌اند. به‌علاوه، عقل را به‌معنای عقل نظری یا اجتماعی شمرده‌اند. اما، «نقص» در این روایات، به‌معنای ضعیف‌شدن، و عقل به‌معنای حافظه است. زنان به‌دلیل دارابودن برخی ویژگی‌های جسمی و روحی، احتمال می‌رود که برخی جزئیات یک رویداد را به حافظه نسپارند. حس بینایی خانم‌ها در مقایسه با آقایان ضعیف‌تر است که این حالت نیز در به یادسپاری جزئیات یک رویداد مؤثر است. ایام قاعدگی و یائسگی در زنان، موجب برخی اختلالات، مثل افسردگی و کاهش تمرکز و دقت در آنان می‌شود. این حالات در ضعیف‌شدن حافظۀ آنان‌ مؤثر است.
 

چکیده تصویرگری روشی است که گوینده، با استفاده از آن، مفاهیم ذهنی مورد نظر خود را به شنونده منتقل و مانند تابلویی آنها را دربرابر او مجسم می‌کند. این روش در کلام حضرت، با انواع مختلف و به‌وفور به‌کار رفته و مفاهیم مختلف را برای مخاطبان خود ترسیم کرده است. تصاویر استفاده‌شده در کلام حضرت را می‌توان به انواع مختلف دسته‌بندی کرد. این تصاویر باتوجه به صور بلاغی به‌کاررفته در کلام حضرت و نیز شیوه‌های به‌کارگیری و عناصر سازندۀ این صور و ساختار و کارکرد و مضمون و محتوای این تصاویر به انواع مختلفی مثل تصویر زبانی، مجازی، جزئی، مفرد، بافتی، ساکن، متحرک، اثباتی، اتفاقی، تصویرسطح، اعماق و... تقسیم‌بندی می‌شوند. در این تصاویر، حقایق محض ترسیم شده است و این از ویژگی‌های کلام حضرت علی (ع) است که تصویر در خدمت واقعیت است.
 
 

چکیده روایات نبوی و نیز واقعیت‌های تاریخی را نقد می‌کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویه‌ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان می‌دهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافت‌های اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایة وصیت حاکم بوده است و به‌طور پیش‌فرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص) است که از حقّ تعیین جانشین محروم شده است.
 

چکیده هر جامعه‌ای برای تداوم حیات و بقا به کار و فعالیت مردم و مسئولان احتیاج دارد. نیاز به کار از قرون باستان وجود داشته‏ است و هرچه می‌گذرد بر اهمیت آن افزوده می‌شود. کار، سرمایه و ذخیرۀ ملی است و می‌تواند به رشد تمدن کمک کند. علی (ع) اصول و موازین کار و تلاش را در گنجینۀ ‌گرانبهای خود (نهج‌البلاغه) بیان فرموده‌اند. ایشان در مسیر احیا و آبادانی جامعه همواره کار و تلاش می‌کردند و در مدت خلافت خویش از این امر مهم غافل نشدند.
پژوهش حاضر براساس اطلاعات کتاب‌های موجود، به‌ویژه نهج‌البلاغه، به شیوه‌ای توصیفی انجام شده است تا جایگاه کار و تقسیم کار و جوانب مختلف آن را براساس آموزه‌های نهج‌البلاغه ارائه کند و راهبردی برای ایجاد کار سالم و مفید درراستای پیشرفت جوامع کنونی جهان باشد. آنچه در این گنجینۀ شگرف یافت می‌شود، حاکی از این است که کار و تقسیم کار دارای جایگاه والایی است و در استمرار، بقا و تعادل جامعه، و پویایی، شکوفایی و پیشرفت جوامع جهانی نقش مؤثری دارد. به‌علاوه، سعی شده است با بهره‌گیری از آموزه‌های نهج‌البلاغه و اندیشه‌های برخی متفکران، دربارۀ تعریف و تبیین مفهوم کار، جایگاه کار، تقسیم کار، فواید و علل تقسیم کار، آثار تقسیم کار، ...، توجه و بررسی همه‌جانبه انجام شود.
 

چکیده امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌کرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم کوفه رهنمون می‌کند و زمینۀ فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می‌سازد.
محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود.
کلیدواژه‌ها: امیرالمؤمنین (ع)، مردم کوفه، نهج‌البلاغه، جمل، صفین، نهروان.
امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌کرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم کوفه رهنمون می‌کند و زمینۀ فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می‌سازد.
محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود.