نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• مریم صانع پور

استادیار پژوهشکده غرب‏شناسی و علم‏پژوهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

برخی از شیعه‏شناسان غربی اصل اعتقادی عدل در شیعه امامیه را برگرفته از کلام معتزلی می‏دانند درحالی‏که این اصل اعتقادی از آموزه‏های نظری و عملی امام علی علیه‏السّلام نشأت گرفته است.عدل از نظر امامیه دارای شأنی وجودشناسانه است که از صفت عدل الهی آغازشده،در کیهانشناسی جریان یافته،و نهایتا از طریق انسان کامل که دارای شأن خلیفه اللهی است در کلیه شئون اجتماع بشری جریان می یابد بنابراین حتی اصل امامت مبتنی بر اصل اعتقادی عدل است. براین اساس اصل معرفت شناسانة معقولیت نیک بودن عدل و قباحت ظلم که امری معرفت شناسانه است در آموزه های علوی ناشی از عدل محوری وجودشناسانه اسلام می باشد.همچنین تأکید شیعه امامیه برغلبۀ تاریخی حق برباطل، معلول عدالت محوری وجود شناسانه و معرفت شناسانه امامان است در این صورت بندی مفهومی، اصل امامت مبتنی بر اصل عدل است به بالعکس. درحالیکه نظریه عدالت در کلام معتزلی فقط دارای شأنی معرفت شناسانه است؛نگارنده در این مقاله با تمرکز برآموزه‏های پیشوای اوّل شیعیان علی علیه‏السّلام به ریشه‏یابی اصل اعتقادی عدل می‏پردازد و پایگاه اصل عقل بنیان عدل را در تعالیم علمی و عملی ایشان می یابد و به این ترتیب ادعای خاورشناسانی که متکلمان معتزله را مبنای اصل عدل در اعتقادات امامیه می دانند مردود اعلام می کند.

کلیدواژه‌ها

• شیعه ‏دوازده امامی
• حسن و قبح عقلی
• عدل الهی
• عدالت اجتماعی
• معرفت شناسانه
• وجودشناسانه

عنوان مقاله [English]

نقش مبنایی عدل در امامت علوی

نویسنده [English]

• maryam saneapour

چکیده [English]

Some Western scholars of Shiite studies believe thatthe chief principle of justice in Twelver Shia Islam or Imamiyyah is rooted in Mo’tazalediscourse while this principle has its roots in Imam Ali’s (AS) theoretical and practical instructions. Justice in Imam Ali’s view has an epistemological status which initiates from Allah’s justice attribute; then it streams in cosmology; and after all it is represented in the position of the perfect man who is Allah’s Caliph in all aspects of his social life. As a result, Imamate principle itself is formed on the basis of justice principle. In this regard, the epistemology of the goodness of justice and badness of cruelty and injustice originates in Islamic ontology of justice. Additionally, emphasis on the historical dominance of the right against the void is caused by Imamiyyah’sjustice-oriented epistemology and ontology; consequently, the principle of Imamiyyahis based on the principle of justice and vice versa. Nevertheless, the theory of Justice in Mo’tazalediscourse has only got an epistemological status. The author of this article makes attempts to concentrate on the First Shiite Imam’s instructionsand simultaneously explores the roots of the justice principle. This is the original locus of reason which forms the foundation of justice in Imam Ali’s theoretical and practical instructions. Consequently, the orientalists’ claims on considering the basis of justice in Imamiyyahas being rooted in Mo’tazale discourse is rejected

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Twelve-Imam Shia
• Reason-oriented virtues and vices
• Allah’s justice
• Social justice
• Epistemology
• Ontology