نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 تفسیر و علوم قرآن،دانشکده علوم قرآنی مشهد،دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،شهر مشهد،ایران

2 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد، شهر مشهد،ایران

چکیده

در متون کهن روایی اهل‌سنت، روایتی به این مضمون گزارش شده است که در روزهای آخر زندگانی پیامبر(ص)، عباس بن‌عبدالمطلب از امام علی (ع) می‌خواهد که به نزد پیامبر (ص) رفته تا دربارة جانشین ایشان بپرسند؛ امّا ایشان امتناع ورزیده و بیان می‌کند که اگر از ایشان سوال بپرسیم خود پیامبر (ص) ما را منع می‌کند و مردم نیز خلافت را به ما نخواهند داد. با توجه به تعدد نقل این روایت در مصادر روایی اهل سنت و نیز تعارض آن با مقام امامت امام علی (ع)، اعتبارسنجی روایت مزبور ضروری مى‌نماید. انگیزه مشروعیت‌بخشی به حکومت عباسیان، عدم رضایت نبوی به خلافت علوی، مشروعیت‌بخشی به ماجرای سقیفه و تأیید اجماع، بازنشر وارونه از گونه اصیل روایت در مصادر اهل سنت به استناد مصادر امامی و نیز تعارض آن با آیات قرآن در کنار ادلّه و شواهد متعدد دیگر از جمله دلایلی است که جعلی بودن روایت را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Narrative of “Speculation of the Prophetic Prohibition of the Alavi Caliphate” in a Critical Assessment

نویسندگان [English]

  • zahra khorasani 1
  • Mohsen Deymekar grub 2

1 Quranic Interpretation and Science, Quranic Sciences Faculty of Mashhad, Quranic Science and Education University of Mashhad, Iran

2 Quranic Science and Education University of Mashhad, Quranic Sciences Faculty of Mashhad, Iran

چکیده [English]

In the old narrative texts of the Sunni, a narrative has been reported based on which, in the last days of the Prophet’s life, Abbas Ibn Abdulmutallab asked Imam Ali (as) to go to the Prophet (saw) to ask about his successor; however, Imam Ali refused and stated that if we asked him, the Prophet himself would forbid us and the people would not grant us the caliphate either. Given the multiple quoting of this narration in the Sunni narrative sources and also its incompatibility with the imamate position of Imam Ali, the validation of this narrative seems necessary. The motivation to legitimize the Abbasid government, the alleged Prophet’s displeasure with Alavi caliphate, legitimizing the story of Saqifa and confirming the consensus, distorted quoting of the original narrative in the Sunni narrative sources according to Imami sources, and also its contradiction with the Quranic verses, along with numerous other pieces of evidence, are among the reasons that show this narrative must be fake.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caliphate and Imamate
  • Holy Prophet (saw)
  • Imam Ali (as)
  • Critique
  • Hadith Document and Text
قرآن کریم، ترجمةفولادوند، محمدمهدی(1415ق)،تهران: انتشارات دار القرآن الکریم
نهج البلاغه، سیدرضی، ترجمةدشتی، محمد(1381ش)، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
ابن‏اثیر، الشیبانی الجزری(1417ق). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الکتاب العربی
ابن‏أثیر، الشیبانی الجزری(1415ق). أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بی جا، دار الکتب العلمیة
ابن‏أبی الحدید، أبو حامد(1418 ق). شرح نهج البلاغة، بیروت: دار الکتب العلمیة
ابن‏بابویه، محمد بن على(1395ش). کمال الدین و تمام النعمة، تهران‏: اسلامیه
ابن‏بابویه، محمد بن على(1376ش). الأمالی( للصدوق)، تهران‏ : کتابچى
ابن‏بابویه، محمد بن على(1362ش). الخصال، قم: جامعه مدرسین
ابن‏بابویه، محمد بن على(1413 ق). من لا یحضره الفقیه‏،  قم‏: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
ابن‏بابویه، محمد بن علی(بیتا). الهدایة، قم: مؤسسة الإمام الهادی علیه السلام
ابن‏بابویه، محمد بن على(1385). علل الشرائع، قم‏ :‏ کتاب فروشى داورى، چاپ اول
ابن‏جوزى، عبدالرحمن بن على(1412ق). المنتظم فی تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار الکتب العلمیة
ابن‏حبان، عبدالله محمد(1414ق). صحیح ابن‏حبان، بیروت: مؤسسة الرسالة
ابن‏حجر، أبو الفضل(1415ق). الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت: دار الکتب العلمیة
ابن‏حجر، شهاب الدین(1404ق). تهذیب التهذیب، دار الفکر
ابن‏خلدون، عبدالرحمن(1408ق). دیوان المبتدأ والخبر فی تاریخ العرب والبربر ومن عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، بیروت: دار الفکر
ابن‏طاووس، حسن بن زید الدین(1411ق). التحریر الطاووسى، قم: سید الشهداء علیه السلام
ابن‏طاووس، ابی القاسم(بیتا). سعد السعود للنفوس، بیجا
ابن‏عبدالبر، أبو عمر(1412ق). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، بیروت: دار الجیل
ابن‏فتوح، محمد(1423ق). الجمع بین الصحیحین البخاری ومسلم، بیروت: دار النشر
ابن‏کثیر، أبو الفداء(1418ق). البدایة والنهایة، بی جا، : دار هجر للطباعة
ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر(1395ش). السیرة النبویة، بیروت: دار المعرفة
ابن‏رویش اندونیسی، عیدروس بن احمد(بیتا). شواهد التنزیل لمن خص بالتفضیل، بیجا
ابن‏سعد، أبو عبدالله محمد(1968 م). الطبقات الکبرى، بیروت: دار صادر
ابن‏عساکر، أبو القاسم(1415 ق). تاریخ دمشق، بیجا، دار الفکر
ابن‏ماجة، أبو عبد الله(1430 ق). سنن ابن‏ماجه، بیجا، دار الرسالة العالمیة
ابن‏هشام، عبد الملک(1411ق). السیرة النبویة، بیروت: دار الجیل
أبویعلى، أحمد بنعلی(1404). مسند أبی یعلى الموصلی، دمشق: دار المأمون للتراث
أبیداود، سجِستانی(1430ق). سنن أبی داود، بی جا، دارالرسالةالعالمیة
أحمد بن حنبل، أبو عبدالله(1420ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیجا، مؤسسة الرسالة
إسکافی، أبی جعفر(1402 ق). المعیار والموازنة، بیجا
بخاری، محمد بن إسماعیل(بیتا). صحیح البخارى، بیجا
بلَاذُری، أحمد بن یحیى(1417ق). جمل من أنساب الأشراف، بیروت: دار الفکر
بیهقی، أحمد بن حسین(1344 ق). السنن الکبرى وفی ذیله الجوهر النقی، هند: مجلس دائرة المعارف النظامیة الکائنة
ترمذی، محمد بن عیسى(بیتا). الجامع الصحیح سنن الترمذی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
ثعلبى، احمد بن محمد(1422ق). الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
حاکم نیشابوری، أبو عبد الله(1411ق). المستدرک على الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیة
خوئی، ابوالقاسم(1413ق). معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرواة، بیجا، انتشارات منقحة ومزیدة
دیلمى، حسن بن محمد(1412 ق). إرشاد القلوب إلى الصواب(للدیلمی)، قم‏: الشریف الرضی
ذهبى، محمد بن أحمد(بیتا). سیر أعلام النبلاء، بیجا، مؤسسة الرسالة
ذهبی، شمس الدین(1407ق). تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، بیروت: دار الکتاب العربی
ذهبى، محمد بن أحمد(1419ق). تذکرة الحفاظ، بیروت: : دار الکتب العلمیة
ذهبی، محمد بن أحمد(1995م). میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دار الکتب العلمیة
رشید رضا، محمد(بیتا). الخلافه، قاهرة: الزهراء
زرگری نژاد، غلامحسین(1378ش). تاریخ صدر اسلام(عصر نبوت)، قم: انتشارات سمت
سیوطى، عبدالرحمن(1404ق). الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم‏: کتابخانه عمومى آیت الله العظمى مرعشى نجفى
سیوطی، جلال الدین(1425ق). تاریخ الخلفاء، مکتبة نزار مصطفى الباز
طباطبایی، محمدحسین(1362ش). شیعه در اسلام، قم: انتشارات اسلامی
طباطبایى، محمدحسین(1390ش). المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات
طبرانی، سلیمان بن أحمد(1404ق). المعجم الکبیر، موصل: مکتبة العلوم والحکم
طبرسى، فضل بن حسن(1390ش). إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران: اسلامیه
طبرسى، فضل بن حسن(1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، تهران‏: ناصر خسرو
طبری، محمد بن جریر(1407ق). تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار الکتب العلمیة
طوسى، محمد بن حسن(1414ق). الأمالی( للطوسی)، قم‏: دار الثقافة
طوسى، محمد بن حسن(1373 ش). رجال الطوسی، قم‏: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المقدسه‏
عاملی، جعفرمرتضی(1373ش). زندگی سیاسی هشتمین امام حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
عیاشى، محمد بن مسعود(1380). التفسیر(تفسیر العیاشی)، تهران‏: مکتبة العلمیة الاسلامیة
عینی، بدر الدین(بیتا). عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
قسطلانی، أحمد بن محمد(1323ش). إرشاد الساری لشرح صحیح البخاری، مصر: مطبعة الکبرى الأمیریة
قشیری نیشابوری، مسلم بن الحجاج(بیتا). صحیح مسلم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
قندوزی الحنفی، سلیمان بن ابراهیم(1416ق). ینابیع المودة لذوی القربى، بیجا، دار الاسوة للطباعة والنشر
کشى، محمد بن عمر(1409ق). إختیار معرفة الرجال(رجال الکشی)، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد
کلینى، محمد بن یعقوب(1407 ق). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة
مجلسى، محمد باقر(1403 ق‏). بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار، بیروت‏: مؤسسة الوفاء
مجلسى، محمد باقر(1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة
مفید، محمد بن محمد(1413ق)الف. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم: کنگره شیخ مفید
مفید، محمد بن محمد(1413ق)ب. الأمالی( للمفید)، قم‏: کنگره شیخ مفید‏
ونزبرو، جان، ریپین، اندرو و دیگران(1391ش). زبان قرآن، تفسیر قرآن: مجموعه مقالات قرآن پژوهی غربیان، ترجمه مرتضی کریمینیا، انتشارات هرمس
هیثمی، نور الدین(1412 ق). مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، بیروت: دار الفکر
یعقوبى‏، احمد بن أبى یعقوب(بیتا). تاریخ الیعقوبى، بیروت، دار صادر