نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قم

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قم

چکیده

چکیده
واقعۀ غدیر در جریان تاریخ اسلام، از سال دهم هجرى تا به امروز، چالش‌برانگیزترین مسئله میان مدرسۀ اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) و مدرسۀ عامه بوده است. آیات غدیر از حیث شأن نزول، پژوهش‌های بسیارى از فریقین را به خود جذب کرده است. در مقالۀ حاضر برآنیم تا با برشمردن ویژگی‌هاى انبیا (ع) و ارزیابى امامت به‌عنوان پشتوانه و قرین رسالت در قرآن، و نیز با توجه به نقش اساسى اسباب‌النزول در تفسیر آیات و بیان بروز اختلاف دربارۀ نزول آخرین سوره و آخرین آیۀ قرآن، شأن نزول آیات غدیر را در حوزۀ تفسیر و تاریخ و حدیث فریقین نقد و بررسى علمى کنیم و فضاى مناسبى را فراروى تفسیر این آیات فراهم سازیم.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Circumstances, Sequence and Time of Revelation of Ghadir Verses in the Qur’an

نویسندگان [English]

  • Ezzatollah Mollaeenia 1
  • Mahmoudreza Tavakkoli Mohammadi 2

1 Assistant Professor, University of Qom

2 Faculty Member of the University of Qom, Ph.D Candidate at the University of Tehran

چکیده [English]

The occasion of Ghadir Khumm has been the most chanllenging issue between Shia and Sunni schools since 10 AH/632 AD. The circumstances of revelation of the Qur’anic verses which were revealed on the day of Ghadir has eversince been the focus of many studies within the two schools. Examining qualities of prophets of Allah, this study evaluates Imamah (guardianship of Imam Ali and eleven of his sons) as equivalent and counterpart of Risalah (prophethood) as used in the Qur’an. It then discusses the fundamental role of circumstances of revelation in interpreting the Qur’anic verses and reviews the disagreement over the circumstances of revelation of the last chapter and verse of the Qur’an. Based on these, the study aims to prepare a proper setting for interpreting the verses by presenting a systematic analysis and critique of the circumstances of revelation of Ghadir verses as accounted in interpretation, history and hadith sources of Shia and Sunni.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Ghadir Khumm
  • verses of Ghadir
  • circumstances of revelation (Asbab al-Nozul)
  • Ahl al-Bayt
قرآن الکریم.
آیتی، محمد‌ابراهیم (1366ش). تاریخ پیامبر اسلام (ص)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی (1379ق). فتح‌الباری فی شرح صحیح‌البخاری، بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌حزم، ابومحمّدعلی‌بن‌احمد (بی‌تا). المحلی بالآثار، بیروت: دارالفکر.
ابن‌حنبل شیبانی، احمدبن‌محمّد (1313ق). مسند احمد، بیروت، مصر: دار صادر.
ابن‌سیدالناس، ابوالفتح (1414ق). عیون‌الاثر، بیروت: دارالقلم.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر (1409ق). تفسیر ابن‌کثیر، بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر (1396ق). السیرة‌النبویة، بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌منظورالأنصاری (1409ق). مختصر تاریخ مدینة دمشق، تحقیق روحیة‌النماس، دمشق: دارالفکر.
ابن‌هشام، عبدالملک(1411ق). السیرةالنبویة، تحقیق طه عبدالرئوف، بیروت: دارالجیل.
ابوداود، سلیمان ابن‌الاشعث سجستانی ازدی (بی‌تا). سنن ابی داود، تحقیق محمّد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت: دارالفکر.
ابوسعود، محمدبن‌مصطفی عمادی (1419ق). تفسیر ابوسعود، تحقیق عبدالطیف، عبدالرحمن، بیروت: دارالکتب.
ابویعلی موصلی، محمّدبن‌محمّد (بی‌تا). طبقات‌الحنابلة، تحقیق محمّد حامدالفقی، بیروت: دارالمعرفة.
احمدی، علب‌بن‌حسینعلی (بی‌تا). مکاتیب الرسول، بیروت: دار صعب.
امینی، عبدالحسین (1387ق). الغدیر فی‌الکتاب والسنة والادب، بیروت: دارالکتاب‌العربی.
امینی، عبدالحسین (1416ق). الغدیر فی‌الکتاب والسنة والادب، قم: مرکزالغدیر للدراسات‌الإسلامیة.
بخاری، محمّدبن‌اسماعیل (بی‌تا). صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر.
بروجردى، سیدحسین (بی‌تا). تفسیرالصراط‌المستقیم، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردى، بی‌جا: انتشارات الصدر.
بیهقی، احمدبن‌‌الحسین (بی‌تا). السنن‌الکبری، بیروت: دارالفکر.
بیهقی، ابوبکر(1405ق). دلائل‌النبوة، تحقیق عبدالمعطی قلعه‌جی، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
ترمذی، محمدبن‌عیسی‌بن‌سوره (بی‌تا). سنن ترمذی، تحقیق: ابراهیم عطوه عوض، بیروت: دار احیاءالتراث.
حاکم نیشابوری (1425ق). المستدرک علی‌الصحیحین، بیروت: دارالمعرفة.
حرّ عاملی (1427ق). وسائل‌الشیعة الی تحصیل مقاصدالشریعة، تحقیق و مقدمه: آیت‌الله مرعشی نجفی، بیروت: مؤسسة‌الاعلمی.
حلبی، علی‌بن‌برهان (1320ق). السیرة‌الحلبیة، بیروت: دارالفکر.
حموینی، ابراهیم‌بن‌محمّد (1398ق). فرائدالسمطین، تحقیق محمّدباقر محمودی، بیروت: مؤسسةالمحمودی.
رازی، فخرالدین (بی‌تا). تفسیر فخر رازی، تحقیق عبدالله محمّدالدرویش، تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
الزحیلی، وهبة (1411ق). التفسیرالمنیر فی‌العقیدة والشریعة والمنهج، بیروت: دارالفکر.
سرخسی، شمس‌الدین (1402ق). المبسوط، بیروت: دارالمعرفة.
سیدقطب، ابراهیم حسین‌الشاربی (1419ق). فی ظلال‌القرآن، بیروت: دارالشروق.
سیوطی، عبدالرحمن (1973م). الاتقان فی علوم‌القرآن، تحقیق ابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبةالثقافیة.
سیوطی، عبدالرحمن (1403ق). تفسیر الدرالمنثور، بیروت: دارالفکر.
شنقیطی، محمّد(1417ق). أضواءالبیان فی ایضاح‌القرآن بالقرآن، قاهره: دارالکتب‌المصریة.
شوشتری، نورالله (1402ق). احقاق‌الحق، تحقیق شهاب‌الدین نجفی مرعشی، قم: انتشارات مکتبة مرعشی.
صدوق، محمدبن‌علی (1405ق). اکمال‌الدین و تمام‌النعمة، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد (1399ق). المعجم‌الکبیر، تحقیق حمدی‌السلفی، بغداد: الدارالعربیة للطباعة.
طبری، محمّدبن‌جریر (1390ق). تاریخ طبری، ترجمۀ محمّدجواد مشکور، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
طبری، محمّدبن‌جریر (1409ق). تفسیر طبری، بیروت: دارالمعرفة.
طبری، محمّدبن‌جریر (1383ق). دلائل‌الامامة، نجف اشرف: مطبعة‌الحیدری.
طبری، محمّدبن‌جریر (1367ق). المتسرشد، قم: مؤسسة‌الثقافة‌الاسلامیة.
الطنطاوی، محمّد (1411ق). تفسیرالجواهر، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
طوسی، أبوجعفرمحمّدبن‌الحسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیرالقرآن، تحقیق احمدحبیب قصیرالعاملی، تهران: انتشارات یزدی.
قاسمی، محمّد جمال‌الدین (1398ق/ 1957م). محاسن‌التأویل، لبنان: دار احیاءالکتب‌العربیة.
قرطبی، محمّدبن‌احمد انصاری (1405ق). تفسیر قرطبی، تحقیق مصطفی‌السقا، بیروت: دار احیاءالتراث‌العربی.
کلینی، محمّدبن‌یعقوب (1419ق). الاصول من‌الکافی و فروعه، بیروت: دارالتعارف.
متقی هندی (1401ق). کنزالعمال، تحقیق بکری حیانی و صفوةالسقا. بیروت: مؤسسةالرسالة.
مجلسی، محمّدباقر (1404ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسة‌الوفا.
المراغی، احمدمصطفی (بی‌تا). تفسیرالقرآن، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
مسلم‌بن‌حجاج نیشابوری (1972م). صحیح مسلم، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت: دارالعلم للملایین.
مطهری، احمد (1355ش). طرح‌های رسالت پیرامون خلافت و زمامدار، قم: نشر مجمع ذخایر اسلامی.
نسائی، احمدبن‌شعیب (بی‌تا). سنن نسائی، شرح عبدالرحمن سیوطی، بیروت: دارالفکر.
وشنوی، قوام‌الدین (بی‌تا). حدیث‌الثقلین، ترجمۀ مصطفی ملکی، قم: چاپخانۀ حکمت.
هندی، میرحامد حسین (1412ق). عبقات‌الانوار (حدیث غدیر)، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردی، قم: سیّد الشهداء.
الهیثمی، علی‌بن‌ابی‌بکر (1967). مجمع‌الزوائد، بیروت: دارالکتاب‌العربی.
یعقوبی، محمّدبن‌واضح (بی‌تا). تاریخ یعقوبی، بیروت: دارالصادر.