نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانیو مطالعات فرهنگی

چکیده

در این مقاله احادیث نهج‌البلاغه به منزله تفسیر قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته‌اند و با استفاده از سخنان امام اول شیعیان علی علیه‌السلام منظومه‌ای اخلاقی صورت‌بندی شده که مبتنی بر مشترکات انسانی است تا پاسخگوی روابط فرادینی و فرافرهنگی در عصر ارتباطات باشد. این اصول اخلاقی بر مبانی مشترک انسان‌شناختی مانند پاک‌ نهادی، برادری و برابری افراد بشر، پایه‌گذاری شده‌است تا زمینه‌های مشترک اخلاقی مانند رحمت، وحدت و عدالت فراهم شود و سپس اصول «اخلاق مسالمت» به گونه‌ای صورت‌بندی گردد که در هر یک از اصول، همه زمینه‌های مشترکِ زیست اخلاقی و نیز همه مبانی انسان‌شناسانه، حضور داشته ‌باشند تا نظام اخلاقی منسجمی برای ارتباطات مسالمت‌آمیز میان «امت انسانی واحد»شکل گیرد. در این نوشتار با تمرکز بر آموزه‌های نهج‌البلاغه:
اول) انسان‌شناسیِ مبتنی بر اشتراکات فطری بشر به‌عنوان ریشه اصلی اخلاق مسالمت، تبیین و صورت‌بندی می‌شود؛
 دوم) زمینه‌های مشترک اخلاق مسالمت بر مبنای انسان‌شناسی فطری امام علی ترسیم می‌شود؛
سوم) مجموعة نظام‌مند اصول اخلاق مسالمت از نهج‌البلاغه اخذ می‌شود به‌گونه ای که هر یک از اصول، در بطن خود حامل زمینه‌های مشترک اخلاقی و مبانی انسان‌شناختی در کلام علوی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • Maryam saneapour

 

عربی:

-       قرآن کریم
-       علی علیه السلام، نهج‏البلاغه من کلام امیر المومنین ابی الحسن علی بن ابیطالب علیه السلام، شریف رضی، ابوالحسن محمد الرضی بن الحسن الموسوی، ضبّط نصّه و ابتکر فهارسه العلمیه صبحی الصالح، چاپ اول، بیروت، 1387ق./ 1967م.
-        ـــــــــــــــــــ، دیوان علی بن ابیطالب، عبدالعزیز الکرم، بی جا، 1409ق. / 1988 م.
-       علی بن الحسین علیه السلام، صحیفه سجادیه، شرح سید علینقی فیض الاسلام، بی جا، 1375ق.
-       ابن ابى الحدید، عزالدین ابوحامد، شرح‏نهج‏البلاغة (ابن‏ابى‏الحدید)، مصحح: محمدابوالفضل‏ابراهیم، قم،کتابخانه‏ عمومى ‏آیةالله ‏مرعشى ‏نجفى‏، بی تا، (20 مجلد).   
-       بحرانى‏، میثم بن على بن میثم، اختیار مصباح السالکین(شرح‏نهج‏البلاغة)، دفترنشرالکتاب‏، 1362ش.، (5 مجلد).
-       عبدالباقی، محمد فواد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم ،مطبعه دارالکتب المصریه،قاهره،1364ق.
-       مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، چاپ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1424 ق.، ( 7 مجلد).
-       هاشمى خوئى، میرزا حبیب الله، منهاج‏ البراعة فی‏شرح‏ نهج‏ البلاغة، مصحح: سیدابراهیم‏میانجى، چاپ چهارم، تهران، مکتبةالاسلامیة، 1358 ش.، (21 مجلد).