مهدی زمانی
چکیده
این مقاله با روش توصیفی–تحلیلی به تبیین امکان و درمان آکراسیا و/یا ضعف اراده در انسان از دیدگاه امام علی (ع) می‌پردازد. درحالی‌که معمولاً آکراسیا را ضعف اراده دانسته‌اند، برخی فیلسوفان اخلاق میان آن‌ها فرق نهاده و اولی را عمل خلاف داوری اخلاقی و دومی را عمل خلاف تصمیم اخلاقی یا نقض ناموجه تصمیم دانسته‌اند. امام علی(ع) در ...
بیشتر
این مقاله با روش توصیفی–تحلیلی به تبیین امکان و درمان آکراسیا و/یا ضعف اراده در انسان از دیدگاه امام علی (ع) می‌پردازد. درحالی‌که معمولاً آکراسیا را ضعف اراده دانسته‌اند، برخی فیلسوفان اخلاق میان آن‌ها فرق نهاده و اولی را عمل خلاف داوری اخلاقی و دومی را عمل خلاف تصمیم اخلاقی یا نقض ناموجه تصمیم دانسته‌اند. امام علی(ع) در تبیین سقوط اخلاقی انسان به هر دو حالت اشاراتی دارد. از منظر امام علی(ع) آکراسیا (عمل برخلاف باور اخلاقی) در دو حالت رخ میدهد: 1- فقدان یقین و 2- غفلت فاعل. بدینسان، «شک» و «غفلت» مهمترین عواملی معرفی میشوند که قدرت درونی باور را برای صدور فعل مناسب میکاهند. برای مقابله با آکراسیا و درمان آن باید از راه 1- کسب یقین (عبور از شک) و 2- تذکر (زدودن غفلت و بیتوجهی) به تقویت نقش انگیزشی شناخت فاعل اخلاقی پرداخت. همچنین در نهجالبلاغه ضعف اراده فاعل اخلاقی با واژههایی مانند 1- «وهن» (سستی) و 2- «فترت» (کاهلی) مورد اشاره و تبیین قرار گرفته است. قوت و ضعف اخلاقی بهصورت نبرد درونی میان امیال مادی (شهوات و آمال) با تصمیم و عزم اخلاقی (پایداری) توضیح داده شده است. درمان ضعف اراده با صبر، همت، عزم و تلاش در زمینهسازی برای تصمیمگیریِ درست ممکن میشود.
