نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قرآن و حدیث - دانشجوی دکتری رشته علوم و معارف نهج البلاغه

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن وحدیث قم

چکیده

قطب‌الدین راوندی از شارحانمتقدّم نهج‌البلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژه‌ای به واژگان غریب نهج‌البلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطب‌الدین راوندی در کتاب منهاج‌البراعه فی شرح نهج‌البلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهره‌گیری وی از ویژگی‌های این‌دست از متون نهج‌البلاغه را نشان دهد. قطب‌الدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفه‌هایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهج‌البلاغه پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

روش واژه‌شناسی قطب‌الدین راوندی در شرح نهج‌البلاغه

نویسندگان [English]

  • sayyed hamid mousavi 1
  • mahdi mardani 2

1 Ph.D. student of Science and Education Nahjolbalaghe

چکیده [English]

قطب‌الدین راوندی از شارحانمتقدّم نهج‌البلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژه‌ای به واژگان غریب نهج‌البلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطب‌الدین راوندی در کتاب منهاج‌البراعه فی شرح نهج‌البلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهره‌گیری وی از ویژگی‌های این‌دست از متون نهج‌البلاغه را نشان دهد. قطب‌الدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفه‌هایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهج‌البلاغه پرداخته است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • شرح منهاج‌البراعه
  • قطب‌الدین راوندی
  • واژه‌شناسی
  • مفردات نهج‌البلاغه
  • غریب الحدیث
قرآن کریم.
ابن درید، محمد بن حسن (1988 م). جمهره اللغه، بیروت: دارالعلم للملایین.
ابن فارس، أبو الحسین احمد بن فارس (1404 ق). معجم مقاییس اللغه، عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ازهری، محمّد بن‌‌احمد (1421 ق). تهذیب‌ اللغة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
پرچم، اعظم و نصرالله شاملی. «تداخل معنایی واژگان مترادف در ادبیات جاهلی و واژگان قرآن»، فصلنامه مطالعات اسلامی، بهار وتابستان 1389.
جوهری، اسماعیل بن‌‌حماد (1376 ق). الصحاح، احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دارالعلم للملایین.
خویی، میرزا حبیب الله (1358 ش). منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، سیدابراهیم میانجی، تهران: مکتبه الاسلامیه.
راوندی، سعید بن‌‌هبة الله (1406 ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، عبداللطیف کوهکمری، قم: مکتبة آیة الله المرعشی العامة.
رضی، محمّد بن‌‌حسین (بی تا). نهج‌البلاغه، صبحی صالح، قم: مؤسسة دارالهجره.
زمخشری، محمود بن‌‌عمر (1979 ق). أساس البلاغه، بیروت: دار صادر.
صاحب، اسماعیل بن عباد (1414 ق). المحیط فی اللغه، محمدحسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتب.
صالح، صبحی (1379ق). دراسات فی فقه اللغة، بیروت: دار العلم.
طباطبایی، محمّدکاظم (1393 ش). منطق فهم حدیث، قم: انتشارت مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
عسکری، حسن بن‌‌عبدالله (1400 ق). الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
مسعودی، عبدالهادی (1392 ش). روش فهم حدیث، تهران: انتشارات سمت.
منتجب الدین، علی بن عبیدالله (1366 ش). الفهرست، سیّدجلال الدین محدث ارموی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی العامة.
نایل احمد، محمد (1420 ق). «الإبدال»، مجمع‌اللغة‌العربیة، العدد الخامس و الثمانون.
یعقوب، امیل بدیع (1388 ش). موسوعه النحو و الصرف و الاعراب، تهران: انتشارات استقلال.