سمیه امین رعیا جزه؛ هادی عالم زاده؛ یونس فرهمند؛ معصومعلی پنجه
چکیده
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اِسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اِسناد، نا همخوانی برخی از گزارشها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده همعصر (المغازی واقدی، الرِدَّه واقدی، السیرهُ ...
بیشتر
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اِسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اِسناد، نا همخوانی برخی از گزارشها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده همعصر (المغازی واقدی، الرِدَّه واقدی، السیرهُ النَبَویَّه ابن هشام، الطبقات الکبری ابن سعد، الامامه و السیاسه ابن قُتَیبَه و...) و به ویژه ارائه گزارشهای نادر و تشیّع وارِ یعقوبی بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات او را ضرور میسازد. پرسشهای این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ و سرانجام اینکه معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافتههای پژوهش اگرچه روایات یعقوبی در باب جانشینی امام علی (ع) در مدینه در غزوَه تَبوک، تصدّی امام علی (ع) در جمع آوری زکات و جزیه از نجرانیها، حجه الوداع و واقعه غدیر، استنکاف از بیعت با ابوبکر (جز یک روایت)، رایزنی عمر با امام علی (ع) در تعیین مبدأ تاریخ، رایزنی عمر با امام علی (ع) در امور مالی، انتخاب خلیفه سوم (جز دو روایت) و مشاورۀ عثمان با امام علی (ع) در مسائل فقهی همسو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متأثّر از گرایشهای شیعی یا دلایل ناشناخته دیگر گزارشهایی متفاوت و کمیاب ارائه کرده که منبع آنها مشخّص نیست.