فرامرز جلالت؛ ابراهیم دانش
چکیده
آموزههای حکیمانه امام علی(ع) همواره در ادبیات فارسی مورد استفادة شاعران و نویسندگان بودهاست. عنصرالمعالی نیز با اتّکا به دانش گستردة خود از فرهنگ و تمدّن اقوام مختلف و آبشخورهای دینی، مجموعهای بسیار غنی از امثال و حکم، بویژه حکمتهای علوی را به تناسب موضوعات و ابواب قابوسنامه، به زبانی ساده و جذّاب استفاده کردهاست. ...
بیشتر
آموزههای حکیمانه امام علی(ع) همواره در ادبیات فارسی مورد استفادة شاعران و نویسندگان بودهاست. عنصرالمعالی نیز با اتّکا به دانش گستردة خود از فرهنگ و تمدّن اقوام مختلف و آبشخورهای دینی، مجموعهای بسیار غنی از امثال و حکم، بویژه حکمتهای علوی را به تناسب موضوعات و ابواب قابوسنامه، به زبانی ساده و جذّاب استفاده کردهاست. همین تنوّع فکری، فرهنگی و ادبی به همراه صمیمیّت فروتنانة نویسندة کتاب، از دلایل اقبال اقشار و اقوام مختلف به این کتاب بودهاست. اشتمال بر امثال و حکم و تمثیلات به عنوان بخشی از پیکرة زبانی، فرهنگی، تمدّنی و دانش دایرهالمعارفی مخاطب، ارزش ادبی بالا و کثرت مخاطبان را برای کتاب قابوسنامه درپیداشتهاست. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به مطالعة قابوسنامه در پرتو آموزههای تربیتی امام علی(ع) و نظریّة ژرار ژنت پرداخته، به این نتیجه رسیدهاست که کاربستِ آموزه های جهانشمول آن حضرت به دلیل حیثیّت والای فرمی و محتوایی، جنبة اقناعی و ترغیبی بالایی را برای قابوسنامه به ارمغان آوردهاست. بسامد بالای موضوعاتی چون عدالت، سیاست، اقتصاد، برنامهریزی، رعایت ارزشها و حقوق انسانی نشانگر تأثیر ابعاد گستردة آموزههای آن حضرت در تکوین دیدگاه ادبی-تعلیمی عنصرالمعالی به طریق بینامتنیّت است. جامعیّت موضوعی، مضمونی و تربیتی قابوسنامه نیز متأثّر از جامعیّت آموزههای امام علی(ع) است.
بتول محبوبی زاده؛ غلامعباس ذاکّری؛ غلامرضا ستوده نیا
چکیده
بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن میپردازد. بر اساس نظریۀ ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متنهای پیشین است. بهرهمندی از مفاهیم و آموزههای اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسیزبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. ...
بیشتر
بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن میپردازد. بر اساس نظریۀ ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متنهای پیشین است. بهرهمندی از مفاهیم و آموزههای اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسیزبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهجالبلاغه و بیان شیوۀ تأثیرپذیری آنهاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریۀ بینامتنیّت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی- توصیفی و بیان نوع تأثیرپذیری بر اساس شیوههای گزارهای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیّت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیّت بینامتنیّت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تأثیرپذیری از نهجالبلاغه حکایت میکند. هدف مؤلّف از برقراری رابطۀ آگاهانه با نهجالبلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزههای اخلاقی این کتاب و اعتباربخشی به کلام خود در بهرهمندی از این منبع اصیل اسلامی است.