پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321The character of Imam Ali and Ahl al-Bayt (AS) in Tazkerat ol Olia of Attar Neishaboriسیما و سیرة حضرت علی و اهل بیت (ع) در تذکرة الاولیای عطار نیشابوری1164475FAفضل الله رضایی اردانی(نویسنده مسئول)دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان یزد، یزد، ایران.000-0001-7457-5526غلامرضا هاتفی مجومردمدرس دانشگاه فرهنگیان یزدJournal Article20170604Compilation of books on the teaching of epistemic concepts, or Rasa'il's writings, to explain and answer the questions raised by the opposition, as well as writing works to guide the seekers of knowledge and to enumerate the motives and actions of the righteous ones, Sufism and theology have been Islamic mysticism. In this category of works, according to the author, as well as on the basis of his personal taste or religious beliefs, while presenting the basic topics of Sufism, usually the stories and sayings of the elders of Tariqat are also collected. In the meantime, the content and content of some of the mystical works has been devoted entirely to explaining the story and narration of the people of Tariqat. Alavulia's mention is one of the Persian mystics in the field of mysticism, in which Attar paid particular attention to the description of the elders and Sufi elders. One of the important themes and bases in Alawulia's mention is the expression of the Prophet Ali (as) and some of the Imams of the Prophet (pbuh). This explanation has led to the description of some of the intellectual and behavioral foundations of the elders in the text of the book. In fact, mystic and Sufi scholars have always considered the pattern of life and sayings of the Prophet (pbuh) as a solid example of their beliefs while following the path of the Prophet (peace be upon him) and his companion. In this article, Sima, Sire and the sayings of Imam Ali (AS), Imam Baqir (AS) and Imam Sadiq (AS) are reviewed and explained on the basis of al-Awliya's advice.<strong></strong>
<strong> </strong>تدوین<strong> </strong>کتابهایی برای<strong> </strong>آموزش مفاهیم معرفتی، یا تألیفِ رسائلی بهمنظور توضیح و ایرادِ جواب در خصوص شُبهات مطرحشده از جانب مخالفان و همچنین نگارش آثاری<strong> </strong>بهقصد<strong> </strong>راهنمایی جویندگان<strong> </strong>معرفت<strong> </strong>و ذکر اقوال و افعالِ قُدوههای<strong> </strong>راستین اهل عرفان، همواره،<strong> </strong>یکی از فعالیتهای مهم فکری و علمیِ نظریهپردازان تصوف و عالمانِ عرفان اسلامی<strong> </strong>بوده<strong> </strong>است.<strong> </strong>در<strong> </strong>این دسته از آثار،<strong> </strong>بنا<strong> </strong>به<strong> </strong>اعتقاد<strong> </strong>نویسنده و همچنین بر مبنای سلیقة شخصی یا باورهای مذهبی<strong> </strong>او، ضمن طرح<strong> </strong>مباحث<strong> </strong>اصولی<strong> </strong>تصوف، معمولاً سرگذشتها<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>بزرگان طریقت نیز<strong> </strong>گردآوری<strong> </strong>شده<strong> </strong>است. در این میان، محتوا و مضمونِ برخی از آثار عرفانی، یکسره به توضیح درخصوص سرگذشت و ذکر اقوال اهل طریقت اختصاص یافته است. تذکرة الاولیای،<strong> </strong>از جمله تذکرههای فارسی در زمینة عرفان<strong> </strong>است که عطار در آن به<strong> </strong>شرحِ احوالِ بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توجهی ویژه نشان داده است. یکی<strong> </strong>از<strong> </strong>موضوعات<strong> </strong>و<strong> </strong>مبنای مهم<strong> </strong>در<strong> </strong>تذکرة الاولیا، بیانِ سیره<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>حضرت<strong> </strong>علی (ع)<strong> </strong>و چند تن از<strong> </strong>ائمة<strong> </strong>اهل<strong> </strong>بیت (ع)<strong> </strong>است. این شرح و توضیح،<strong> </strong>به توصیف<strong> </strong>برخی از مبانی فکری و رفتاری<strong> </strong>آن<strong> </strong>بزرگان<strong> </strong>در<strong> </strong>متن کتاب<strong> </strong>منجر شده<strong> </strong>است.<strong> </strong>در واقع<strong> </strong>علمای<strong> </strong>عرفان<strong> </strong>و<strong> </strong>تصوّف بر مبنای باورهای اعتقادی خویش،<strong> </strong>ضمن پیروی<strong> </strong>از<strong> </strong>سیرۀ<strong> </strong>رسول اکرم<strong> </strong>(ص) و صحابۀ ایشان،<strong> </strong>الگوبرداری از<strong> </strong>زندگی و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>اهل<strong> </strong>بیت (ع) را نیز بهعنوانِ<strong> </strong>سرمشقی متقن، همواره مدِّ نظر قرار دادهاند. در<strong> </strong>این<strong> </strong>مقاله،<strong> </strong>سیما،<strong> </strong>سیره<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنانِ<strong> </strong>امام<strong> </strong>علی (ع)، امام باقر (ع) و<strong> </strong>امام صادق (ع) بر مبنای تذکرة الاولیا بررسی و تبیین<strong> </strong>شده<strong> </strong>استhttps://alavi.ihcs.ac.ir/article_4475_32b4cad4aa27a41a1edbe1156d6e32ff.pdfپژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321واکاوی زمینهها و عوامل مقبولیت اجتماعیـ سیاسی
سادات علوی در تبرستانواکاوی زمینهها و عوامل مقبولیت اجتماعیـ سیاسی سادات علوی در تبرستان17293998FAسجاد رمضانیدانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهرانفاطمه جان احمدیعضو هیات علمیرضا شعبانیهیت علمیJournal Article20171003تاریخ سیاسی- اجتماعی سدههای نخستین اسلامی در تبرستان با نام سادات علوی پیوندی دیرینه دارد.انتساب به آل محمد(ص) و امامان شیعه و تاثیرپذیری از سیاست تقابلی دربرابر دستگاه خلافت زمینه های اولیه مقبولیت علویان را بوجود آورد و به فرایندمهاجرت آنان به صفحات شمالی ایران دامن زد. از نتایج حضور اثربخش این سادات دارای وجاهت کاریزماتیک، تسهیل عزیمت جماعت علوی و ماندگاری آنان در تبرستان بود. این پژوهش بهدنبال یافت پاسخ این پرسش است که: بستر، دلایل و عوامل مقبولیت سادات در تبرستان پیش از تشکیل حکومت و احراز مشروعیت چه بوده است؟مطالعات تاریخی نشان میدهد مهمترین عامل، مقبولیت اجتماعی شدهی سادات علوی در تبرستان علاوه بر دارا بودن بن مایه های ایدئولوژیک مذهبی و رویکردهای شیعی مقبول راهبران مذهبی-سیاسی آنان می توانست در مدعای ایشان و رفتارهای تعاملی آنان با دو گروه سیاسی – اجتماعیِ اسپهبدان محلی و توده مردم متجلی شود.واکاوی این مظاهر مقبولیت آفرین و مشروعیت زا خواست مقاله حاضر است. پژوهش پیش رو ضمن دسته بندی منابع و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای و توصیفی بر آن است زمینه ها و عوامل مقبولیت اجتماعی-سیاسی سادات علوی در تبرستان را بازشناسی نماید.تاریخ سیاسی- اجتماعی سدههای نخستین اسلامی در تبرستان با نام سادات علوی پیوندی دیرینه دارد.انتساب به آل محمد(ص) و امامان شیعه و تاثیرپذیری از سیاست تقابلی دربرابر دستگاه خلافت زمینه های اولیه مقبولیت علویان را بوجود آورد و به فرایندمهاجرت آنان به صفحات شمالی ایران دامن زد. از نتایج حضور اثربخش این سادات دارای وجاهت کاریزماتیک، تسهیل عزیمت جماعت علوی و ماندگاری آنان در تبرستان بود. این پژوهش بهدنبال یافت پاسخ این پرسش است که: بستر، دلایل و عوامل مقبولیت سادات در تبرستان پیش از تشکیل حکومت و احراز مشروعیت چه بوده است؟مطالعات تاریخی نشان میدهد مهمترین عامل، مقبولیت اجتماعی شدهی سادات علوی در تبرستان علاوه بر دارا بودن بن مایه های ایدئولوژیک مذهبی و رویکردهای شیعی مقبول راهبران مذهبی-سیاسی آنان می توانست در مدعای ایشان و رفتارهای تعاملی آنان با دو گروه سیاسی – اجتماعیِ اسپهبدان محلی و توده مردم متجلی شود.واکاوی این مظاهر مقبولیت آفرین و مشروعیت زا خواست مقاله حاضر است. پژوهش پیش رو ضمن دسته بندی منابع و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای و توصیفی بر آن است زمینه ها و عوامل مقبولیت اجتماعی-سیاسی سادات علوی در تبرستان را بازشناسی نماید.https://alavi.ihcs.ac.ir/article_3998_9e1494ffbc134708b3ea4a4702572e29.pdfپژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321تدابیر،ارتقاءوتوسعۀاقتصادی
درسیرۀامیرالمؤمنین علی(ع)تدابیر،ارتقاءوتوسعۀاقتصادی درسیرۀامیرالمؤمنین علی(ع)31544000FAرمضان محمدیعضو هیئت علمی و مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاهیاسر آقا محمدیدانش آموختۀتاریخ اسلام سطح 4 حوزهJournal Article20170726مقاله حاضر با عنوان «تدابیراقتصادیدرسیرهحضرتعلی(ع)» با هدف کشف و توصیف چگونگی سیره اقتصادی آن حضرت با تاکید بر دوران حکومت چهار ساله آن حضرت به خامه نگارش در آمده است . برای دستیابی به این هدف از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی در بین متون کهن و دست او مرتبط با تاریخ سیره آن حضرت بهره گرفته شده است. طبق یافته ها می توان گفت : آن حضرت با استفاده از خمس، زکات، انفال و سایر منابع مالی که در اختیار داشتند، هم چنین با پیش گرفتن سیاست قناعت، نظارت مستمر، پرهیز از اسراف، گسترشاشتغالمولددرصنعتوکشاورزی، احداث نخلستان های مختلف، توسعه صنعت شهر سازی، حمایت از کسب و کار حلال، برابریحقوقورفعتبعیضدرتوزیعامکاناتعمومی بر آمدند. راهکارهای توسعه اقتصادی آن حضرت توانست فراگرد جامعهپذیری را توسعه و کاستیهای آن را جبران و زندگیعادیمردم را از اختلال نجات دهد.مقاله حاضر با عنوان «تدابیراقتصادیدرسیرهحضرتعلی(ع)» با هدف کشف و توصیف چگونگی سیره اقتصادی آن حضرت با تاکید بر دوران حکومت چهار ساله آن حضرت به خامه نگارش در آمده است . برای دستیابی به این هدف از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی در بین متون کهن و دست او مرتبط با تاریخ سیره آن حضرت بهره گرفته شده است. طبق یافته ها می توان گفت : آن حضرت با استفاده از خمس، زکات، انفال و سایر منابع مالی که در اختیار داشتند، هم چنین با پیش گرفتن سیاست قناعت، نظارت مستمر، پرهیز از اسراف، گسترشاشتغالمولددرصنعتوکشاورزی، احداث نخلستان های مختلف، توسعه صنعت شهر سازی، حمایت از کسب و کار حلال، برابریحقوقورفعتبعیضدرتوزیعامکاناتعمومی بر آمدند. راهکارهای توسعه اقتصادی آن حضرت توانست فراگرد جامعهپذیری را توسعه و کاستیهای آن را جبران و زندگیعادیمردم را از اختلال نجات دهدhttps://alavi.ihcs.ac.ir/article_4000_00494e054472302e0792b6a3aaeee7e4.pdfپژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321اقدامات سید رضی در نهجالبلاغهاقدامات سید رضی در نهجالبلاغه55804001FAمجید معارفاستاد علوم قرآن و حدیث،دانشکدۀ الهیات، دانشگاه تهرانحامد نصرالهیدانشکده الهیات دانشگاه تهران- تهران-ایرانJournal Article20170711کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی میباشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیهالسلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبهها، نامهها و حکمتها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمعآوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه در مییابیم که سید رضی علاوه بر جمعآوری احادیث در این اثر، اقدامات دیگری نیز انجام داده که این اقدامات عبارتاند از: نگارش خطبه جامع (مقدمه)؛ ذکر مصادر روایات در برخی مواقع؛ ارجاع به برخی آثار خود؛ ذکر محاسن ادبی کلام امیرمؤمنانعلیه السلام؛ ذکر سبب صدور برای روایات؛ اشاره به مخاطب نامهها، حکمتها و خطبهها؛ اشاره به منشأ دیگری از روایت؛ ذکر شواهد قرآنی و روایی و ادبی جهت اعتبار کلام امام؛ تفسیر غرائب کلام امام؛ توضیحات فقه الحدیثی؛ ذکر موضوع برخی روایات؛ معرفی برخی اعلام و اشاره به مخاطب کلام امام؛ ذکر اختتامیه کتاب و تاریخ تألیف آن.کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی میباشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیهالسلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبهها، نامهها و حکمتها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمعآوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه در مییابیم که سید رضی علاوه بر جمعآوری احادیث در این اثر، اقدامات دیگری نیز انجام داده که این اقدامات عبارتاند از: نگارش خطبه جامع (مقدمه)؛ ذکر مصادر روایات در برخی مواقع؛ ارجاع به برخی آثار خود؛ ذکر محاسن ادبی کلام امیرمؤمنانعلیه السلام؛ ذکر سبب صدور برای روایات؛ اشاره به مخاطب نامهها، حکمتها و خطبهها؛ اشاره به منشأ دیگری از روایت؛ ذکر شواهد قرآنی و روایی و ادبی جهت اعتبار کلام امام؛ تفسیر غرائب کلام امام؛ توضیحات فقه الحدیثی؛ ذکر موضوع برخی روایات؛ معرفی برخی اعلام و اشاره به مخاطب کلام امام؛ ذکر اختتامیه کتاب و تاریخ تألیف آن.https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4001_9d965df6020abcec5f4b26f4385e0368.pdfپژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321روش واژهشناسی قطبالدین راوندی
در شرح نهجالبلاغهروش واژهشناسی قطبالدین راوندی در شرح نهجالبلاغه81984003FAسید حمید موسویدانشگاه قرآن و حدیث - دانشجوی دکتری رشته علوم و معارف نهج البلاغهمهدی مردانیعضو هیئت علمی دانشگاه قرآن وحدیث قمJournal Article20170702قطبالدین راوندی از شارحانمتقدّم نهجالبلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژهای به واژگان غریب نهجالبلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطبالدین راوندی در کتاب منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهرهگیری وی از ویژگیهای ایندست از متون نهجالبلاغه را نشان دهد. قطبالدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفههایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهجالبلاغه پرداخته است.قطبالدین راوندی از شارحانمتقدّم نهجالبلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژهای به واژگان غریب نهجالبلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطبالدین راوندی در کتاب منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهرهگیری وی از ویژگیهای ایندست از متون نهجالبلاغه را نشان دهد. قطبالدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفههایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهجالبلاغه پرداخته است.https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4003_70d0e74c4dbe3d3e6a561b73568fb94d.pdfپژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیپژوهشنامه علوی2383-085991720180321آموزههای علوی در دورۀ نخست شعر فارسیآموزههای علوی در دورۀ نخست شعر فارسی991254002FAمحمود مهرآورانعضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه قممعصومه شاهبلاغیدانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قمJournal Article20170610شعر فارسی قرن سوم تا پایان قرن پنجم هجری را از نظر زمانی و تشابهات سبکی بیشتر به عنوان شعر دورۀ نخست میشناسیم. یکی از مضامین پرکاربرد در شعر این دوره، اخلاق و موضوعات اندرزی است. مقالۀ حاضر برخی از موضوعات مهم را که فضیلت اخلاقی یا رذیله محسوب میشوند در سرودههای تعدادی از شاعران این دوره بررسی و تأثیر آنها را از سخنان حکیمانه امام یا تشابه آن سرودهها را با کلام حضرت گوشزد کرده است. در میان موضوعات گوناگون اخلاقی، شاخصترین موضوعات شامل هشت فضیلت اخلاقی و سه رذیله را در این مقاله بررسی کردهایم. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد که موضوعات اخلاقی مطرح شده متأثر و همسو با آموزههای علوی است و شاخصۀ مهم در داشتن این فضائل یا دوری از برخی رذائل ذکر شده جهت دهی و تأثیر گذاری بر زندگی سالم فردی و اجتماعی استشعر فارسی قرن سوم تا پایان قرن پنجم هجری را از نظر زمانی و تشابهات سبکی بیشتر به عنوان شعر دورۀ نخست میشناسیم. یکی از مضامین پرکاربرد در شعر این دوره، اخلاق و موضوعات اندرزی است. مقالۀ حاضر برخی از موضوعات مهم را که فضیلت اخلاقی یا رذیله محسوب میشوند در سرودههای تعدادی از شاعران این دوره بررسی و تأثیر آنها را از سخنان حکیمانه امام یا تشابه آن سرودهها را با کلام حضرت گوشزد کرده است. در میان موضوعات گوناگون اخلاقی، شاخصترین موضوعات شامل هشت فضیلت اخلاقی و سه رذیله را در این مقاله بررسی کردهایم. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد که موضوعات اخلاقی مطرح شده متأثر و همسو با آموزههای علوی است و شاخصۀ مهم در داشتن این فضائل یا دوری از برخی رذائل ذکر شده جهت دهی و تأثیر گذاری بر زندگی سالم فردی و اجتماعی است.https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4002_113bd92603053073c386f6a5f8a2b90b.pdf