پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222گذر عمر در آیینهی نهج البلاغهوآموزههای مشترک در شعر حافظگذر عمر در آیینهی نهج البلاغه و آموزههای مشترک در شعر حافظ1243393FAفاطمه احمدیاستاد و محقق حوزه علمیه حضرت خدیجه سJournal Article20171004توجه به مضمون گذر عمر در نهج البلاغه و شواهد و مضامین مشترک آن در شعر شاعران، به عنوان ترجمانی دلنشین و مجلایی لطیف و شاعرانه برای این موضوع، میتواند از برجسته ترین عوامل زدودن غفلت و بیداری و پویایی انسان به شمار آید. از میان خیل شاعران شیرین سخن، شعر حافظ که خود را دلباخته شحنه نجف میداند، دارای لطفی دیگر است. <br />به تعبیر امیر بیان<sup>علیه السلام</sup>، نَفَسهای انسان گامهای او به سوی مرگ است؛ «<strong>نفس المرء خطاه الی اجله</strong>»؛<sup><sup>[i]</sup></sup> بنابر این غفلت از سرمایه بی بدیل لحظههای عمر، زیانی جبران ناپذیر در پی خواهد داشت؛ توجه به این حقیقت، نحوه ی نگرش انسان را به حیات، واقعی و متناسب با هدف آفرینش او می سازد و آثاری سازنده و شگرف در نیکبختی وی دارد. <br />لازمهی تبیین این موضوع، توجه به عوامل مهمی است، که ارتباط تنگاتنگ با مسأله «گذر عمر» دارد. از این رو پژوهش حاضر تحت عناوین: «گذار پرشتاب عمر»، «یاد مرگ»، «عبرت از پیشینیان»، «گذرگاه پرآشوب دنیا»، «حسرت و اندوه بر عمر از دست رفته»، و «بهرهگیری از عمر باقی مانده»، از دیدگاه امیرمؤمنان<sup>علیه السلام</sup> در نهجالبلاغه به این موضوع پرداخته، و ذیل هر مبحث، ابیاتی از حافظکه در عباراتی لطیف و شاعرانه بیانگر مضمونی مشترک است، گزینش و ارائه گردیده است.توجه به مضمون گذر عمر در نهج البلاغه و شواهد و مضامین مشترک آن در شعر شاعران، به عنوان ترجمانی دلنشین و مجلایی لطیف و شاعرانه برای این موضوع، میتواند از برجسته ترین عوامل زدودن غفلت و بیداری و پویایی انسان به شمار آید. از میان خیل شاعران شیرین سخن، شعر حافظ که خود را دلباخته شحنه نجف میداند، دارای لطفی دیگر است.<br /> به تعبیر امیر بیان<sup>علیه السلام</sup>، نَفَسهای انسان گامهای او به سوی مرگ است؛ «<strong>نفس المرء خطاه الی اجله</strong>»؛<sup><sup>[i]</sup></sup> بنابر این غفلت از سرمایه بی بدیل لحظههای عمر، زیانی جبران ناپذیر در پی خواهد داشت؛ توجه به این حقیقت، نحوه ی نگرش انسان را به حیات، واقعی و متناسب با هدف آفرینش او می سازد و آثاری سازنده و شگرف در نیکبختی وی دارد.<br /> لازمهی تبیین این موضوع، توجه به عوامل مهمی است، که ارتباط تنگاتنگ با مسأله «گذر عمر» دارد. از این رو پژوهش حاضر تحت عناوین: «گذار پرشتاب عمر»، «یاد مرگ»، «عبرت از پیشینیان»، «گذرگاه پرآشوب دنیا»، «حسرت و اندوه بر عمر از دست رفته»، و «بهرهگیری از عمر باقی مانده»، از دیدگاه امیرمؤمنان<sup>علیه السلام</sup> در نهجالبلاغه به این موضوع پرداخته، و ذیل هر مبحث، ابیاتی از حافظکه در عباراتی لطیف و شاعرانه بیانگر مضمونی مشترک است، گزینش و ارائه گردیده است.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222احوال نخستین خونخواه حسینی،
«مسیّب بن نجبة الفزاری»، در گزارشهای تاریخیاحوال نخستین خونخواه حسینی، «مسیّب بن نجبة الفزاری»، در گزارشهای تاریخی25433395FAمیلاد جعفرپوردکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزدJournal Article20171013<strong>چکیده</strong>: <br />مسیّب بن نجبه یکی از اصحاب امام علی(ع)و ازهواخواهان امامت حسنین(ع) بوده است. چنانکه از اشارات برخی متون ادبی برمیآید،مسیّب پس ازواقعهی کربلا نخستین کسی است که برای رهایی اهل بیت امام حسین(ع) به تعقیب کاروان اُسرای شام میرود و اخبار و داستان خروج او در حماسهای ناشناخته تحت عنوان مسیّبنامه گزارش شده است. گذشته از آن، به استناد متون تاریخی، مسیّب به همراه سلیمان صرد خزاعی از بزرگترین رهبران نهضت شیعی توّابین محسوب میشوند که به خونخواهی امام حسین، بر علیه امویان خروج کردند. <br /> باوجود این سابقهی تاریخی و ادبی، نه تنها تا کنون محقّقان جستار مستقل و روشمندی در هویّت مسیّب و کارنامهی احوالش به دست ندادهاند، بلکه اشارهای هم در پژوهشها بدو نشده است. نظر بدین نقصان، مقالهی حاضربرای نخستین بار، گزارش مفصّلی از احوال مسیّب بن نجبه به دست داده است. <br /> رویکرد نگارنده دراین مقاله، تاریخی - فرهنگی است، لذا نخست مبانی نظری تحقیق در بخشی بررسی شده، سپس توصیف مفصّلی از هویّت نَسَبی، اوصاف و القاب و فضایل مسیّب بن نجبه ارائه شده است، آنگاه با محوریّت نقش امام علی(ع)، دوران حیات وکارنماییهای مسیّب بن نجبه در سه بازهی زمانی تشریح شده است و در پایان به یادکردهای صاحب النّقض از مسیّب توجّه شده است.<strong>چکیده</strong>:<br /> مسیّب بن نجبه یکی از اصحاب امام علی(ع)و ازهواخواهان امامت حسنین(ع) بوده است. چنانکه از اشارات برخی متون ادبی برمیآید،مسیّب پس ازواقعهی کربلا نخستین کسی است که برای رهایی اهل بیت امام حسین(ع) به تعقیب کاروان اُسرای شام میرود و اخبار و داستان خروج او در حماسهای ناشناخته تحت عنوان مسیّبنامه گزارش شده است. گذشته از آن، به استناد متون تاریخی، مسیّب به همراه سلیمان صرد خزاعی از بزرگترین رهبران نهضت شیعی توّابین محسوب میشوند که به خونخواهی امام حسین، بر علیه امویان خروج کردند.<br /> باوجود این سابقهی تاریخی و ادبی، نه تنها تا کنون محقّقان جستار مستقل و روشمندی در هویّت مسیّب و کارنامهی احوالش به دست ندادهاند، بلکه اشارهای هم در پژوهشها بدو نشده است. نظر بدین نقصان، مقالهی حاضربرای نخستین بار، گزارش مفصّلی از احوال مسیّب بن نجبه به دست داده است.<br /> رویکرد نگارنده دراین مقاله، تاریخی - فرهنگی است، لذا نخست مبانی نظری تحقیق در بخشی بررسی شده، سپس توصیف مفصّلی از هویّت نَسَبی، اوصاف و القاب و فضایل مسیّب بن نجبه ارائه شده است، آنگاه با محوریّت نقش امام علی(ع)، دوران حیات وکارنماییهای مسیّب بن نجبه در سه بازهی زمانی تشریح شده است و در پایان به یادکردهای صاحب النّقض از مسیّب توجّه شده است.پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222رفتارشناسی امام علی(علیهالسلام)
با اولین مخالفان داخلی حکومت اسلامیرفتارشناسی امام علی(علیهالسلام) با اولین مخالفان داخلی حکومت اسلامی45703396FAمعصومه شیردلدانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س)بیبیسادات رضی بهابادیدانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)فتحیه فتاحی زادهاستاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س) ،محمد جانی پوراستادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهانJournal Article20171006ازجمله وظایف خطیر حاکمان اسلامی،موضعگیری مناسب دربرابر تهدید مخالفان داخلی میباشد.راهکار مناسب،الگوگیری از سیره امیرالمؤمنین(علیهالسلام) دربرابر اولین مخالفان داخلی حکومت علوی است.پژوهش حاضر به مطالعه مجموع سخنان حضرت درباره«اصحاب جمل»، با روش علمی و نظاممند «تحلیل محتوا»میپردازد. از دیدگاه امام،برخورد هدایتآمیز با مخالفان و تحلیل حرکت سیاسی آنان اهمیت بسزاییدارد. ایرادحجم عمدهای از خطبههای روشنگرانه حضرت قبل از جنگ، اهتمام وافر ایشان برای گفتگوی مستقیم با مخالفان در آغاز فتنه، همچنین بهرهوریاز فضایجنگ برای گفتگو با سران مخالفان و موعظه سپاهیان و نیز، نگارش نامههای مفصل بعد از جنگدر تبیین نتیجه نبرد و تحلیل «فتنه جمل»، همگی بیانگر بینش فرازمانی حضرت برای اصلاح جامعه اسلامیاست. بنابراین در الگوی رفتاریامام دربرابر مخالفان داخلی،اولویت با «تبیین جنگطلبی و تهدیدهای مخالفان برای جامعه اسلامی» و«تلاش برای هدایت مخالفان و ممانعت از جنگافروزی آنان» میباشد. امام درپی«اخذ تعهد از مخالفان جهت پرهیز از فسادگری در جامعه»، درصدد «ریشهیابی علل فتنهانگیزی مخالفان» برمیآید. همچنینعلاوه بر«الزام مخالفان برای پایبندی به بیعت»،بر ضرورت مقابله با آنان «بهخاطر پیمانشکنیشان»تأکید میکند. ازطرفی، «با اثباتمشروعیت حکومتش»دراحتجاج با مخالفان، به «آموزههای قرآنی و روایی» تمسک میجوید.ازجمله وظایف خطیر حاکمان اسلامی،موضعگیری مناسب دربرابر تهدید مخالفان داخلی میباشد.راهکار مناسب،الگوگیری از سیره امیرالمؤمنین(علیهالسلام) دربرابر اولین مخالفان داخلی حکومت علوی است.پژوهش حاضر به مطالعه مجموع سخنان حضرت درباره«اصحاب جمل»، با روش علمی و نظاممند «تحلیل محتوا»میپردازد. از دیدگاه امام،برخورد هدایتآمیز با مخالفان و تحلیل حرکت سیاسی آنان اهمیت بسزاییدارد. ایرادحجم عمدهای از خطبههای روشنگرانه حضرت قبل از جنگ، اهتمام وافر ایشان برای گفتگوی مستقیم با مخالفان در آغاز فتنه، همچنین بهرهوریاز فضایجنگ برای گفتگو با سران مخالفان و موعظه سپاهیان و نیز، نگارش نامههای مفصل بعد از جنگدر تبیین نتیجه نبرد و تحلیل «فتنه جمل»، همگی بیانگر بینش فرازمانی حضرت برای اصلاح جامعه اسلامیاست. بنابراین در الگوی رفتاریامام دربرابر مخالفان داخلی،اولویت با «تبیین جنگطلبی و تهدیدهای مخالفان برای جامعه اسلامی» و«تلاش برای هدایت مخالفان و ممانعت از جنگافروزی آنان» میباشد. امام درپی«اخذ تعهد از مخالفان جهت پرهیز از فسادگری در جامعه»، درصدد «ریشهیابی علل فتنهانگیزی مخالفان» برمیآید. همچنینعلاوه بر«الزام مخالفان برای پایبندی به بیعت»،بر ضرورت مقابله با آنان «بهخاطر پیمانشکنیشان»تأکید میکند. ازطرفی، «با اثباتمشروعیت حکومتش»دراحتجاج با مخالفان، به «آموزههای قرآنی و روایی» تمسک میجوید.پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222اعتبارسنجی اصالت خطبه 219 نهج البلاغه با بررسی چالش ها و دیدگاه های حدیثی و تاریخی خطبهاعتبارسنجی اصالت خطبه 219 نهج البلاغه با بررسی چالش ها و دیدگاه های حدیثی و تاریخی خطبه71973397FAرحمان عشریهاستادیار و عضوهیأت علمی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قممهران خاکسار کندرکارشناس ارشد دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قم،محمد نقیباستاد یار و عضوهیأت علمی دانشگاه و علوم ومعارف قرآن کریمJournal Article20171011خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آنرا در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، درحوزه سند ودلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی علیه السلام را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و رجالی و مصادر تاریخی آن، با نظر داشت شرایط حاکم بر فضای صدور، وقوع آن را امکان پذیر می نماید. از این رو مقاله حاضر در پی بررسی اصالت خطبه مذکور و هموارسازی فهم محتوی اصلی آن از طریق تحلیل دیدگاه اندیشمندان این حوزه و بررسی اسناد و رجال و مصادر تاریخی خطبه می باشد. نتایج این بررسی ها نشان از آن دارد که تشکیک در صحت انتساب خطبه صحیح نمی باشد و اگر چه از منظر رجال منابع خطبه ضعیف است اما به علت کثرت متون نقل کننده ، اعتبار روایت پذیرفته است و بررسی فضای صدور خطبه نشان از آن دارد که امام در شرایطی ناخواسته و ناگزیر قرار داشته و ناگزیر از جملاتی در مورد خلیفه دوم که تا حدی ستایش نیز از آن قابل برداشت بوده است.خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آنرا در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، درحوزه سند ودلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی علیه السلام را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و رجالی و مصادر تاریخی آن، با نظر داشت شرایط حاکم بر فضای صدور، وقوع آن را امکان پذیر می نماید. از این رو مقاله حاضر در پی بررسی اصالت خطبه مذکور و هموارسازی فهم محتوی اصلی آن از طریق تحلیل دیدگاه اندیشمندان این حوزه و بررسی اسناد و رجال و مصادر تاریخی خطبه می باشد. نتایج این بررسی ها نشان از آن دارد که تشکیک در صحت انتساب خطبه صحیح نمی باشد و اگر چه از منظر رجال منابع خطبه ضعیف است اما به علت کثرت متون نقل کننده ، اعتبار روایت پذیرفته است و بررسی فضای صدور خطبه نشان از آن دارد که امام در شرایطی ناخواسته و ناگزیر قرار داشته و ناگزیر از جملاتی در مورد خلیفه دوم که تا حدی ستایش نیز از آن قابل برداشت بوده است.<br /> <strong> </strong>پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222The implement of job qualification is step to the islamic civilization.
(with emphasis to the imam Ali’ s letter to Malek Ashtar)اعمال شرایط احراز شغل گامی به سوی تمدن نوین اسلامی (باتاکید بر نامه امام علی(ع)به مالک اشتر)991223706FAمحمد حسین دانشکیاگروه اموزشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامیJournal Article20170809In the thought of supreme leader, the third period of prossessing of creating new Islamic civilization is constitution of Islamic government. On the other side, imam Ali in his famous letter to Malek Ashtar about Islamic government’ s commitment ,state different subjects that act them can due to Islamic government achievement. This research with descriptive – analyctic way intend to state dominant principles of job qualification. The general negative and positive principles like : notice to general judgment , unproductive intrest to governmental job ,unexpecting pure following of people and special principle like : the obligation of noticing to job analysis ,the principle priority of personal featuers in behaviors circle in job qualification and the principle of choosing through examing.در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی، مرحله سوم از فرایند ایجاد تمدن نوین اسلامی، تشکیل دولت اسلامی است. از سویی حضرت امیر (ع)در نامه مشهور خود به مالک اشتر در الزامات دولت اسلامی مطالب مختلفی را بیان کرده اند که عمل به آن ها می تواند به تحقق دولت اسلامی منجر شود. این پژوهش باروش توصیفی –تحلیلی در نظر دارد بخشی از اصول حاکم بر مدیریت منابع انسانی با تاکید بر شرایط احراز شغل را که قابل استخراج از این نامه است، بیان نماید. اصول ایجابی و سلبی عام همچون: توجه به قضاوت عمومی، عدم نگاه منفعت طلبانه به کارگزاری، عدم انتظار اطاعت محض از مردم و اصول خاص همچون: لزوم توجه به تجزیه و تحلیل مشاغل، اصلِ اولویتِ ویژگی های شخصیتی در حوزه رفتار در شرایط احراز شغل، اصل انتخاب از طریق آزمون و اختبارو..در این باره بیان شده است.پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085981620171222Pattern of Relationship with Opponents during the Imam Ali (AS) (A Case Study of Nahjolbalaghe Sermons and Letters)الگوی ارتباط با مخالفان در دوران حکومت امام علی(ع) ( مطالعه موردی خطبه ها و نامه های نهج البلاغه)1231483707FAمیثم فرخیاستادیار گروه مطالعات فرهنگی دانشکده رفاه تهرانبتول احمدیدانشگاه سورهJournal Article20170602 <br />This research aims to provide a model for communication with opponents during the reign of Imam<br /> Ali (AS) . In this regard , sermons and letters from Nahj al balaghah qualitative content analysis<br /> method has been analyzed. The results of the research indicate 5 main categories in the context of<br /> communicating with the opposition following the his rule of the government which includes methods of communication imam with opposition, imam of communication tools with opposition, relationshipbetween the imam and the opposition, ethical and human values governing the relation of imam with opposition and the goals of the imam s relationship with opposition. Imam Ali (AS) uses methods such as sermon, preach ment, struggle, reasoning and letter in the line<br /> with the opposition. He is for communicating with opposition used tools included<br /> fear,encouragement, threat, gospel of the past and the predecessors, question from the audience,<br /> comparison and…. Also in line relationship between the imam and the opposition axes included<br /> patience and decisive crisis were considered and values like benevolent opponents, keep respect and revers the opposition and ethical as moral and human values the ruler was referring to relation with the opposition. Imam Ali (AS) were considered also leading the misguided to the right and peace and reconciliation including the goals of contacting with opposition.این پژوهش با هدف ارائه الگوی ارتباط با مخالفان، در دوران حکومت امام علی (ع) صورت گرفته است. در این راستا خطبه ها و نامه های نهج البلاغه با روش تحلیل محتوای کیفی، تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش حاکی از 5 مقوله اصلی در حوزه ارتباط با مخالفان، ذیل دوران حکومت ایشان می­باشد که شامل روشهای ارتباط امام با مخالفان، ابزارهای ارتباط امام با مخالفان، آداب ارتباط امام با مخالفان، ارزشهای اخلاقی و انسانی حاکم بر ارتباط امام با مخالفان و اهداف ارتباط امام با مخالفان می­باشد. امام علی (ع) از روشهایی مانند خطابه، موعظه، جدال احسن، استدلال (برهان) و نامه در راستای ارتباط با مخالفان استفاده می­کردند. ایشان جهت برقراری ارتباط با مخالفان ابزارهایی شامل بیم و ترس، تشویق، تهدید، عبرت از گذشته و پیشینیان، سؤال از مخاطب، مقایسه را به کار می­بستند. همچنین در راستای آداب ارتباط امام با ایشان، محورهایی شامل صبر و مدارا و برخورد قاطع را مدنظر داشتند و ارزشهایی مانند خیرخواهی نسبت به مخالفان، حفظ حرمت و تکریم مخالفان و اخلاق مداری را به مثابه ی ارزشهای اخلاقی و انسانی حاکم بر ارتباط با مخالفان مد نظر قرار می­دادند. امام علی(ع) همچنین هدایت گمراهان به سوی حق و صلح و آشتی را از جمله اهداف ارتباط خود با مخالفان عنوان نموده­اند. در واقع امام علی (ع) با استفاده از روش ها و ابزارهای ارتباطی مذکور، ضمن تقیّد و پایبندی به اصول اخلاقی و انسانی، در کنار حفظ حرمت مخالفان، با هدفی خیرخواهانه و در جهت برقراری صلح و آشتی با مخالفان ارتباط برقرار می کردند. هدف غایی و مطلوب امام علی(ع) هدایت گمراهان به سوی حق بوده است.