میترا فرازمندی؛ علیرضا فقیهی؛ فائزه ناطقی
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجامشده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفادهشد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبهها، نامهها و حکمتها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیشبرداری بود. یافتهها ...
بیشتر
این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه انجامشده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفادهشد. جامعه اصلی پژوهش نهجالبلاغه (خطبهها، نامهها و حکمتها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهجالبلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیشبرداری بود. یافتهها نشان میدهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه بهخصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی دادهشده و میبایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روشهای پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهجالبلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
رضا برنجکار؛ ابوذر نوروزی
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 25-48
چکیده
مسأله اسماء و صفات الهی در رابطه انسان با خدا در جنبههای چون عقاید و راز و نیاز با معبود هستی اهمیت شایانی دارد. بعد معناشناسی این مسأله هم اکنون در فلسفه دین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این جنبه از اسماء و صفات به این پرسش پاسخ میدهد که چگونه میتوان درباره صفات خداوند سخن گفت و این صفات چه نسبتی با ...
بیشتر
مسأله اسماء و صفات الهی در رابطه انسان با خدا در جنبههای چون عقاید و راز و نیاز با معبود هستی اهمیت شایانی دارد. بعد معناشناسی این مسأله هم اکنون در فلسفه دین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این جنبه از اسماء و صفات به این پرسش پاسخ میدهد که چگونه میتوان درباره صفات خداوند سخن گفت و این صفات چه نسبتی با صفات انسان دارند؟ قرآن کریم واحادیث اهل بیت(ع)مضامین بلندپایه و رهگشایی در حل چالشهای فراروی این بحث دارند. نوشتار پیشرو به روش تحلیل گزارهای رهیافت قرآن و حضرت علی(ع) را درباره مسأله اسماء و صفات الهی میکاود. در نگاه قرآن و احادیثِ حضرت علی (ع) این بحث معطوف به دو حد نفی تعطیل و نفی تشبیه است؛ در بعد نفی تعطیل بهوسیله خلقت بهوجود آفریدگار رهنمون میشویم و پروردگار به روش قلبی–فطری خویش را به انسان معرفی و از طریق افعال و سلب کاستیها خود را توصیف میکند. در بعد نفی تشبیه به دلیل تباین آفریدگار و آفریدگان و به تصور در نیامدن پروردگار هرگونه توصیف از طرف آفریدگان پذیرفته نیست چرا که لوازم باطلی از قبیل احاطه بر خداوند، جزءداشتن، به شمارشآوردن، محدودکردن، شباهت و به تصور درآمدن حق تعالی را به دنبال خواهد داشت.
سوسن آلرسول؛ فاطمه مسجدی
دوره 4، شماره 8 ، اسفند 1392، ، صفحه 1-19
چکیده
چکیده دنیا ازجمله مقولاتی است که تفسیر و برداشتهای مختلفی از آن شده است و دربارۀ بهرهمندی از آن، دیدگاههای افراطی و تفریطی وجود دارد. در مقالۀ حاضر، تحلیلی رابطۀ میان تدین و بهرهمندی از دنیا با توجه به کلام امیرمؤمنان علی (ع) در نهجالبلاغه مطالعه و بررسی شده است. آن حضرت (ع) از سویی با بیان ویژگیهای مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی ...
بیشتر
چکیده دنیا ازجمله مقولاتی است که تفسیر و برداشتهای مختلفی از آن شده است و دربارۀ بهرهمندی از آن، دیدگاههای افراطی و تفریطی وجود دارد. در مقالۀ حاضر، تحلیلی رابطۀ میان تدین و بهرهمندی از دنیا با توجه به کلام امیرمؤمنان علی (ع) در نهجالبلاغه مطالعه و بررسی شده است. آن حضرت (ع) از سویی با بیان ویژگیهای مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی و از سوی دیگر با تأکید بر استفادۀ صحیح از دنیا، زندگی دنیوی انسان دینمدار را در مسیر حیات اخروی او میدانند که این همان دنیاداری دینمدارانه است. راهکار دستیابی به این زندگی، زهد و شاخصۀ آن ارجحیت دین بر دنیا است.
صادق سیاحی؛ سعیده منصورینیا
دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1391، ، صفحه 117-138
چکیده
اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربیسرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سرایندهای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پایبندیاش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهمالسلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، بهویژه حضرت علی (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة ...
بیشتر
اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربیسرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سرایندهای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پایبندیاش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهمالسلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، بهویژه حضرت علی (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة صاحب در مدح حضرت «قصیدة لامیّه» است. ابن عباد در این قصیده به بیان مناقب و فضایل آن حضرت، بهنحوی بسیار شیوا و دلکش، پرداخته است. مدح صاحب از حضرت علی (ع) در این قصیده مدحی قلبی و برخاسته از عمق جان و اعتقاد اوست. درواقع این ابیات اقتباسی بسیار زیبا و روشن از آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) است. وی در این ابیات تصویری بسیار درخور از شخصیت حضرت علی (ع) ترسیم میکند، هرچند قلم بشر را توان آن نیست که تمام زوایای شخصیت آن گوهر هستی را به تصویر بکشد. در این مقاله برآنایم به بررسی پارهای از فضایل شخصیت حضرت علی (ع)، که صاحب بن عباد در این قصیده به آن اشاره کرده است، بپردازیم.
بهرام اخوان کاظمی
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1390، ، صفحه 1-19
چکیده
نظارت از موضوعات بسیار مهم در کلیۀ نظامهای سیاسی و مدیریتی است و با توجه به این اهمیت، در این نوشتار تلاش شده است با تأمل در آیات قرآنی و سیرۀ نبوی دراینباره، جایگاه و مبانی نظارت و ویژگیهای آن در نظام سیاسی و اندیشۀ علوی پژوهش شود و این مدعا اثبات شود که در اندیشه و نظام علوی به مفهوم بااهمیت نظارت در ذیل موضوع امربهمعروف ...
بیشتر
نظارت از موضوعات بسیار مهم در کلیۀ نظامهای سیاسی و مدیریتی است و با توجه به این اهمیت، در این نوشتار تلاش شده است با تأمل در آیات قرآنی و سیرۀ نبوی دراینباره، جایگاه و مبانی نظارت و ویژگیهای آن در نظام سیاسی و اندیشۀ علوی پژوهش شود و این مدعا اثبات شود که در اندیشه و نظام علوی به مفهوم بااهمیت نظارت در ذیل موضوع امربهمعروف و نهیازمنکر توجه بسیار شده است و برای انجام کنترلها و بازرسیهای سیاسی و اجتماعی از دو سازوکار لازم و ملزوم نظارت درونی و بیرونی در تحدید و کنترل قدرت بهرهگیری میشده است.
صمد عبداللهی عابد
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 61-89
چکیده
علی (ع) آگاهترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقلهای متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون فقهی برجای مانده است که نشاندهندة دیدگاههای حضرت درمورد آیات فقهی است. براساس روایات، علی (ع) در موضوعات مختلف احکام توصیهها و تبیینهایی داشته است که مراجعه به کتب تفسیری، مخصوصاً ...
بیشتر
علی (ع) آگاهترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقلهای متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون فقهی برجای مانده است که نشاندهندة دیدگاههای حضرت درمورد آیات فقهی است. براساس روایات، علی (ع) در موضوعات مختلف احکام توصیهها و تبیینهایی داشته است که مراجعه به کتب تفسیری، مخصوصاً تفاسیر روایی، صحت این ادعا را اثبات میکند. علی (ع) در سخنان خود به تفسیر آیات مرتبط با طهارت، نماز، زکات، خمس، روزه، حج، و جهاد پرداخته است که از فروع دیناند. علاوهبر این، در میان بیانات ایشان به برخی دیگر از مباحث تفسیری در برخی معاملات و عقود مثل دَین، وصیت، نذر، قسم، نکاح، و طلاق پرداخته شده است. حضرت امیر (ع) به اموری مثل اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص، و قضا نیز میپردازند که از مباحث فقهی هستند. این مقاله به تحلیل و بررسی روایات مربوط به احکام از دیدگاه علی (ع) میپردازد.
سید علاء الدین شاهرخی
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1390، ، صفحه 91-108
چکیده
در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربهفردی به اهلبیت (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا میکرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصههای گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة اسلامی رهبری بلامنازع را برعهده گیرند. پس از گذشت نیم قرن از واقعة سقیفة ...
بیشتر
در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربهفردی به اهلبیت (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا میکرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصههای گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة اسلامی رهبری بلامنازع را برعهده گیرند. پس از گذشت نیم قرن از واقعة سقیفة بنیساعده، ماجرای خونین کربلا به وقوع پیوست و بر عترت پیامبر آن رفت که رفت و حتی طرح فضائل آنان ممنوع و خطرآفرین شد. امیرالمؤمنین علی (ع) با شناخت عمیق از مقولة چگونگی گفتمان با اهلبیت (ع) در عصر خود و آینده به طرح مبانی نظری مربوط به عترت پیامبر (ص) و آثار گستردة آنان در حیات بشری و بهخصوص جامعة اسلامی پرداخت. در این مقاله با رویکردی تاریخی ـ تحلیلی شیوة پرداختن امام به این مسئله مورد بررسی قرار میگیرد و تلاش آن حضرت برای بیدارکردن وجدانهای خفته در قبال وظیفهای که در برابر این هدایتگران الهی داشت، بررسی میشود و سرانجام، اثرگذاری ارشادات امام در بخشی از جامعه با وجود موانع بسیار، و صفات محبان اهلبیت (ع) در کنار صفات مخالفان آنان طرح میگردد.
رقیه صادقی نیری
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 59-74
چکیده
قرآنکریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب میشود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا میشود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون میشود؛ و بیگمان بهدلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در ...
بیشتر
قرآنکریم، پس از نزول، تأثیر فراوانی بر ادبیات و فرهنگ ادبی عرب داشته است و میزان این تأثیر، معیاری برای ارزیابی متون محسوب میشود. این تأثیر از دو جنبه قابل بررسی است: 1. مفاهیم که موجب غنای معنا میشود 2. شکل و ساختار که موجب زیبایی متون میشود؛ و بیگمان بهدلیل همراهی مداوم علی(ع) با پیامبر(ص)، اثر حقیقی قرآن در کلام عربی بر زبان و کلام علی(ع) بوده وآنچه از مجموع کلام ایشان در نهجالبلاغه به ما رسیده، از بارزترین تجلیات قرآن در ادب عربی هم در مفهوم و هم در ساختار است و این امر موجب شده که علی(ع) امام و پیشوای فصیحان و سرور بلیغان و کلامش (نهجالبلاغه) پایینتر از کلام خالق و برتر از کلام مخلوق باشد. در این مقاله با مقایسۀ نمونههایی از آیات قرآن و کلام علی (ع) تأثیر آیات قرآن از جنبة ساختاری بهویژه در گزینش مفردات و ساختار جملات بررسی شده است.
صمد عبداللهی عابد
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 79-109
چکیده
تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمیتوان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمهاش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چارهای ...
بیشتر
تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمیتوان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمهاش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چارهای جز رجوع به سنّت معصومین برای تفسیر قرآن نیست که آن، یکی از بهترین و ضروریترین راههای شناخت قرآن و یکی از منابع تفسیر قرآن است. ولی از آنجا که بحث ما، بررسی روایت تفسیری علی (ع) است، لذا مقصود ما در این مقاله، احادیث تفسیری است که علی(ع) از پیامبر(ص) نقل میکند و آن اقسامی دارد که عبارتند از: الف ـ تفسیر قرآن با تکیه بر فضیلت آیات. ب ـ بیان مقصود و معانی کلمات و اصطلاحات. ج ـ بیان مصداق (مصداق انحصاری، مصداق اکمل، یکی از مصادیق). د ـ تفصیل مطالب و تبیین داستانهای قرآنی. هـ ـ بیان تأویل آیه. و ـ بیان شأن نزول آیه. تاریخ وصول مقاله: 8/4/1389. تاریخ تأیید نهایی: 6/5/1389. ز ـ بیان امور تاریخی و پیشگوئی آینده. ح ـ تطبیق ط ـ تمثیل و ... .