نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
چکیده
بزرگ‌ترین دشمن سعادت و رستگاری آدمی نفس خودبین و هوس‌مدار اوست. این مرتبه از نفس زمینه را برای راه‌یابی اخلاق ناپسند به عرصة وجود انسان فراهم می‌کند؛ اگر آدمی با این مرتبه از نفس مبارزه کند، می‌تواند خویشتن اصلی خود را پیدا کند و به مرتبة بالاتری نائل آید. ازاینرو، مجاهده با نفس و کنار‌زدن هواهای نفسانی موجب به‌بار‌نشستن اخلاق و شکوفا‌شدن آن در وجود آدمی می‌شود. در‌عین‌حال، تنوع و کثرت جلوه‌های هوا و هوس در انسان مبارزه با آن را دشوار می‌کند؛ به‌ویژه به این سبب که هوا دربرابر عقل است، اما از جنس عقل عملی، نه عقل نظری، و هوای نفس مانع پدید‌آمدن انگیزه‌هایی است که برای تحریک عقل عملی لازم‌اند. هوای نفس حتی در عقل نظری هم اختلال ایجاد می‌کند؛ به‌طوری‌که گاه انسان باطل را حق می‌انگارد یا عملاً به شرک روی می‌آورد. ازآن‌جا‌که در منطق قرآن منشأ همة گناهان به هواپرستی منتهی می‌شود و مرجع همة اوصاف رذیله شرک است، هواپرستی در‌حقیقت شرک ربوبی است. ازاینرو، علمای اخلاق «تخلیه»، خالی‌کردن نفس از رذایل، را بر «تحلیه»، آراستن نفس به زیورهای اخلاقی، مقدم می‌دانند و آن را عامل شکوفایی فضایل اخلاقی برمی‌شمارند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Reason and Desire in the Theology of Imam Ali
نویسندگان [English]
- Abdul Hadi Feghhizade 1
- Tahere Chini Forushan 2
1 Member of Academic Board, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran
2 Ma Student, Faculty of Theology and Islamic studies, University of Tehran
چکیده [English]
The chief enemy to human happiness and righteousness is the egoistical soul and its desires. The soul gathers disgraceful behaviors; however, if a human being strives to fight desires, he can find his true self and enter a higher spiritual station. Hence, the fight against the soul and shying away from lustful desires are necessary conditions for growing a human ethic. At the same time, the diversity with which desires manifest themselves in human beings makes the fight difficult. Desires are in contradistinction with practical reason. The desires of the soul forbid the stirring of practical reason. The soul’s desires also impede upon theoretical reason in such ways that human beings can sometimes perceive, mistakenly, the false as true and hence be driven towards infidelity. In the logic of the Quran, all sins have their source in the soul and its desires and the source of all shameful attributes is infidelity. Listening to one’s desire is a form of associationism with the lord. Hence, scholars of ethics say that a seeker must first empty oneself from his ugly behaviors in order to receive praiseful attributes which are then eventually transformed into virtues.
کلیدواژهها [English]
- Keywords: soul’s desires
- Theoretical Reason
- Practical reason
- vile attributes
- virtuous attributes
)