توافق بر سر جانشینی علی (ع) موضوع مشترک همة فرق شیعی است و شاخص تفکر شیعی انقیاد در برابر ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) است. در میان فرقههای شناختهشدة شیعه اسماعیلیان قرائتی متفاوت از جایگاه امام علی (ع) در سلسلهمراتب ائمه دارند. جایگاه ممتاز و متفاوت امام علی (ع) و گاه منحصر به فرد وی در سلسلهمراتب ائمة اسماعیلیه ...
بیشتر
توافق بر سر جانشینی علی (ع) موضوع مشترک همة فرق شیعی است و شاخص تفکر شیعی انقیاد در برابر ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) است. در میان فرقههای شناختهشدة شیعه اسماعیلیان قرائتی متفاوت از جایگاه امام علی (ع) در سلسلهمراتب ائمه دارند. جایگاه ممتاز و متفاوت امام علی (ع) و گاه منحصر به فرد وی در سلسلهمراتب ائمة اسماعیلیه یافت پاسخ این پرسش اساسی را ضروری کرده است که جایگاه علی (ع) در سلسلهمراتب ائمة اسماعیلیه چیست؟ و اینکه تغییر و تطور جایگاه امامت علی بن ابیطالب (ع) در سلسلهمراتب ائمه چه تأثیری بر سلسلهمراتب ائمة اسماعیلیه بهمنزلة هفت امامیان داشته است؟ دستامد این پژوهش، به شیوة مطالعات تاریخی، متکی بر منابع متقدم اسماعیلیه نشان داد که در منابع متقدم اسماعیلیه علی (ع) امامی است منصوص که ضمن برخورداری از وصایت و وزارت نبی اکرم (ص) و دارا بودن مقام اخوت از مرتبة اساس، بهعنوان عالیترین رتبه در سلسلهمراتب علوی، هم برخوردار است. در عقاید آنها این مرتبه بههمراه وصایت فقط مختص علی (ع) است و هیچیک از امامان هرگز در این مرتبه قرار نمیگیرند. همین انحصار و این تغییر جایگاه در آرای متکلمان اسماعیلی همواره تابع تغییر بنیادین تفکرات کلامی ایشان بوده و همواره در زمینة تقویت مشروعیت فاطمیان کاربست یافته است.
از منظر شیعه، انتخاب امام براساس نص الهی است؛ که بر این مطلب، آیات قرآن و روایات بسیاری ازجمله خطبههایی از نهجالبلاغه دلالت دارد. از سوی دیگر، برخی متقدمین از اهل سنت انتخاب امام را مبتنی بر بیعت نهادهاند و منکر اصل نص هستند. از معاصران نیز ضمن اعتقاد به نص الهی در امامت، تحقق و تنجیز آن را در بعد سیاسی و اجتماعی، ...
بیشتر
از منظر شیعه، انتخاب امام براساس نص الهی است؛ که بر این مطلب، آیات قرآن و روایات بسیاری ازجمله خطبههایی از نهجالبلاغه دلالت دارد. از سوی دیگر، برخی متقدمین از اهل سنت انتخاب امام را مبتنی بر بیعت نهادهاند و منکر اصل نص هستند. از معاصران نیز ضمن اعتقاد به نص الهی در امامت، تحقق و تنجیز آن را در بعد سیاسی و اجتماعی، منوط به بیعت و رأی مردم قلمداد کردهاند. محور استدلال مخالفان نص، گاه بیعت و اجماع صحابه پس از رحلت رسول خدا(ص) بر خلافت ابوبکر، و یا موضعگیری خاص امام علی(ع) و استنکاف ایشان از پذیرش خلافت بعد از قتل عثمان است. بعضی مخالفان نیز جهت اعتباربخشی به نظریۀ خود، به حدیث «لاتجتمع امتی علیالخطا» استناد کردهاند.
در مقالۀ حاضر، ضمن تأکید بر امامت الهی حضرت علی(ع) با امعان نظر به بیانات آن حضرت(ع)، استدلال مخالفان نقد و ارزیابی و جایگاه بیعت در امامت در نهجالبلاغه تبیین شده است.