نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی /دانشگاه شهرکرد

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهکرد

چکیده

یکی از منابع تأثیرگذار بر متون عرفانی، سیره اهل‌بیت (ع) است. این تأثیرگذاری نه‌تنها بر متون عرفانی شیعی بلکه متون عرفانی که توسط اهل سنت نوشته‌شده‌اند را نیز دربرمی‌گیرد. مستملی‌بخاری که انتساب به اهل سنت دارد، کتاب شرح‌‌التعرف را به زبان فارسی نوشته و در آن به منقبت اهل‌بیت (ع) پرداخته است. یکی از کتبی که شرح‌التعرف بر آن تأثیرگذاربوده، تذکره‌الاولیا عطار است. عطار نیز باوجوداینکه شافعی‌مذهب و ستایشگر خلفای‌راشدین است، با هرمجالی در تذکره‌الاولیا، به مدح و ستایش اهل‌بیت پیامبر (ص) می‌پردازد. روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و نتایج پژوهش حاکی از آن است که مستملی‌بخاری و عطار، ‌در آثارشان به منقبت اهل‌بیت (ع) پرداخته‌اند؛ این مناقب بر اساس مستندات تاریخی و روایی است و چه‌بسا که عطار در این روایت‌ها، از شرح ‌تعرف بهره جسته است. نگاه مستملی و عطار، آزادمنشانه است و درصدد برآمده‌اند که درگیری‌های فرقه‌ای را کنار گذاشته و مذاهب را به یکدیگر نزدیک کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • ahmad amin 1
  • razieh reiisi nafchi 2

1 Assistant Professor in Persian languge and Literature at university of Shahrekord

2 phd student persain language and litereture

چکیده [English]

.

قرآن کریم
علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام (بی‌تا). "نهج‌البلاغه"، قم: انتشارات دارالهجره.
ابراهیمی‌مهر، عباسعلی (1396). "جلوه‌های تعالیم حکمی و اخلاقی اهل‌بیت (ع) در متون عرفانی ادب فارسی (تا پایان قرن ششم)" فصلنامه علمی-ترویجی بهارستان سخن، سال چهاردهم، شماره 37.
ابن‌ابی‌الجمهور، محمدبن‌زین‌الدین (1403ق). "عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة"، تحقیق مجتبی عراقی، قم: موسسه سیدالشهداء (ع).
ابن‌بابوبه، محمدبن‌علی (بی‌تا). "عیون أخبار الرضا علیه‌السلام"، تصحیح مهدی لاجوردی، تهران: جهان.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1395). "کمال الدین و تمام النعمة (اسلامیه)"، تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1413ق). "من لایحضره الفقیه"، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
اربلی، علی‌بن‌عیسی (1381). "کشف الغمة فی المعرفة الأئمة"، مقدمه جعفرسبحانی‌تبریزی، تبریز: بنی‌هاشمی.
اسحاقی، سیدحسین (1388). "کتیبه‌های محبت: فضیلت‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام از زبان اهل سنت در قالب داستان"، تهران: مشعر.
امینی، نوروز (1387) "روایات اهل‌بیت (ع) در منابع اهل سنت"، نشریه علوم حدیث، دوره 13، شماره 1(47)، صص 146-184.
بیهقی، احمدبن‌حسین (بی‌تا). "السنن‌الکبری"، بیروت: دارالفکر.
تمیمی‌آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (بی‌تا). "غررالحکم و دررالکلم"، تصحیح مهدی رجایی، قم: دارالکتاب‌الاسلامی.
ثعلبی، احمدبن‌محمد (1405ق). "الکشف و البیان"، بیروت: دارالحیاء تراث.
حرعاملی، محمدبن‌حسن (1416ق). "تفصیل وسائل‌الشیعه تحصیل مسائل‌الشریعة"، تحقیق محمدرضا حسینی‌جلالی، قم: موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء‌التراث.
حرعاملی، محمدبن‌حسن (بی‌تا). "إثبات‌الهداة بالنصوص و المعجزات"، تصحیح علاءالدین اعلمی، لبنان-بیروت: موسسه الاعلمی‌للمطبوعات.
حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه (1415ق). "تفسیر نورالثقلین"، تصحیح هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). "لغتنامه" زیرنظر محمدمعین و سیدجعفرشهیدی، تهران: موسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران.
دیلمی، حسن‌بن‌محمد (1371). "ارشادالقلوب"، قم: الشریف‌الرضی.
ذکاوتی‌قراگزلو، علیرضا (1390). "بازشناسی و نقد تصوف"، تهران: سخن.
روضاتیان، سیده‌مریم؛ میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر(1389). "جایگاه شرح تعرف در میان مآخذ تذکره‌الاولیا"، فصلنامه علمی-پژوهشی متن‌پژوهی ادبی، تابستان 1389، شماره 44، صص 9-28.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1396). "جستجو در تصوف ایران"، تهران: امیرکبیر.
سارویی‌نژاد، حسین (1391). "بررسی جایگاه اهل‌بیت (ع) در تفسیر الکشف و البیان ثعلبی"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم.
شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (1406ق). "خصائص‌الأئمه علیهم‌السلام"، تحقیق محمدهادی امینی، مشهد: آستانةالرضویة‌المقدسة، مجمع‌البحوث‌الإسلامیة.
الشیبی، کامل‌مصطفی (1374). "تشیع و تصوف"، ترجمه علیرضا ذکاوتی‌قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
الشیبی، کامل‌مصطفی (1927م). "همبستگی میان تصوف و تشیع"، ترجمه و تلخیص علی‌اکبر شهابی، تهران: دانشگاه تهران.
طوسی، محمدبن‌حسن (1417ق) "تهذیب‌الاحکام"، تهران: صدوق.
عطار، فریدالدین‌محمدبن‌ابراهیم (1380) "تذکره‌الاولیا عطار"، به تصحیح دکتر محمداستعلامی، تهران: زوار.
علامه‌امینی، احمد (1403ق). "الغدیر فی الکتاب و السنّة و الأدب"، ج2، بیروت: دارالکتب العربی.
علامه‌حلی، حسن‌بن‌یوسف (1411ق). "کشف الیقین فی فضائل أمیرالمؤمنین (ع)"، تحقیق حسین درگاهی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسه الطبع و النشر.
قمی‌مشهدی، محمدبن‌محمدرضا (1368). "تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب"، تحقیق حسین درگاهی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کلابادی، ابوبکرمحمد (1933م.). "التعر‌ف‌لمذهب‌التصوف"، مصر: مطبعه السعاده.
کلینی، محمیدبن‌یعقوب (1407ق) "الکافی"، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1404هـ.ق). "بحار‌الأنوار"، بیروت: موسسه‌الوفاء.
مستملی، ابوابراهیم‌اسماعیل‌بن‌محمد (1363). "شرح‌التعرف‌لمذهب‌التصوف"، با مقدمه و تصحیح محمدروشن،تهران: اساطیر.
مکارم شیرازی، ناصر (1381). "آیات ولایت در قرآن"، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان‌نژادی، چ1، قم، انتشارات نسل جوان.
مهرآوران، محمود (1389). "سیما و سیرۀ علی و اهل‌بیت (ع) در کشف‌المحجوب هجویری"، پژوهشنامه علمی-پژوهشی علوی، سال اول پاییز و زمستان 1389، شماره 2.
نوروزی، بتول (1383). "از ملک تا ملکوت"، تهران: سرافراز.
نوری، حسین‌بن‌محمدتقی (1408ق). "مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل"، تحقیق موسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث، لبنان-بیروت: موسسه آل‌البیت (ع) لإحیاء‌التراث.