پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
سیما و سیرة حضرت علی و اهل بیت (ع) در تذکرة الاولیای عطار نیشابوری
1
16
FA
فضل الله
رضایی اردانی(نویسنده مسئول)
000-0001-7457-5526
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان یزد، یزد، ایران.
rezaei_ardani@yahoo.com
غلامرضا
هاتفی مجومرد
مدرس دانشگاه فرهنگیان یزد
hatefi25@yahoo.com
تدوین<strong> </strong>کتابهایی برای<strong> </strong>آموزش مفاهیم معرفتی، یا تألیفِ رسائلی بهمنظور توضیح و ایرادِ جواب در خصوص شُبهات مطرحشده از جانب مخالفان و همچنین نگارش آثاری<strong> </strong>بهقصد<strong> </strong>راهنمایی جویندگان<strong> </strong>معرفت<strong> </strong>و ذکر اقوال و افعالِ قُدوههای<strong> </strong>راستین اهل عرفان، همواره،<strong> </strong>یکی از فعالیتهای مهم فکری و علمیِ نظریهپردازان تصوف و عالمانِ عرفان اسلامی<strong> </strong>بوده<strong> </strong>است.<strong> </strong>در<strong> </strong>این دسته از آثار،<strong> </strong>بنا<strong> </strong>به<strong> </strong>اعتقاد<strong> </strong>نویسنده و همچنین بر مبنای سلیقة شخصی یا باورهای مذهبی<strong> </strong>او، ضمن طرح<strong> </strong>مباحث<strong> </strong>اصولی<strong> </strong>تصوف، معمولاً سرگذشتها<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>بزرگان طریقت نیز<strong> </strong>گردآوری<strong> </strong>شده<strong> </strong>است. در این میان، محتوا و مضمونِ برخی از آثار عرفانی، یکسره به توضیح درخصوص سرگذشت و ذکر اقوال اهل طریقت اختصاص یافته است. تذکرة الاولیای،<strong> </strong>از جمله تذکرههای فارسی در زمینة عرفان<strong> </strong>است که عطار در آن به<strong> </strong>شرحِ احوالِ بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توجهی ویژه نشان داده است. یکی<strong> </strong>از<strong> </strong>موضوعات<strong> </strong>و<strong> </strong>مبنای مهم<strong> </strong>در<strong> </strong>تذکرة الاولیا، بیانِ سیره<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>حضرت<strong> </strong>علی (ع)<strong> </strong>و چند تن از<strong> </strong>ائمة<strong> </strong>اهل<strong> </strong>بیت (ع)<strong> </strong>است. این شرح و توضیح،<strong> </strong>به توصیف<strong> </strong>برخی از مبانی فکری و رفتاری<strong> </strong>آن<strong> </strong>بزرگان<strong> </strong>در<strong> </strong>متن کتاب<strong> </strong>منجر شده<strong> </strong>است.<strong> </strong>در واقع<strong> </strong>علمای<strong> </strong>عرفان<strong> </strong>و<strong> </strong>تصوّف بر مبنای باورهای اعتقادی خویش،<strong> </strong>ضمن پیروی<strong> </strong>از<strong> </strong>سیرۀ<strong> </strong>رسول اکرم<strong> </strong>(ص) و صحابۀ ایشان،<strong> </strong>الگوبرداری از<strong> </strong>زندگی و<strong> </strong>سخنان<strong> </strong>اهل<strong> </strong>بیت (ع) را نیز بهعنوانِ<strong> </strong>سرمشقی متقن، همواره مدِّ نظر قرار دادهاند. در<strong> </strong>این<strong> </strong>مقاله،<strong> </strong>سیما،<strong> </strong>سیره<strong> </strong>و<strong> </strong>سخنانِ<strong> </strong>امام<strong> </strong>علی (ع)، امام باقر (ع) و<strong> </strong>امام صادق (ع) بر مبنای تذکرة الاولیا بررسی و تبیین<strong> </strong>شده<strong> </strong>است
تذکرة الاولیاء,عرفان و تصوف,امام علی (ع),امام محمدباقر (ع),امام جعفر صادق (ع)
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4475.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4475_32b4cad4aa27a41a1edbe1156d6e32ff.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
واکاوی زمینهها و عوامل مقبولیت اجتماعیـ سیاسی سادات علوی در تبرستان
17
29
FA
سجاد
رمضانی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
sjramezani.ac@gmail.com
فاطمه
جان احمدی
عضو هیات علمی
janahmad2004@yahoo.com
رضا
شعبانی
هیت علمی
sajad3343@yahoo.com
تاریخ سیاسی- اجتماعی سدههای نخستین اسلامی در تبرستان با نام سادات علوی پیوندی دیرینه دارد.انتساب به آل محمد(ص) و امامان شیعه و تاثیرپذیری از سیاست تقابلی دربرابر دستگاه خلافت زمینه های اولیه مقبولیت علویان را بوجود آورد و به فرایندمهاجرت آنان به صفحات شمالی ایران دامن زد. از نتایج حضور اثربخش این سادات دارای وجاهت کاریزماتیک، تسهیل عزیمت جماعت علوی و ماندگاری آنان در تبرستان بود. این پژوهش بهدنبال یافت پاسخ این پرسش است که: بستر، دلایل و عوامل مقبولیت سادات در تبرستان پیش از تشکیل حکومت و احراز مشروعیت چه بوده است؟مطالعات تاریخی نشان میدهد مهمترین عامل، مقبولیت اجتماعی شدهی سادات علوی در تبرستان علاوه بر دارا بودن بن مایه های ایدئولوژیک مذهبی و رویکردهای شیعی مقبول راهبران مذهبی-سیاسی آنان می توانست در مدعای ایشان و رفتارهای تعاملی آنان با دو گروه سیاسی – اجتماعیِ اسپهبدان محلی و توده مردم متجلی شود.واکاوی این مظاهر مقبولیت آفرین و مشروعیت زا خواست مقاله حاضر است. پژوهش پیش رو ضمن دسته بندی منابع و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای و توصیفی بر آن است زمینه ها و عوامل مقبولیت اجتماعی-سیاسی سادات علوی در تبرستان را بازشناسی نماید.
سادات,یحییبن عبدالله,اسپهبدان,علویان,تبرستان,مقبولیت سیاسی
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_3998.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_3998_9e1494ffbc134708b3ea4a4702572e29.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
تدابیر،ارتقاءوتوسعۀاقتصادی درسیرۀامیرالمؤمنین علی(ع)
31
54
FA
رمضان
محمدی
عضو هیئت علمی و مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
rmohammadi@rihu.ac.ir
یاسر
آقا محمدی
دانش آموختۀتاریخ اسلام سطح 4 حوزه
yaseraghamohammadi@yahoo.com
مقاله حاضر با عنوان «تدابیراقتصادیدرسیرهحضرتعلی(ع)» با هدف کشف و توصیف چگونگی سیره اقتصادی آن حضرت با تاکید بر دوران حکومت چهار ساله آن حضرت به خامه نگارش در آمده است . برای دستیابی به این هدف از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی در بین متون کهن و دست او مرتبط با تاریخ سیره آن حضرت بهره گرفته شده است. طبق یافته ها می توان گفت : آن حضرت با استفاده از خمس، زکات، انفال و سایر منابع مالی که در اختیار داشتند، هم چنین با پیش گرفتن سیاست قناعت، نظارت مستمر، پرهیز از اسراف، گسترشاشتغالمولددرصنعتوکشاورزی، احداث نخلستان های مختلف، توسعه صنعت شهر سازی، حمایت از کسب و کار حلال، برابریحقوقورفعتبعیضدرتوزیعامکاناتعمومی بر آمدند. راهکارهای توسعه اقتصادی آن حضرت توانست فراگرد جامعهپذیری را توسعه و کاستیهای آن را جبران و زندگیعادیمردم را از اختلال نجات دهد
سیره,معیشت,تدابیر اقتصادی,ارتقاء,توسعه,امیرالمؤمنین علی(ع)
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4000.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4000_00494e054472302e0792b6a3aaeee7e4.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
اقدامات سید رضی در نهجالبلاغه
55
80
FA
مجید
معارف
استاد علوم قرآن و حدیث،دانشکدۀ الهیات، دانشگاه تهران
maaref@ut.ac.ir
حامد
نصرالهی
دانشکده الهیات دانشگاه تهران- تهران-ایران
hamednasrollahi8@gmail.com
کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی میباشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیهالسلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبهها، نامهها و حکمتها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمعآوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه در مییابیم که سید رضی علاوه بر جمعآوری احادیث در این اثر، اقدامات دیگری نیز انجام داده که این اقدامات عبارتاند از: نگارش خطبه جامع (مقدمه)؛ ذکر مصادر روایات در برخی مواقع؛ ارجاع به برخی آثار خود؛ ذکر محاسن ادبی کلام امیرمؤمنانعلیه السلام؛ ذکر سبب صدور برای روایات؛ اشاره به مخاطب نامهها، حکمتها و خطبهها؛ اشاره به منشأ دیگری از روایت؛ ذکر شواهد قرآنی و روایی و ادبی جهت اعتبار کلام امام؛ تفسیر غرائب کلام امام؛ توضیحات فقه الحدیثی؛ ذکر موضوع برخی روایات؛ معرفی برخی اعلام و اشاره به مخاطب کلام امام؛ ذکر اختتامیه کتاب و تاریخ تألیف آن.
حدیث,سخنان امیرمؤمنان,نهجالبلاغه,سید رضی
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4001.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4001_9d965df6020abcec5f4b26f4385e0368.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
روش واژهشناسی قطبالدین راوندی در شرح نهجالبلاغه
81
98
FA
سید حمید
موسوی
دانشگاه قرآن و حدیث - دانشجوی دکتری رشته علوم و معارف نهج البلاغه
s.hamid.mousavii@gmail.com
مهدی
مردانی
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن وحدیث قم
mardani1400@gmail.com
قطبالدین راوندی از شارحانمتقدّم نهجالبلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژهای به واژگان غریب نهجالبلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطبالدین راوندی در کتاب منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهرهگیری وی از ویژگیهای ایندست از متون نهجالبلاغه را نشان دهد. قطبالدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفههایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهجالبلاغه پرداخته است.
شرح منهاجالبراعه,قطبالدین راوندی,واژهشناسی,مفردات نهجالبلاغه,غریب الحدیث
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4003.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4003_70d0e74c4dbe3d3e6a561b73568fb94d.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشنامه علوی
2383-0859
2383-0867
9
17
2018
03
21
آموزههای علوی در دورۀ نخست شعر فارسی
99
125
FA
محمود
مهرآوران
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه قم
mehravaran72m@gmail.com
معصومه
شاهبلاغی
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
mshahbolaghi@gmail.com
شعر فارسی قرن سوم تا پایان قرن پنجم هجری را از نظر زمانی و تشابهات سبکی بیشتر به عنوان شعر دورۀ نخست میشناسیم. یکی از مضامین پرکاربرد در شعر این دوره، اخلاق و موضوعات اندرزی است. مقالۀ حاضر برخی از موضوعات مهم را که فضیلت اخلاقی یا رذیله محسوب میشوند در سرودههای تعدادی از شاعران این دوره بررسی و تأثیر آنها را از سخنان حکیمانه امام یا تشابه آن سرودهها را با کلام حضرت گوشزد کرده است. در میان موضوعات گوناگون اخلاقی، شاخصترین موضوعات شامل هشت فضیلت اخلاقی و سه رذیله را در این مقاله بررسی کردهایم. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد که موضوعات اخلاقی مطرح شده متأثر و همسو با آموزههای علوی است و شاخصۀ مهم در داشتن این فضائل یا دوری از برخی رذائل ذکر شده جهت دهی و تأثیر گذاری بر زندگی سالم فردی و اجتماعی است.
دورۀ نخست شعر فارسی,آموزههای علوی,مضامین اخلاقی,فضائل,رذائل
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4002.html
https://alavi.ihcs.ac.ir/article_4002_113bd92603053073c386f6a5f8a2b90b.pdf