محسن فرمهینی فراهانی؛ فاطمه اشرفی
دوره 5، شماره 9 ، خرداد 1393، ، صفحه 67-86
چکیده
چکیده یکی از شاخه‌های دانش اخلاق که به‌تازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزۀ اخلاق حرفه‌ای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفه‌ای، آموزه‌های دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفه‌ای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزه‌های اخلاقی نهج‌البلاغه امکان‌پذیر نیست. باتوجه به این ...
بیشتر
چکیده یکی از شاخه‌های دانش اخلاق که به‌تازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزۀ اخلاق حرفه‌ای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفه‌ای، آموزه‌های دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفه‌ای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزه‌های اخلاقی نهج‌البلاغه امکان‌پذیر نیست. باتوجه به این مهم، در پژوهش حاضر برآنیم تا با استفاده از روش تحلیل اسنادی، اصول اخلاق حرفه‌ای را در کتاب ارزشمند نهج‌البلاغه بررسی کنیم. نتایج نشان میدهد که امام علی (ع) همواره به بحث اخلاقیات و اصول اخلاقی توجه داشتهاند و در موارد فراوانی، کارگزاران و یاران خود، بهطور اخص و تمامی انسانها را در طول زمان به رعایت آنها فرمان دادهاند. اصول اخلاقی مطرح در نهج‌البلاغه، مشتمل بر: اصل احترام، اصل آزادی، اصل انصاف، اصل وفای به عهد، اصل امانت، اصل صداقت، اصل مسئولیتپذیری، اصل نقادی و انتقادپذیری، اصل مدارا و سعۀ صدر، اصل قانونمداری، اصل اعتدال و اصل رازداری است.
سوسن آل‌رسول؛ فاطمه مسجدی
دوره 4، شماره 8 ، اسفند 1392، ، صفحه 1-19
چکیده
چکیده دنیا ازجمله مقولاتی است که تفسیر و برداشت‌های مختلفی از آن شده است و دربارۀ بهره‌مندی از آن، دیدگاه‌های افراطی و تفریطی وجود دارد. در مقالۀ حاضر، تحلیلی رابطۀ میان تدین و بهره‌مندی از دنیا با توجه به کلام امیرمؤمنان علی (ع) در نهج‌البلاغه مطالعه و بررسی شده است. آن حضرت (ع) از سویی با بیان ویژگی‌های مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی ...
بیشتر
چکیده دنیا ازجمله مقولاتی است که تفسیر و برداشت‌های مختلفی از آن شده است و دربارۀ بهره‌مندی از آن، دیدگاه‌های افراطی و تفریطی وجود دارد. در مقالۀ حاضر، تحلیلی رابطۀ میان تدین و بهره‌مندی از دنیا با توجه به کلام امیرمؤمنان علی (ع) در نهج‌البلاغه مطالعه و بررسی شده است. آن حضرت (ع) از سویی با بیان ویژگی‌های مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی و از سوی دیگر با تأکید بر استفادۀ صحیح از دنیا، زندگی دنیوی انسان دینمدار را در مسیر حیات اخروی او میدانند که این همان دنیاداری دینمدارانه است. راهکار دست‌یابی به این زندگی، زهد و شاخصۀ آن ارجحیت دین بر دنیا است.
روح‌الله محمدی
دوره 4، شماره 8 ، اسفند 1392، ، صفحه 100-120
چکیده
ازجمله شبهاتی که دربارۀ نهج‌البلاغه مطرح شده، اعتبار مطالب و استناد آن به امیرالمؤمنین علی (ع) است که اندکی بعد از تدوین نهج‌البلاغه ادعا شده است و افرادی آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن زده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر شواهد درون‌متنی نهج‌البلاغه بر این نکته تأکید شده است که اگر هیچ سند معتبری هم در این باره پیدا نشود، باز هم ...
بیشتر
ازجمله شبهاتی که دربارۀ نهج‌البلاغه مطرح شده، اعتبار مطالب و استناد آن به امیرالمؤمنین علی (ع) است که اندکی بعد از تدوین نهج‌البلاغه ادعا شده است و افرادی آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن زده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر شواهد درون‌متنی نهج‌البلاغه بر این نکته تأکید شده است که اگر هیچ سند معتبری هم در این باره پیدا نشود، باز هم میتوان ادعا کرد که این جملات و سخنان از آن امام همام (ع) صادر شده است؛ زیرا شواهدی چون علو محتوا و جامعیت، بداعت کلام، تأثیرگذاری و جاذبۀ عجیب، فصاحت و بلاغت، سخن از رؤیت ملائکه، شنیدن و دیدن نشانههای آفاقی و انفسی، اخبار غیب و خبردادن از آینده، تحدیطلبی درباب علم و آگاهی و هماهنگی وقایع در نهج‌البلاغه با تاریخ، ثابت میکند که حقایق و معارفی که در این مجموعۀ عظیم درقالب گفتارهای بدیع و جذاب مطرح شده، از عهدۀ بشر عادی خارج است و این متن درعین صامتبودن، به استنادش به علی (ع) گواهی میدهد.
محمدعلی مشایخی‌پور؛ عبدالهادی فقهی‌زاده؛ محمود واعظی
دوره 3، شماره 6 ، اسفند 1391، ، صفحه 69-100
چکیده
اهتمام و توجه قرآن به اخلاق و تأکید پیامبران عظام و ائمۀ اطهار(ع) بر متخلق‌شدن به آن در تمامی شئون زندگی، از نقش بی‌بدیل اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی انسان حکایت دارد. بر این اساس، توجه و به‌کارگیری آن در همۀ عرصه‌های زندگی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. کار نیز به‌واسطۀ ارتباط تنگاتنگ با اخلاق، به نتایج مطلوب و شایسته منتهی ...
بیشتر
اهتمام و توجه قرآن به اخلاق و تأکید پیامبران عظام و ائمۀ اطهار(ع) بر متخلق‌شدن به آن در تمامی شئون زندگی، از نقش بی‌بدیل اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی انسان حکایت دارد. بر این اساس، توجه و به‌کارگیری آن در همۀ عرصه‌های زندگی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. کار نیز به‌واسطۀ ارتباط تنگاتنگ با اخلاق، به نتایج مطلوب و شایسته منتهی نخواهد شد مگر اینکه اصول و معیارهای اخلاقی مرتبط با آن مدنظر قرار گیرد. در این میان، عواملی هم در تقویت اتخاذ چنین رویکردی مؤثرند. در این مقاله سعی شده است با استناد به آیات و روایات و بهویژه با تکیه بر کلمات گهربار امام علی(ع)، این عوامل شناسایی و تجزیه و تحلیل شود.
منصور پهلوان؛ شکوه چینی‌فروشان
دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1391، ، صفحه 47-65
چکیده
از قرن‌ها پیش دانشمندان علوم اسلامی دربارة وجوه اعجاز قرآن تحقیق کرده و با استناد به شواهد قرآنی وجوه گوناگونی را ذکر کرده‌اند. بعضی از ایشان بر جنبه‌های بلاغی تأکید کرده و برخی وجوه معرفتی و معنوی را برگزیده‌اند. برای دست‌یابی به دیدگاه عمیق‌تری دربارة وجوه اعجاز قرآن بهره‌جویی از نظرهای کسانی که زمان نزول وحی را ...
بیشتر
از قرن‌ها پیش دانشمندان علوم اسلامی دربارة وجوه اعجاز قرآن تحقیق کرده و با استناد به شواهد قرآنی وجوه گوناگونی را ذکر کرده‌اند. بعضی از ایشان بر جنبه‌های بلاغی تأکید کرده و برخی وجوه معرفتی و معنوی را برگزیده‌اند. برای دست‌یابی به دیدگاه عمیق‌تری دربارة وجوه اعجاز قرآن بهره‌جویی از نظرهای کسانی که زمان نزول وحی را درک کرده و یا نزدیک به آن بوده‌اند، بسیار شایسته است و در این میان کلام امام علی (ع)، که خود شاهد نزول وحی و تربیت‌یافتة مکتب قرآن است، صحت و اعتبار بیش‌تری دارد. در این پژوهش وجوه اعجاز قرآن از دیدگاه امیرمؤمنان (ع) بررسی شده است. ترسیم سیمای قرآن در نهج‌البلاغه به‌وضوح بیان‌گر عظمت و چندبعدی‌بودن وحی است. امام علی (ع) در کلام شیوای خویش وجوه گوناگونی از اعجاز قرآن را بیان کرده است. ایشان علاوه بر اعجاز بلاغی، اعجاز علمی، اخبار از غیب، و نبود تناقض در قرآن به معارف والای قرآن و تشریع احکام الهی و اعجاز هدایتی آن اشاره کرده است. این بررسی نشان‌‌دهندة آن است که ایشان در کنار هریک از وجوه گوناگون اعجاز قرآن، با تعابیر گوناگون بر جنبة هدایتی این کتاب شریف تأکیدی خاص داشته است. ایشان قرآن را هادی، راهنما، ناصح، نور، شفا، سراج، و ینابیع‌العلم معرفی کرده و صریحاً بیان کرده است که این کتاب کریم بر هدایت همة انسان‌هایی که با آن قرین و همنشین می‌شوند می‌افزاید و یا از گمراهی آنان می‌کاهد. بنابراین، به نظر می‌رسد مهم‌ترین وجه اعجاز قرآن کریم هدایت مخاطبان و آیندگان در همة سطوح علمی و معرفتی و در همة قرون و اعصار است.
سیاوش پورطهماسبی؛ آذر تاجور
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 1-23
چکیده
چکیده یکی از مباحث مهم امروز جهان حقوق شهروندی و تربیت شهروندی است. مباحث «شهروندی» به‌شکل امروزی سابقة تاریخی ندارد، ولی باید اعتراف کرد که طی قرن اخیر مطالب و مباحث آن رشد فزاینده‌ای داشته است. باید گفت که شاید طرح بحث شهروندی از دیدگاه نهج‌البلاغه و نظرهای حضرت علی (ع) بهترین شیوه در دست‌یابی به این حوزه است؛ زیرا ...
بیشتر
چکیده یکی از مباحث مهم امروز جهان حقوق شهروندی و تربیت شهروندی است. مباحث «شهروندی» به‌شکل امروزی سابقة تاریخی ندارد، ولی باید اعتراف کرد که طی قرن اخیر مطالب و مباحث آن رشد فزاینده‌ای داشته است. باید گفت که شاید طرح بحث شهروندی از دیدگاه نهج‌البلاغه و نظرهای حضرت علی (ع) بهترین شیوه در دست‌یابی به این حوزه است؛ زیرا نهج‌البلاغه درحکم برادر قرآن کریم و حضرت علی (ع) از آگاهترین شخصیتها به اسلام بعد از پیامبر است. ازطرف دیگر، وی برای مدتی زمامداری حکومت اسلامی را در دست داشته است و بیش از سایر دورهها زمامداری آن حضرت با تنوع نژادها، زبانها، رنگها، دینها، و سرزمینها روبهرو شده است و در این دوره گروههای سیاسی، عقیدتی، و کلامی نیز رشد کرده بودند. در این مقاله با ارائة تعریفی از شهروندی و وضعیت آن، و نیز نظر قرآن دراینباره، حقوق شهروندی از دیدگاه نهج‌البلاغه و حضرت علی (ع) در سه حوزة شناختی، عاطفی، و رفتاری بررسی می‌شود و در آخر نشان داده می‌شود که شهروندی در جهان معاصر از معنای حقیقی خود دور شده است و مطابقت نظریات حضرت علی (ع) با قوانین روز جهانی این دورشدن شهروندی از معنای واقعیاش را بیشتر مشخص میسازد.
سیاوش پورطهماسبی؛ آذر تاجور
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 21-42
چکیده
در این تحقیق نشان داده شده است که حضرت علی(ع) پس از انتخاب کارگزاران خود، مستقیم و بلاواسطه بر آنها نظارت می‌کردند و آنان را از هرگونه کوتاهی در انجام وظایف محوله بر‌حذر می‌داشتند. به نظر آن حضرت، بی‌توجهی در امور سبب می‌شود که حکومت‌ها پس از مدتی به واسطة فسادهای مالی، اداری، اخلاقی، ... در سراشیبی انحطاط و سقوط بیفتند. ...
بیشتر
در این تحقیق نشان داده شده است که حضرت علی(ع) پس از انتخاب کارگزاران خود، مستقیم و بلاواسطه بر آنها نظارت می‌کردند و آنان را از هرگونه کوتاهی در انجام وظایف محوله بر‌حذر می‌داشتند. به نظر آن حضرت، بی‌توجهی در امور سبب می‌شود که حکومت‌ها پس از مدتی به واسطة فسادهای مالی، اداری، اخلاقی، ... در سراشیبی انحطاط و سقوط بیفتند. در نگاه ایشان، اهمیت کارگزاران حکومتی چنان است که هر جامعهای برای آنکه بتواند روی سعادت ببیند و امور آن اصلاح شود، باید از کارگزاران لایق و متعهد بهره گیرد. در اهمیت نقش کارگزاران در ثبات یک نظام همین بس که ضعف کارگزاران آن نظام سیاسی حتی در مواردی که مشروعیت اولیه داشته است ـ همانند کشورهایی که با رأی مردم بر سرکار آمدهاند ـ موجب زوال آن مشروعیت شده است؛ برعکس، گاه یک نظام فاقد مشروعیت اوّلیه ـ همانند کشورهایی که با کودتا روی کار آمدهاند ـ توانسته است به دلیل توانمندی کارگزاران و مدیران بهمرور زمان مقبولیت و مشروعیت مردمی کسب کند. بنابراین، دوام و قوام حکومت‌ها قبل از هر چیز به نقش کارگزاران حکومتی بستگی دارد.
رقیه صادقی نیری
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 59-74
چکیده
قرآن‌کریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب می‌شود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا می‌شود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون می‌شود؛ و بی‌گمان به‌دلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در ...
بیشتر
قرآن‌کریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب می‌شود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا می‌شود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون می‌شود؛ و بی‌گمان به‌دلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در کلام عربی بر زبان و کلام علی(ع) بوده وآنچه از مجموع کلام ایشان در نهج‌البلاغه به ما رسیده، از بارزترین تجلیات قرآن در ادب عربی هم در مفهوم و هم در ساختار است و این امر موجب شده که علی(ع) امام و پیشوای فصیحان و سرور بلیغان و کلامش (نهج‌البلاغه) پایینتر از کلام خالق و برتر از کلام مخلوق باشد. در این مقاله با مقایسۀ نمونههایی از آیات قرآن و کلام علی (ع) تأثیر آیات قرآن از جنبة ساختاری بهویژه در گزینش مفردات و ساختار جملات بررسی شده است.
مرتضی قائمی؛ زهرا طهماسبی
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 75-96
چکیده
تابلوهای زیبای تشبیهی نهج‌البلاغه، از طرح‌های ابتکاری، رنگ‌آمیزی متنوع، وسعت و عمق بینش، مناظر پویا و پرتحرک، دقت و ظرافت، هماهنگی و تناسب شگفت‌آور، موسیقی سحرانگیز، وحدت و انسجام فوق‌العاده‌ای تشکیل شده که از خیالی قوی و عمیق و عاطفه‌ای جوشان و صادق و اندیشه‌ای غنی و خلاق سرچشمه گرفته است. از مهم‌ترین زوایای ...
بیشتر
تابلوهای زیبای تشبیهی نهج‌البلاغه، از طرح‌های ابتکاری، رنگ‌آمیزی متنوع، وسعت و عمق بینش، مناظر پویا و پرتحرک، دقت و ظرافت، هماهنگی و تناسب شگفت‌آور، موسیقی سحرانگیز، وحدت و انسجام فوق‌العاده‌ای تشکیل شده که از خیالی قوی و عمیق و عاطفه‌ای جوشان و صادق و اندیشه‌ای غنی و خلاق سرچشمه گرفته است. از مهم‌ترین زوایای هنر امام(ع) در استفاده از تشبیه این است که ایشان مفاهیم مهم و اندرزهای انسانی را با استفاده از تشبیه در اختیار درک و فهم مخاطب قرار می دهد. قرآن کریم، اهل بیت، اسلام، دنیا و متعلقاتش، تقوا و طاعت الهی، موضوعاتی هستند که بیشترین تشبیهات را به خود اختصاص دادهاند. هنر و ادبیات امام(ع) و ازجمله تصاویر ادبی وی برای خود هنر و ادبیات نیست و همة وجود ایشان درخدمت انسانسازی، هدایتگری و ارشاد و نجات مردم است.
