نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مرکز تحقیقات امام علی علیه السلام
چکیده
جستار علمیِ پیشرو قصد دارد اصطلاحی به نام «هرمنوتیک ادبیِ مؤلف محور» و چگونگی کاربست آن را در حوزۀ مطالعات نهجالبلاغه بسط دهد، آن هم با تأمل بر کارکردِ معناشناختی پارادایمتأویلدستورگرا، به شیوۀ دستاوردهای دانشِ معناشناسیِ ادب عربی. فهم دال و مدلولهایِ تأویلدستورگرا در خطبۀ 36 نهج البلاغه مورد پژوهانۀ این جستار است؛ و در صدد است به پرسش چگونگی کاربست و تبیین هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در منطقِ فهمِ متن ادبی خطبۀ مذکور پاسخ دهد. فرضیۀ مدّنظر این است که به باور نظریهپرداز آلمانی شلایر ماخر (1768-1834) یکی از مبانیِ رویکرد مؤلفمحوری در فهم ادبیِ متون مقدس (از جمله نهجالبلاغه) بر تأثیرپذیری از کارکردهای دانش معناشناسی ادب عربی استوار است و معنا، دارای اعتبار نهایی و اصیل بوده؛ و بر دستیابی به نیّت مؤلف تمرکز دارد. از دیگر مبانی رویکرد مؤلفمحوری در پارادایم تأویل دستورگرا، دانش زبانشناسی است که مورد تمرکز این جستار نیست. روشِ کاربردی نویسنده، هرمنوتیک روشی و اهتمام وی بر کاربستِ نظریۀ «هرمنوتیک ادبی مؤلفمحور» بوده و هدفتبیین بخشی از مبادی تصوری هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در خوانش متون مقدّس است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
پارادایم تأویل دستورگرا در تبیین هرمنوتیکِ ادبیِ مؤلف محور در مطالعات نهج البلاغه
نویسنده [English]
- maryam hashemi
استادیار و عضو هیأت علمی
چکیده [English]
جستار علمیِ پیشرو قصد دارد اصطلاحی به نام «هرمنوتیک ادبیِ مؤلف محور» و چگونگی کاربست آن را در حوزۀ مطالعات نهجالبلاغه بسط دهد، آن هم با تأمل بر کارکردِ معناشناختی پارادایمتأویلدستورگرا، به شیوۀ دستاوردهای دانشِ معناشناسیِ ادب عربی. فهم دال و مدلولهایِ تأویلدستورگرا در خطبۀ 36 نهج البلاغه مورد پژوهانۀ این جستار است؛ و در صدد است به پرسش چگونگی کاربست و تبیین هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در منطقِ فهمِ متن ادبی خطبۀ مذکور پاسخ دهد. فرضیۀ مدّنظر این است که به باور نظریهپرداز آلمانی شلایر ماخر (1768-1834) یکی از مبانیِ رویکرد مؤلفمحوری در فهم ادبیِ متون مقدس (از جمله نهجالبلاغه) بر تأثیرپذیری از کارکردهای دانش معناشناسی ادب عربی استوار است و معنا، دارای اعتبار نهایی و اصیل بوده؛ و بر دستیابی به نیّت مؤلف تمرکز دارد. از دیگر مبانی رویکرد مؤلفمحوری در پارادایم تأویل دستورگرا، دانش زبانشناسی است که مورد تمرکز این جستار نیست. روشِ کاربردی نویسنده، هرمنوتیک روشی و اهتمام وی بر کاربستِ نظریۀ «هرمنوتیک ادبی مؤلفمحور» بوده و هدفتبیین بخشی از مبادی تصوری هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در خوانش متون مقدّس است.
کلیدواژهها [English]
- شلایر ماخر
- هرمنوتیک ادبی
- مؤلف محوری
- تأویلدستورگرا
- نهج البلاغه
- کتابها
- ابن جنی، والفتح عثمان، (1986). الخصائص، تحقیق محمدعلی نجار، مصر: الهیئه المصریه للکتاب.
- الإیجی، عضدالدین (1991). الفوائد الغیاثیه فی علوم البلاغه، تحقیق عاشق حسین، القاهره: دارالکتاب المصری.
- بکری، شیخ امین (1405ق). البلاغه فی ثوبها الجدید، ج 1، بیروت: دارالعلم للملایین.
- تمّام، حسّان، (1994). اللغه العربیه معناها و مبناها، بی جا: دارالثقافه.
- الجرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمن(1995). دلائل الاعجاز، تعلیق محمود محمد شاکر، بیروت: دارالکتاب العربی.
- الجرجانی، محمّد بن علی، (1428)، کتاب التعریفات، چاپ اول، بیروت: دارالمعرفه.
- الحیدری، علی نقی، (1412). اصول الاستنباط، قم: لجنه اداره الحوزه العلمیه.
- خالقیان، ام البنین (1391). معجم اعراب الفاظ نهج البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه.
- الخطیب القزوینی، جلال الدین محمد بن عبدالرحمان (1302). تلخیص المفتاح،بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- الخطیب القزوینی، جلال الدین محمد بن عبدالرحمان (1904). التلخیص فی علوم البلاغه، شرح عبدالرحمن البرقوقی، بی جا: دارالفکر العربی.
- الخطیب القزوینی، جلال الدین محمد بن عبدالرحمان ، (2003). الإیضاح فی علوم البلاغه، حاشیه ابراهیم شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- الدحداح، انطوان (2009). معجم قواعد اللغه العربیه، بیروت: مکتبه لبنان.
- دیب، محی الدین؛ احمدقاسم، محمد (2003). علوم البلاغه، لبنان: المؤسسه الحدیثه للکتاب.
- الزمخشری، محمود بن عمر، (1998) أساس البلاغه، تحقیق محمدباسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- سبحانی،جـعفر- (1363)تـهذیب الأصـول،تقریرات درس خارج امام خمینی(ره).
- الصعیدی، عبدالمتعال (بی تا). بغیه الایضاح لتلخیص المفتاح، القاهره: مطبعه محمد علی صبیح.
- صفوی، کوروش، ( 1379). درآمدی بر معناشناسی، تهران:انتشارات جستارگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
- عتیق، عبدالعزیز (2009). علم المعانی فی البلاغه العربیه، بیروت: دارالنهضه العربیه.
- العسکری، أبو هلال الحسن بن عبد الله بن سهل بن سعید بن یحیى بن مهران (1976). الصناعتین، المحقق: علی محمد البجاوی ومحمد أبو الفضل إبراهیم،بیروت:المکتبة العنصریة
- المخزومی، مهدی( بی تا). فی النحو العربی، قواعد و تطبیق، بیروت: دار الرائد العربی.
- ناصف، حفنی؛ محمد، سلطان (2004). دروس البلاغه، شرح محمد بن صالح العثیمین، الکویت: مکتبه اهل الأثر.
- مقالات
- آب نیکی، حسن، (1387)، «چیستی و کاربست هرمنوتیک ادبی»، فصلنامه علمی جستاری نقد ادبی، دوره اول، شماره 2، صفحات 39-62.
- حسینی بهشتی، سیدعلیرضا؛ آبنیکی، حسن (1385).«شکنندگی هرمنوتیک ادبی پل ریکور»، نشریۀ پژوهش های ادبی، دورۀ سه، شماره 12 و13، صفحات 123-148.
- خدایی، نرجس، (1388)، «نقدی بر نظریه های هرمنوتیک ادبی»، پژوهش های زبان های خارجی، دورۀ 14، شماره 52، صفحات 49-64.
- میراحمدی، سیدرضا و همکاران، (1397). «تحلیل محتوایی و ساختاری نفرین های نهج البلاغه»، فصلنامۀ پژوهشهای نهج البلاغه، سال هفدهم، شماره 56، صفحات 131-156.
- میرزائی، پوران؛ خاتمی، محسن (1398). «کاربست «لا أبا لک» در روایات از ذم تا مدح»، نشریه حدیث پژوهی دانشگاه کاشان، ش 4، صفحات 91-109.