نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار الهیات، دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

چکیده
غدیر را باید ثمرۀ نبوت و میوۀ رسالت و تعیین‌کنندۀ خط‌مشیّ مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعۀ تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش‌هایی بی‌اساس، آن را مخدوش و یا به‌گونه‏ای مورد پسند خود تفسیر کنند. پژوهش حاضر در راستای نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام و پاسخگویی به اصلی‏ترین پرسش‌های پیرامون غدیر، همانند‏: موقعیت جغرافیایی غدیر، آیۀ ولایت و دلالت معنای واژۀ «مولا»، ادعای عدم حضور امام علی (ع) در مکه و غدیر، استناد به آیۀ شورا در موضوع جانشینی، متن صحیح حدیث ثقلین و سبب و مکان نزول آیۀ اکمال، نگاشته شده و با استناد به براهین عقلی و نقلی، مستندات شیعه را در مواجهه با پندارانگاری این واقعۀ تاریخی تبیین کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critique of Ideas of Uthman al-Khamis on the Occasion of Ghadir Khumm in his Book A Period of History

نویسندگان [English]

  • Mmohammadreza Hajiesmaeili 1
  • Zohreh Kiani 2

1 Assistant Professor in Theology, University of Isfahan

2 M.A in The Qur’an and Hadith Sciences

چکیده [English]

The occasion of Ghadir Khom should be viewed as the fruit of Prophet Mohammad’s message which indicates the direction all Muslims need to head until the Day of Judgement, and not as an isolated historical event although some people intend to bend the truth of Ghadir by asking misleading questions trying to undermine or distort it in a certain way which pleases them. This study aims to provide a critique of the ideas of Uthman Khamis on Ghadir presented in his book A Period of History (Translated into Persian under the title “A new attitude towards the history of early Islam”) and offer answers to a number of important issues raised about Ghadir, including the geographical lacation of Ghadir Khumm, the verse of Wilayah (Guardianship of Imam Ali and his sons) and the implications of the word Mowla (Guardian), the claim that Imam Ali was not present in Mecca and in Ghadir Khumm, referring to the verse of Shura (consultation) in determining the successor of the Prophet, the correct version of hadith of Thaqalayn, and the circumstance and place of revelation of verse of Ikmal (completion). The study draws on rational arguments as well as hadith and historical accounts to provide a body of documents used by Shia to confront claims that the Ocassion of Ghadir Khum was a made up story.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: geography of Ghadir Khumm
  • hadith of Ghadir
  • hadith of Thaqalayn
  • the word “mawla” and the verse of Wilayah
  • verse of shura
  • verse of Ikmal
قرآن کریم.
آلوسی، سیدمحمود (1415ق). روح‌المعانی، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
آل‌یاسین، شیخ راضی (1371ش). صلح امام حسن (ع)، ترجمۀ سیدعلی خامنه‌ای، چاپ دوازدهم، بی‌جا: انتشارات آسی.
ابن ابی‌الحدید (1375ش). شرح نهج‌البلاغه، بی‌جا: بی‌نا.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند احمد بن حنبل، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
ابن‌عساکر، ابوالقاسم علی (بی‌تا). تاریخ دمشق، بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌کثیر، ابوالفداءاسماعیل‌بن‌عمر (1413ق). البدایة والنهایة، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
ابن‌کثیر، ابوالفداءاسماعیل‌بن‌عمر (1419ق). تفسیرالقرآن‌ا‌لعظیم، تحقیق محمّدحسین‌ شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیة.
ابن ماجة، محمد (بی‌تا). سنن ابن ماجة، بیروت: دار الفکر.
ابن‌منظور، محمّدبن‌مکرم (1407ق). لسان‌العرب، بیروت: دارالاسلامیة.
اسفراینی، ابوالمظفر (1375ش). تاج‌التراجم، تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم (1304ش). مسالک و ممالک، تحقیق ایرج افشار، تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
امینی، عبدالحسین (1340ش). الغدیر، ترجمۀ محمدتقی واحدی و دیگران، تهران: غدیر.
انصاری، محمّدباقر (1374ش). اسرار غدیر، قم: سلمان فارسی.
انصاری، محمّدباقر (1383ش). غدیر کجاست؟، چاپ چهارم، قم: دلیل ما.
انصاری، محمدرضا (1383ش). بلندترین داستان غدیر، قم: اعجاز.
بخاری، ابوعبدالله محمّد (بی‌تا). صحیح البخاری، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
بغوی، حسین‌بن‌مسعود (1420ق). معالم‌التنزیل، تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
البکری‌‌اندلسی، أبوعبید عبدالله (1403ق). معجم ما استعجم من أسماءالبلاد والمواضع، بیروت: عالم‌الکتب.
بندرچی، محمّدرضا (1387ش). عید غدیر در فرهنگ شیعه، اصفهان: حوزه.
بیروتی، محمّد (1412ق). اسنی‌المطالب فی‌الاحادیث‌المختلف‌المراتب، بیروت: دارالفکر.
ترمذی، ابوعیسی محمّد (بی‌تا). سنن الترمذی، بیروت: دارالفکر.
ثعالبی، عبدالرحمن (1418ق). الجواهرالحسان، تحقیق محمّدعلی معوض، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق (1422ق). الکشف والبیان، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
جوادی آملی، عبدالله (1380ش). تنسیر تسنیم، قم: انتشارات اسراء.
جوینی خراسانی، ابراهیم (1398ق). فرائدالسمطین، بیروت: مؤسسۀ محمودی.
حسکانی، عبیدالله (1411ق). شواهدالتنزیل، تحقیق محمّدباقر محمودی، تهران: وزارت ارشاد.
حسینی، سیدمحمّدمرتضی (1414ق). تاج‌العروس، بیروت: دارالفکر.
حسینی‌نسب، سیدرضا (1375ش). شیعه پاسخ می‌دهد، چاپ دوم، بی‌جا: نشر مشعر.
حسینی‌نیا، سیدمحمّد (1386ش). دیبای سخندانی در تطبیق اعراب قرآن و روایات، بی‌جا: واج.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمد (بی‌تا). تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
خلعتبری، حسام‌الدین و دیگران (1390ش). «بررسی و نقد کتاب تاریخ سیاسی اسلام رسول جعفریان»، آفاق دین، ش 4.
خمیس، عثمان (1385ش). نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام، ترجمۀ اسحاق دبیری، تهران: حقیقت.
خوارزمی، موفق ابن احمد (1411ق). المناقب، قم: نشر اسلامی.
ذهبی، شمس‌الدین (1410ق). تاریخ الاسلام، بیروت: دارالکتب‌العربیة.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمّد (1376ش). المفردات فی الفاظ غریب‌القرآن، تهران: مرتضویة.
رضوانی، علی‌اصغر (1384ش). غدیرشناسی، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
زمخشری، محمود (1407ق). الکشاف، بیروت: دارالکتب‌العربیة.
سبحانی، جعفر (1379ش). امامت، تهران: ثقفی.
سیوطی (1406ق). تاریخ‌الخلفا، بیروت: دارالقلم.
سیوطی، جلال‌الدین (1404ق). الدرالمنثور، قم: کتابخانۀ مرعشی نجفی.
سیوطی، جلال‌الدین (1410ق). الجامع‌الصغیر، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
شریعتی، محمّدتقی (1351ش). خلافت و ولایت از نظر قرآن، تهران: حیدری.
شهیدی، سیدجعفر (1363ش). تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شوکانی، محمّدبن‌علی (1414ق). فتح‌القدیر، دمشق: دار ابن‌کثیر.
طباطبایی، محمّدحسین (1370ش). المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمۀ محمّدباقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرانی، ابوالقاسم سلیمان (بی‌تا). المعجم‌الصغیر، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
طبرسی، امین‌الدین فضل‌بن‌حسن (1370ش). مجمع‌البیان، تهران: فراهانی.
طبری، محمّدبن‌جریر (1356ش). تفسیر طبری، ترجمۀ گروهی از مترجمان، تهران: توس.
غروی، سیدمحمّدجواد (1379ش). چندگفتار، ترجمۀ سیدعلی‌اصغر غروی، تهران: نگارش.
فخر رازی، محمّدبن‌عمر (1420ق). مفاتیح‌الغیب، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (1408ق). العین، بیروت: دارالفکر.
قرطبی، محمّد (1413ق). تفسیر قرطبی، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
قشیری نیشابوری، ابوالحسن مسلم (1416ق). صحیح مسلم، بیروت: دار ابن‌حزم.
قندوزی حنفی، سلیمان‌بن‌ابراهیم (1413ق). ینابیع‌المودة، قم: شریف رضی.
گنجی شافعی، عبدالله‌بن‌محمّد (1401ق). کفایه‌الطالب، تهران: داراحیاءالتراث، اهل‌البیت.
متقی هندی، علاءالدین علی (1423ق). کنزالعمال، بیروت: الرسالة.
مسعودی، ابوالحسن علی (1365ش). مروج‌الذهب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، بی‌جا: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
موسوی، سیدشرف‌الدین (1370ش). المراجعات، ترجمۀ محمّدجعفر امامی، قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
میرخواند، هدایت (1380ش). روضةالصفا فی سیرةالانبیاء والملوک والخلفاء، تصحیح جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
نجارزادگان، فتح‌الله (1384ش). «پژوهشی در مفاد آیۀ اکمال از دیدگاه فریقین»، پژوهش‌های دینی، ش 3.
نجفی، سیدمحمّدباقر (1381ش). «موقعیت جغرافیایی غدیر خم»، میقات حج، ش 42.
نسائی، احمد (بی‌تا (الف)). خصائص امیرالمؤمنین، قاهره: التقدم‌العلمیة.
نسائی، احمد (بی‌تا (ب)). السنن الکبری، بیروت: دارالاحیاءالتراث‌العربی.
هیثمی، احمد ابن‌ حجر (1385ش). الصواعق‌المحرقه، مصر: مکتبةالقاهرة.
هیثمی، نورالدین علی (1402ق). مجمع‌الزوائد، بیروت: دارالکتب‌العربی.
واحدی، علی (1411ق). اسباب‌النزول، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
یاقوت حموی، شهاب‌الدین (بی‌تا). معجم‌البلدان، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
یعقوبی، احمد (1342ش). تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.