2024-03-29T17:22:19Z
https://alavi.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=831
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
واکاوی ریشه های تاریخی رهبری خدمتگزار از منظر امام علی (ع) در نهج البلاغه
صدیقه
محسنی آهوئی
حسن
الوداری
مالک
دلیر
چکیدهاین پژوهش با تأسی از نامه های امام علی (ع) در نهج البلاغه بدنبال کشف و شناسایی شاخص ها و ویژگیهای رهبری خدمتگزار از دیدگاه ایشان است تا نتایج آن پاسخی به ابهامات موجود در زمینة چیستی رهبری خدمتگزار باشد.پژوهش حاضراز حیث هدف یک پژوهش بنیادی با راهبردِ روش تحلیل مضمون و شبکة مضامین است.یافته های تحقیق به شناسایی 3 مضمون غالب، 11 مضمون فراگیر ، 45 مضمون سازمان دهنده، 119 مضمون اصلی و 87 مضمون فرعی منتج گردید. یافته های تحقیق نشان دادند که رهبری از منظر امام علی (ع) مقوله ای است که بر سه اصلِ معرفت، ایمان و عمل استوار است. عمل و رفتار رهبری نیز دربرگیرندة شش حیطة خدامحوری، عقل محوری، بصیرت محوری، اخلاق محوری ، خدمت محوری و فرایند محوری می باشد. شیوة رهبری امیر مؤمنان (ع)، رهبری خدمتگزارِ مبتنی بر ایمان و معرفت الهی است وخدمت و خدمتگزاری در شیوة رهبری ایشان به عنوان نقطة کانونی تمرکز در تربیتِ پیروان، بویژه رهبران ، مدیران و کارگزاران محسوب می گردد.
" رهبری"
"رهبری خدمتگزار"
"نهج البلاغه"
"روش تحلیل مضمون"
"شبکه مضامین"
2019
03
21
123
157
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4944_d1145274cd0d51ebdfe219ad9e692866.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
تحلیل احراق انسان توسط امام علی(ع) در روایات
فاطمه
خان صنمی
مهدی
فرمانیان
انسان سوزی و احراق انسان، از جمله مجازات وحشتناکی است که امروزه به نام اسلام و مسلمانان، توسط گروه تروریستی تکفیری داعش در حال اجرا است. دولت اسلامی در عراق و شام با استناد به گذشتگان و صحابی و در رأس آنها امام علی(ع) در صدد اقدام چنین عملی برآمدهاند. سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا اساساً امام علی (ع) چنین کاری را انجام داده است؟! و چنین مجازاتی را برای شخص یا اشخاص خاطی در نظر گرفته است؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی این موضوع را در روایات مورد بررسی قرار داده و بر این باور است با نگاه به کتب روایی اعم از شیعه و سنی احادیثی به چشم میخورد که برداشت سطحی به آن ها می تواند دلیلی بر مدعای داعش باشد، اما خانواده حدیث بر این عقیده است که سوزاندن عموماً پس از ضرب اعناق بوده است.
امام علی(ع)
احراق
انسان سوزی
روایات
2019
03
21
130
150
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4425_d4417f5761b7b7f81c9499e8aee4f0c8.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
بررسی و تحلیل دیدگاه امام علی (ع) دربارۀ ساختمان بدن مورچه و ملخ
محمد مهدی
ربیعه
امام علی (علیه السلام) در خطبه ای از نهج البلاغه به توصیف ساختمان بدن مورچه و ملخ پرداخته و همگان را به تفکر در خلقت این موجودات به عنوان نشانه ای از عظمت خداوند دعوت می نمایند. بررسی معروفترین تفاسیر نهج البلاغه از قرن ششم هجری تا زمان حاضر نشان می دهد که بیان امام در رابطه با ساختمان بدن این دو حشره هیچ گاه بطور دقیق و از منظر علم حشره شناسی مورد بررسی و تفسیر قرار نگرفته است. همانطور که ایشان در قسمتی از خطبه مذبور بیان می دارند، تفکر در خلقت این حشرات موجب درک بهتر عظمت خالق آنها می شود. در مقالهی حاضر بیان امام (ع) از این دو حشره بررسی و تحلیل خواهد شد تا عظمت آفرینش این دو حشره برای نخستین بار از دیدگاه علم حشره شناسی روشن گردد. بررسی ها نشان می دهد که ایشان بسیار دقیق و همانند یک حشره شناس خبره ساختمان بدن این دو حشره را شرح می دهند. آن حضرت پس از اشاره به بخش هایی از ساختمان بدن مورچه، به وجود گوش در سر این حشره اشاره می فرمایند. بررسی ها نشان داد که بیان آن حضرت سال ها پیش از شروع مطالعات علمی روی این حشره و کشف اندام تولید صدا در یک گونه از مورچه هاست. همچنین آن حضرت در توصیف خلقت ملخ، به وجود گوش مخفی در بدن ملخ اشاره می فرمایند. این نکته نیز از دیدگاه علم حشرهشناسی بسیار دقیق بوده و سالها پیش از شروع مطالعات حشرهشناسی روی بدن ملخ بیانشده است.
امام علی (علیه السلام)
نهج البلاغه
اعجاز
مورچه
ملخ
2019
03
21
150
170
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4438_efce4bcd9180df2b2d53e01b23d4fc56.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
بررسی و نقد ترجمه لایه بلاغی و ایدئولوژیک نامه 28 نهجالبلاغه از منظر سبکشناسی لایهای (مطالعه موردی: ترجمه سیدجعفر شهیدی)
محمد
رحیمی
بدون شک نقد و بررسی ترجمههای نهج البلاغه، با رویکردها و روشهای نوین علمی، امری ضروری و انکارناپذیر است؛ پژوهش حاضر قصد دارد تا با هدف تبیین انتخابهای ترجمهای و با تکیه بر نظریه سبکشناسی لایهای، دو لایه بلاغی و ایدئولوژیک در ترجمه نامه 28 نهج البلاغه از شهیدی را بررسی کند و نحوه برخورد مترجم با ویژگیهای بلاغی و ایدئولوژیک متن را مشخص گرداند.آنچه که این پژوهش بدان دست یافته است، نشان میدهد که مترجم، تغییرات متعددی در بلاغت ساختاری، زبانی، موسیقایی و بینافردی، ایجاد کرده است. این تغییرات بیش از هر چیز به خاطر تعمّد مترجم بر تصویرسازی و سجعپردازی است. همچنین، ترجمه شهیدی نسبت به متن مبدأ، دارای موارد بیشتری از موضعگیریهای ایدئولوژیک، به ویژه در تغییر صورتهای مجهول به معلوم فعل است.
سبک شناسی لایهای
لایه بلاغی و ایدئولوژیک
نامه 28 نهج البلاغه
ترجمه
2019
03
21
100
121
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4945_d3e7b71e1f80b982aedc6037bdb21c24.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
رفتارشناسی رهبری اخلاقمدارانه امام علی(ع) در جنگ در پرتو آموزه های نهج البلاغة (مطالعه موردی: جنگ صفین)
محسن
رفعت
مصطفی
مسعودیان
شناخت رفتار اخلاق مدارانه زمامدار پیش و پس از بهدست گرفتن حکومت می تواند سیاست های اخلاقی و میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی وی را تبیین و برجسته تر بنمایاند. امام علی(ع)به عنوان یک زمامدار می کوشد با تأکید بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله ای نشان دهد آموزه های اسلامی مورد تأکید در خلافتش، همانی است که در دوره پیش از حکومتش وجود داشته است. امام بهعنوان رهبری اخلاقمدار در جنگ صفین می کوشد ابتدا از بروز جنگ جلوگیری کند و پس از جنگ نیز با رفتار اخلاق مدار با دشمنان خویش، نشان دهد که انسانیت بر محور اخلاق بر دیندار بی اخلاق برتری دارد. این پژوهش با مداقه بر سیرهی امام علی(ع)به روش توصیفی تحلیلی نشان میدهد، گفت وگو بر پایه گزاره های خاصِ اخلاق مدار، تندادن به خواسته های اصلاح گرایانه بنابر اقتضائات موجود، استفاده از راهکارهای مناسب برای اسکات خصم به منظور ممانعت از تشنّج بیشتر جامعه، حفظ کرامت انسانی و پاسداشت حقوق افراد مخالف می تواند کشمکش بهوجود آمده در جامعه را با رفتار اخلاق مدار زمامدار دفع کند.
رفتارشناسی
اخلاق مداری
رهبری
امام علی(ع)
جنگ صفین
نهجالبلاغه
2019
03
21
158
180
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4847_e1ca9fcd87947b40e3bbd82567479697.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
تحلیل شناختی استعاره در نهج البلاغه (بر پایه نظریة ترنر و فوکونیه)
سیده فاطمه
سلیمی
نظریۀ «آمیختگی مفهومی»، انگاره­ای چندفضایی است که از برجسته­ترین نظریات ژیل فوکونیه و مارک ترنر به شمار می­آید. این نظریه در فهم پیچیدگیهای ذهن بشری با گذر از الگوی دو دامنه­ای، فضایی چهاردامنه­ای فراهم آورده که متشکل از دو فضای درون­داد، فضایی عام و فضایی آمیخته برای ساخت معانی ­نوظهور است، نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در حوزة شناختی، نظریۀ آمیختگی مفهومی را در تحلیل استعاره مفهومی نهج­البلاغه مورد پردازش قرار می­دهد و کارکرد این فضای تخیلی را در زایش معانی نوین تبیین می­نماید. مهمترین رهیافتهای این جستار آنکه این مدل شناختی در بسیاری از مفاهیم دینی و اخلاقی استعاری بنیاد نهج­البلاغه همچون تقوا، فسق و فجور، مرگ، کوته­بینی و بلند­نظری انسان و.. قابل بازسازی بوده و به تبلور تعابیر جدید متن می­پردازد؛ افزون بر آن، سازة شناختی موجود در نهج­البلاغه، تعابیر اصیل و منطقیِ سیاق­مند به حساب می­آیند و حکایت از سبکی بی­بدیل و هدفمند دارند
معناشناسی شناختی
آمیختگی مفهومی
استعاره شناختی
تحلیل معنایی
گفتمان نهجالبلاغه
2019
03
21
50
74
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4226_2e4119f43cb99850495417e8cc48575d.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
بررسی شیوه های تبادل معنا در جملات قصار نهج البلاغه بر مبنای رویکرد نقش گرای نظام مند هلیدی (2014)
رضا
محمدی
سید مرتضی
صباغ جعفری
حسین
بازوبندی
زینب
شجاعی
نظریه نقشگرای نظاممند هلیدی یکی از معروفترین نظریات زبانی است که از آن در تحلیل انواع متن به ویژه با هدف بررسی نقشهای مختلف زبانی استفاده میشود. هلیدی معتقد است، که اصلیترین هدف زبان، انتقال معناست؛ به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا، متن را میسازند. یعنی چیزی که در تعامل مهم است، انتقال معناست نه صورتهای زبانی. بر اساس این رویکرد، ساختار زبان متأثر از نقش­هایی است که زبان در بافت ارتباطی و در جهان خارج به عهده دارد و این تأثیر به شکل سه فرانقش تجلی می­یابد: فرانقش بازنمودی، فرانقش متنی و فرانقش بینافردی. از آنجا که تأکید فرانقش بینافردی بر شیوه تبادل معنا بین گوینده و مخاطب استوار می­باشد، کاربست آن در تحلیل متون دینی ضمن ایجاد درک بهتر از چنین متونی، می­تواند مبنای مناسبی برای سنجش قابلیت تعمیم این نظریه نیز فراهم سازد. از این روی، نگارندگان در پژوهش حاضر، با روشی توصیفی-تحلیلی به بررسیشیوه تبادل معنا در جملات قصار نهج البلاغه بر پایه دستور نقشگرای نظاممند هلیدی و به طور خاص فرانقش بینافردی میپردازد. هدف اصلی، آزمودن نظریه مذکور و قابلیّت تعمیم آن در حیطه دادههای پیکره، تعیین ساز و کارهای به کار رفته در جملات قصار برای بازنمایی مقوله وجه­نمایی میباشد.
نهج البلاغه
جملات قصار
دستورنقشگرای نظاممند
ساخت وجهی
نقش های گفتاری
2019
03
21
1
30
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_3779_f42f426e342afd6ab39f31c827fab9d5.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
اندیشه ورزی در آیینه قرآن و نهجالبلاغه
میترا
فرازمندی
علیرضا
فقیهی
فائزه
ناطقی
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجامشده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفادهشد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبهها، نامهها و حکمتها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیشبرداری بود. یافتهها نشان میدهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه بهخصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی دادهشده و میبایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روشهای پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
اندیشه ورزی
قرآن
نهجالبلاغه
امام علی (ع)
2019
03
21
180
195
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4949_a12f30c9427bdac7ef6d6cadbc26dc56.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
بررسی تأثیر سبک ادبی خطب نهج البلاغه بر رسائل و خطب صابی و ابن نباته
ابراهیم
فلاح
سبک شناسی، یکی از جدیدترین و دقیق ترین مکاتب نقد ادبی است که در سده ی اخیر، ادیبان و سخنوران توجه ویژه ای به آن نشان دادند. سبک شناسی ادبی برای شناخت نکات ظریف ادبی، با هدف تحلیل رابطه فرم و محتوای متن و شناسایی کیفیت زیبایی شناسیک آن انجام می شود. خطبه های نهج البلاغه از جمله متونی است که در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده است، که توجه ی بسیاری از ادیبان و نویسندگان از جمله صابی و ابن نباته را به خود جلب نموده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی درصدد است که تأثیر سبک ادبی خطب نهج البلاغه را در خطبه های این دو نویسنده نشان دهد. نتایج حاصل از این پژوهش این است که صابی و ابن نباته به لحاظ سبک ادبی از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته اند و بیشترین تأثیرپذیریشان در گزینش واژگان و تصویرسازی مفاهیم ذهنی به امور حسی و نظم بیانی متن همچون تکرار، تقدیم و تأخیرها و برگزیدن کلام آهنگین بوده است.
نهج البلاغه
صابی
سبک ادبی
ابن نباته
تصویرسازی
2019
03
21
75
93
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4227_1d693ffa71846f5f1b92a5bd234097ef.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
آثار بهکارگیری عقل در نهج البلاغه
مرتضی
قاسمی حامد
مجید
معارف
واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهره­گیری از عقل و تعقل در امور مختلف توصیه می­کند. هرچند امام در صدد ارائه آثار به کار گیری عقل نبوده است، اما از بررسی موارد استعمال این واژه و مشتقاتش، می­توان به آثار آن از دیدگاه امام علی(ع) پی برد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، به استخراج آثار مثبت به کار گیری عقل می­پردازد و این آثار را در چهار دسته ارائه مینماید: 1) در ارتباط انسان با خدا؛ یعنی موهبتهای الهی، و ثمراتی که به واسطه تعقل درباره خداوند و دستوراتش نصیب انسان می­شود. 2) در ارتباط انسان با خود؛ یعنی مواردی که باعث بهرهمندی از زندگی دنیا و آماده شدن برای آخرت می­شود. 3) در ارتباط انسان با دیگران؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر در زندگی اجتماعی می­شود. 4) در ارتباط انسان با طبیعت و جهان؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر با طبیعت و جهان می­شود. برخی از این آثار، به صورت مستقیم در نهج البلاغه بیان و برخی دیگر به صورت غیرمستقیم و از فحوای کلام امام استخراج شدهاند.
نهج البلاغه
عقل
آثار عقل
عاقل
2019
03
21
21
49
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4214_2029746059fc6f8c94ddff88ffc7b3af.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
بررسی فرآیند نشانهشناسی اجتماعی در آموزههای علوی با تکیه بر نهجالبلاغه با تکیه بر هویّت و آداب معاشرت
علی
نظریی
پروین
خلیلی
مسعود
باوان پوری
نشانه، پدیدهای ملموس و قابل مشاهده است که بهواسطۀ رابطهای که با یک پدیدۀ غایب دارد، جانشین آن میشود و بر آن دلالت میکند. نشانهشناسی، علمی است که به بررسی انواع نشانهها، عوامل حاضر در فرایند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانهها میپردازد. نهجالبلاغه کتاب سیر و سلوک، خودسازی، توصیه، اخلاق، عرفان، روانشناسی و نیز مجموعهای از پیامهای اخلاقی و دینی است که با خطاب به اقشار گوناگونی از مردم، از زبان حضرت علی (ع) جاری شده است. این پژوهش در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فرآیند نشانهشناسی اجتماعی در این کتاب گرانقدر با تکیه بر دو مقولۀ هویّت و آداب معاشرت بپردازد. نتایج حاکی از آن است که شاخصههای گوناگون نشانهشناسیِ آداب معاشرت و هویّت در نهجالبلاغه در قالب عواملی چون؛ خوراک، لحن کلام، اطوار و حالات، القاب، پوشش و یونیفورمها و ... به اشکال مختلفی بروز یافته که نشاندهندۀ تنوع نشانهها و توجه ویژۀ امام به درونمایۀ اجتماعی، فرهنگ و اعتقادات است. تقابل فرهنگی و اختلاف طبقاتی بین افراد فرادست و فرودست در زمینۀ غذا، پوشاک و مسکن، انعکاس مسائل اجتماعی، بهرهگیری از شیوههای گوناگون ارتباط کلامی و غیرکلامی در شخصیتپردازی بین افراد در نهجالبلاغه از جمله مواردی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است.
نهجالبلاغه
نشانهشناسیِاجتماعی
آموزههایعلوی
دال و مدلول
2019
03
21
124
150
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4260_4e6611ef14b4f3a601d2fbedba41a0ab.pdf
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0859
1398
10
19
پارادایم تأویل دستورگرا در تبیین هرمنوتیکِ ادبیِ مؤلف محور در مطالعات نهج البلاغه
مریم
هاشمی
جستار علمیِ پیش­رو قصد دارد اصطلاحی به نام «هرمنوتیک ادبیِ مؤلف محور» و چگونگی کاربست آن را در حوزۀ مطالعات نهج­البلاغه بسط دهد، آن هم با تأمل بر کارکردِ معناشناختی پارادایمتأویلدستورگرا، به شیوۀ دستاوردهای دانشِ معناشناسیِ ادب عربی. فهم دال و مدلول­هایِ تأویلدستورگرا در خطبۀ 36 نهج البلاغه مورد پژوهانۀ این جستار است؛ و در صدد است به پرسش چگونگی کاربست و تبیین هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در منطقِ فهمِ متن ادبی خطبۀ مذکور پاسخ دهد. فرضیۀ مدّنظر این است که به باور نظریه­پرداز آلمانی شلایر ماخر (1768-1834) یکی از مبانیِ رویکرد مؤلف­محوری در فهم ادبیِ متون مقدس (از جمله نهج­البلاغه) بر تأثیرپذیری از کارکردهای دانش معناشناسی ادب عربی استوار است و معنا، دارای اعتبار نهایی و اصیل بوده؛ و بر دستیابی به نیّت مؤلف تمرکز دارد. از دیگر مبانی رویکرد مؤلف­محوری در پارادایم تأویل دستورگرا، دانش زبان­شناسی است که مورد تمرکز این جستار نیست. روشِ کاربردی نویسنده، هرمنوتیک روشی و اهتمام وی بر کاربستِ نظریۀ «هرمنوتیک ادبی مؤلف­محور» بوده و هدفتبیین بخشی از مبادی تصوری هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در خوانش متون مقدّس است.
شلایر ماخر
هرمنوتیک ادبی
مؤلف محوری
تأویلدستورگرا
نهج البلاغه
2019
03
21
110
134
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4233_200d15a49d7424fcd9863eb51df493f4.pdf