نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار. دانشگاه شهید بهشتی. انستیتوی مطالعات علوم و فناوری
چکیده
یکی از مسائل مهم بسیاری از کشورهای مسلمان دستیابی به الگویی مطابق با پیش‌فرض‌های مذهبی و فرهنگی کشورها برای توسعه و پیشرفت می‌باشد. از آنجایی که اسلام نگاهی متفاوت به انسان و خواسته‌های او دارد، در بسیاری از مسائل دستورالعمل‌های جامعی در جهت رشد و توسعه بشریت ارائه داده است. براین اساس بیانات ائمه معصومین علیهمالسلام خاستگاه و محرک بسیاری از سازه‌های تفکری دال بر اصلاح سیستم‌های اقتصادی می‌باشد. پژوهش حاضر بر آن است با بررسی توصیفی-تحلیلی، مولفه‌های توسعه و پیشرفت اقتصادی را در سیره ائمه معصومین (ع) شناسایی و تبیین نماید. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و روش آن بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها، توصیفی و از نوع پیمایشی می‌باشد. در این پژوهش، ابتدا با روش تحلیل مضمون، مولفه‌های توسعه و پیشرفت اقتصادی در پرتو رهنمودهای ائمه معصومین (ع) از کتاب مفاتیح الحیاه مورد شناسایی قرار گرفتند، سپس کدهای اولیه با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA چندین مرتبه مورد تحلیل و بازبینی قرار گرفته و 131مؤلفه شناسایی گردید. سپس جهت آزمون نتایج از تکنیک دلفی فازی استفاده شد. در نهایت، 13 مضمون پایه توسعه و پیشرفت اقتصادی از مجموعه داده‌ها شناسایی گردید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Identifying and Explaining the Components of Economic Development and Progress in the Tradition of Ahl al-Bayt (as) in a Fuzzy Approach: A Case Study of the Book Mafatih al-Hayat
نویسنده [English]
- Ali Asghar Sadabadi
Assistant professor. Shahid Beheshti University. Institute for Science and Technology Studies
چکیده [English]
One of the important issues in many Muslim countries is to achieve a model of development and progress in accordance with the religious and cultural presuppositions of those countries. Since Islam has a different view of human and his wishes, it has provided comprehensive guidelines on many issues for the growth and development of humanity. Accordingly, the sayings and teachings of the infallible Imams (as) are the origin and stimulus of many of the thought structures suggesting the reform of economic systems. The present study, adopting a descriptive-analytical approach, aims to identify and explain the components of economic development and progress in the tradition of the Imams (as). The study is an applied one in terms of purpose, and the method is descriptive and of survey type in terms of data collection. In this study, first, through a content analysis, the components of economic development and progress were identified in light of the guidelines of the Imams (as) as taken from the book Mafatih al-Hayat; then, the primary codes were analyzed and reviewed several times using the MAXQDA software, and 131 components were identified. The fuzzy Delphi technique was then used to test the results. Finally, 13 basic themes of economic development and progress were identified form the data set.
کلیدواژه‌ها [English]
- Economic Progress
- Tradition of Ahl al-Bayt (as)
- Mafatih al-Hayat
- Indicators of Economic Progress
ابن شعبه الحرانی، حسن بن علی (1363). تحف العقول عن آل الرسول، تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ دوم، قم: موسسه انشارات اسلامی.
ابنعربی، محمد بن عبدالله (1408ق). أحکام القرآن، بیروت: دار الجیل.
ابو جعفر، احمد بن محمد بن خالد برقی (1371). المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه.
ابی بکر، عبدالرحمان (1429ق). الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
احمدبن علی بن ابی طالب الطبرسی (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج، چاپ یکم، مشهد: نشر مرتضی.
اصفهانى، راغب (1416ق). مفردات راغب، دمشق: دارالقلم.
آقا نظری، حسن (1385). اصول راهبردی توسعه اجتماعی – اقتصادی از دیدگاه امام علی (علیه السلام). النهج. 17 و 18. 19-9.
امیرالمومنین علی علیهالسلام (1379). نهج البلاغه، گردآوری ابوالحسن محمد بن الحسین سید رضی، تهران: انتشارات افراسیاب.
بختیاری، صادق؛ دهقانی زاده، مجید (1392). نقش فعالیتهای صنعتی در توسعه اقتصادی رهیافت مدل داده - ستانده، فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، 2، 59-79.
جعفری، اسمر، رحمانستایش، محمدکاظم (1397). همخوانی آموزه های قرآن با عوامل پیشرفت و توسعه اقتصادی در جامعه بشری. پژوهشنامه قرآن و حدیث، ۱ (۲۲) ، 115-79.
جوادی آملی، عبدالله (1391). مفاتیح الحیات، تهران: انتشارات اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388). تفسیر تسنیم، ج 17، تهران: انتشارات اسراء.
جهانیان، ناصر (1386). بنیادهای توسعه اقتصادی عادلانه در اسلام، فصلنامه اقتصاد اسلامی، 25، 178-157.
حاج امینی, مهدی, ابوترابی, محمد علی (1397). توسعة فهمِ توسعه: خوانش انتقادی کتاب تصورِ عصر پساتوسعه، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، 18(9)، 114-93.
حبیبی، جواد (1389). اسلام و توسعه پایدار، فصلنامه اندیشه صادق، 13 و 14، 105-100.
حسینی، رضا (1382). سیره اقتصادی امام علی (ع)، تهران: کانون اندیشه جوان.
الحمیری القمی، عبدالله بن جعفر (قرن 3هجری). قرب الاسناد، چاپ سنگی، تهران: کتابخانه نینوی.
حیدر شعیری، محمد بن محمد (1363). جامع الاخبار، چاپ دوم، قم: شریف رضی.
دیداری، چنور، علی محسنی، رضا، بحرانی، محمدحسین (1398). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه نامتوازن در استان کردستان با تاکید بر شاخصهای توسعه اقتصادی، جامعه شناسی اقتصادی و توسعه ، 8(2)، 197-167.
رشاد، علی اکبر (1386). دانشنامه امام علی(ع)، چاپ چهارم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سعدآبادی، علی اصغر، پورعزت، علی اصغر (1392). تدوین الگوی توسعه و پیشرفت در پرتو رهنمودهای امام علی(ع)، دوفصلنامه اسلام و مدیریت، 2(3)، 77-43.
سلطانی، الیزابت (1388). نقش بهره‌وری در رشد اقتصادی و توسعه صادرات غیرنفتی، مجله اقتصادی - ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، 95 و 96، 33-5.
شعیری، محمد بن محمد (۱۳۶۳). جامع الاخبار، قم: انتشارات رضی.
الشیخ الصدوق، محمدبن علی بن بابویه القمی (1364). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، چاپ دوم، قم: شریف رضی.
الشیخ الصدوق، محمدبن علی بن بابویه القمی (1402ق). مصادقه الاخوان، قم: لیتوگرافی کرمانی.
الشیخ الصدوق، محمدبن علی بن بابویه القمی (1403ق). الخصال، چاپ دوم، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
الشیخ الصدوق، محمدبن علی بن بابویه القمی (1413ق). من لایحضره الفقیه، چاپ سوم، قم: موسسه انتشارات اسلامی.
شیخ حُرّ عاملی (۱۴۱۴ق). تفصیلُ وَسائل الشیعة إلی تَحصیلِ مسائل الشّریعة، قم: انتشارات آل البیت لإحیاء التراث.
عابدی جعفری، حسین، تسلیمی، محمد فقیهی، ابوالحسن شیخزاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تببین الگوهای موجود در دادههای کیفی، دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، 2، 151- 198.
غضنفری، علی، محمدی نبی کندی، باب اله (1390). بررسی توسعه اقتصادی از منظر قرآن کریم، پژوهشنامه معارف قرآنی, 2(7), 126-103.
فراهانی فرد، سعید (1378). نگاهی به فقر و فقر زدایی از دیدگاه اسلام، چاپ اول، تهران: کانون اندیشه جوان.
فرهادی، علیرضا (1383). بررسی آثار تجارت خارجی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه برنامه و بودجه، 84، 27-58.
القاضی النعمان، نعمان بن محمد التمیمی المغربی (1385ق). دعائم الاسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
کریمیان، منصور (1385). مبانی اقتصادی امام علی(ع)، تهران: انتشارات اشرفی.
الکلینی، محمد بن یعقوب الرازی (1365ش). الکافی، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب اسلامی.
کیندل؛ برگر؛ چارلز (1351). توسعه اقتصادی، رضا صدوقی، رشت: مدرسه عالی مدیریت گیلان.
المجلسی، محمدباقر بن محمد تقی (1404ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
مروتی، سهراب، رحیمی، معصومه (1391). بررسی تأثیرقناعت درتحقق جهاد اقتصادی از منظر نهج البلاغه، در مجموعه مقالات همایش ملّی نهج البلاغه و علوم انسانی (556-585)، معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، اردیبهشت 1391، دانشگاه بوعلی سینا.
مطهری، مرتضی (1382). نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: انتشارات صدرا.
ملایی، مریم، پروایی هره دشت، شیوا، رحیمی، کاظم (1395). در باب چیستی توسعه، راهبرد توسعه، 48، 23-7.
نظرپور، محمدنقی (1390). گستره اثرگذاری فرهنگ اسلامی بر توسعه اقتصادی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، 38، 200-175.
یزدان بخش، بنت الهدی، محمدی، جمال (1398). شاخصهای اقتصادی پیشرفت و تعالی شهری با تأکید بر الگوی اسلامی ایرانی، اقتصاد اسلامی، 19(76)، 151-180.
یوسفی، احمدعلی (1386). نظام اقتصاد علوی (مبانی، اهداف و اصول راهبردی)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
یوسفی، احمدعلی (1389). سیره اقتصادی امام علی (ع)، مطالعات تفسیری. 3، 220-193.
Baltar, F., & Brunet, I (2012). "Social research 2.0: virtual snowball sampling method using Facebook", Internet research, 22 (1), 57 – 74.
Braun, V., & Clarke, V (2006). "Using thematic analysis in psychology", Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Cavalli-Sforza, V., & Ortolano, L (1984). Delphi forecasts of land use: Transportation interactions. Journal of Transportation Engineering, 110(3), 324-339.
Chang, Y. H (1998). Transportation plan appraisal and decision making-discussion and application of the fuzzy theory, Taipei: Hwatai.
Chen, M. K., & Wang, S. C (2010). “The use of a hybrid fuzzy-Delphi-AHP approach to develop global business intelligence for information service firms”, Expert Systems with Applications, 37(11), 7394-7407.
Cheng, C. H., & Lin, Y (2002). Evaluating the best main battle tank using fuzzy decision theory with linguistic criteria evaluation. European journal of operational research, 142(1), 174-186.
Dower, N (2011). Development Ethics, Encyclopedia of Applied Ethics, Second Edition, Lancaster: Academic Press.
Hsu, T. H., & Yang, T. H (2000). “Application of fuzzy analytic hierarchy process in the selection of advertising media”, Journal of Management and Systems, 7(1), 19-39.
Hwa, E. C. (1988) “The contribution of agriculture to economic growth: some empirical evidence”, World development, 16(11), 1329-1339.
Johnson, W. H., & Filippini, R (2013). “Integration capabilities as mediator of product development practices–performance”, Journal of Engineering and Technology Management, 30(1), 95-111.
Johnston, B. F., & Mellor, J. W (1961). “The role of agriculture in economic development”, The American Economic Review, 51(4), 566-593.
Kemp, R., Parto, S., & Gibson, R. B (2005). “Governance for sustainable development: moving from theory to practice”, International journal of sustainable development, 8(1-2), 12-30.
Kuran, T (2008). In The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd edition, New York: Palgrave Mcmillan.
Lélé, S. M (1991). “Sustainable development: a critical review”, World development, 19(6), 607-621.
Mikhailov, L (2003). “Deriving priorities from fuzzy pairwise comparison judgements”, Fuzzy sets and systems, 134(3), 365-385.
Murray, T. J., Pipino, L. L., & van Gigch, J. P (1985). “A pilot study of fuzzy set modification of Delphi”, Human Systems Management, 5(1), 76-80.
Myrdal G (1967). Economic Theory and under Developed Regions, New York: Pantheon.
Ojo, A., Janowski, T., & Awotwi, J (2013). “Enabling development through governance and mobile technology”, Government Information Quarterly, 30, S32-S45.
Okoli, C., & Pawlowski, S. D (2004). “The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications”, Information & management, 42(1), 15-29.
Pareto. V (1991). The Rise and fall of Elites, 1st edition, New Brunswick: Routledge.
Phillips, R (2000). “New applications for the Delphi technique”, Annual-San Diego-Pfeiffer And Company, 2(1), 191-196.
Sharda, B. D., Miller, G. A., & Haller, A. O (1998). “Concepts and indicators of development: an empirical analysis”, International Studies In Sociology And Social Anthropology, 82-99.
Syrquin, M., & Chenery, H. (1986). Industrialization and Growth. A Comparative Study. New York: Oxford University Press.
Szimai, A., & Verspagen, B. (2011). “Manufacturing and economic growth in developing countries 1950- 2005”, Unu-Merit Working Paper, https://ideas.repec.org/p/unm/unumer/2011069.html
)